خداوند متعال میفرماید:
هُوَ الَّذی اَرسَلَ رَسُولَهُ بِالهُدی وَ دینِ الحَقِّ لِیُظهِرَهُ عَلی الدِّینِ کُلِّهِ وَ لَو کَرِهَ المُشرِکونَ.[۱] او کسی است که رسولش را با هدایت و دین حق فرستاد تا او را بر همه آیینها غالب گرداند، هرچند مشرکان کراهت داشته باشند.
مقصود از «هدایت» در آیه، هدایت الهی است که رسول خود را بر آن مبعوث کرده و مراد از «دین حق» نیز همان دین اسلام است. ضمیر «ه» در «لیظهره» به دین اسلام برمیگردد، نه رسول خدا؛ زیرا مرجعی نزدیکتر از کلمه رسول است و نیز تناسبی که بین غالب که دین اسلام است با مغلوب که ادیان دیگر است برقرار میشود.
فخر رازی میگوید: «این بشارت از طرف خداوند است که باید در آینده تحقق یابد و طبق روایات در زمان حضرت عیسی و حضرت مهدی علیهماالسلام محقق میشود».[۲]
طبری میگوید: «در زمان نزول حضرت عیسی علیهالسلام تمام ادیان باطل و نابود شده و تنها دین اسلام بر همه ادیان غالب خواهد شد».[۳]
از سعیدبنجبیر روایت شده که آیه مربوط به مهدی، از اولاد فاطمه علیهماالسلام، است که خداوند او را بر همه ادیان غالب خواهد کرد.[۴]
ابوبصیر از امام صادق علیهالسلام در تفسیر آیه فوق روایت کرده که فرمود:
به خدا سوگند، تأویل آیه هنوز تحقق نیافته و تحقق نیافته و نخواهد یافت تا آنکه قائم خروج کند و هنگامیکه خروج کرد کافر به خدای عظیم در روی زمین باقی نمیماند».[۵]
پینوشتها
۱. توبه: ۳۳.
۲. تفسیر فخر رازی، ج۱۲، ص۱۰۴.
۳. جامعالبیان، محمدبنجریر طبری، ج۱۳، ص۱۰۹.
۴. الفصولالمهمه، شیخ حر عاملی، ص۳۰۰.
۵. تفسیر البرهان، سید هاشم بحرانی، ج۳، ص۴۰۷.