درباره ایمان از امام علی سؤال شد در پاسخ فرمود : ایمان برچهار پایه استوار است : [2] بر صبر و یقین و عدالت و جهاد .و صبر بر چهار شعبه تقسیم میشود . [3] بر اشتیاق ،ترس ،زهد و انتظار : [4] کسی که مشتاق بهشت باشد از شهوات و تمایلات سرکش برکنار می رود و آن کس که از آتش جهنم بیمناک باشد از محرمات دوریمی گزیند [5] کسیکه در دنیا زاهد باشد مصیبتها را ناچیز می شمرد . و آن کس که منتظر مرگ باشد برای انجام اعمال نیک سرعت می گیرد .
[6] یقین نیز بر چهار قسمت است : بر بینش در هوشیاری و زیرکی[7] رسیدن به دقایق حکمت پندگرفتن از حکمتها و توجه به روش پیشینیان : [8] کسیکه هوشیار و بینا باشد حکمت و دقایق امور برایش روشن می شود و کسیکه دقایق امور و حکمت برایش روشن شد عبرت فرامی گیرد [9] و کسیکه درس عبرت فراگیرد گویا همیشه با گذشتگان بوده است . [10] عدالت نیز چهار شعبه دارد :دقت در فهم غور در علم [11] و دانش قضاوت صحیح و حلم و بردباری ثابت و پا برجا . بنابراین آن کس که خوب بفهمد به اعماق دانش آگاهی پیدا می کند [12] و کسیکه به عمق علم برسد سیراب از سرچشمه احکام باز می گردد .
[13] و آن کس که حلم و بردباری داشته باشد در کار خود تفریط و کوتاهی نمی کند و در میان مردم با آبرومندی و ستودگی زندگی خواهد کرد . جهاد نیز چهار شعبه دارد : [14] امر به معروف ، نهی از منکر صدق و راستی در معرکه نبرد [15] و کینه و دشمنی با فاسقان : آن کسیکه امر به معروف کند پشت مؤمنان را محکم کرده [16] و کسیکه نهیا ز منکر نماید بینی کافران را بر خاک مالیده هر کس در معرکه نبرد صادقانه بایستد وظیفه اش را انجام داده [17] و آن کسی که فاسقان را دشمن دارد و بخاطر خدا خشم گیرد خداوند بخاطر او خشم و غضب می کند و او را در روز قیامت خشنود می سازد . [18] کفر نیز بر چهار پایه قرار دارد : دنبال او هام رفتن به گمان کنجکاوی از اسرار 00 [1] جنگ و ستیز با مردم انحراف از حق و پیروی از هوی و هوس : آن کس که به دنبال اوهام و جستجوی اسرار دیگران برود به حق باز نمی گردد [2] و کسی که در اثر جهل به نزاع و ستیز برخیزد همواره از شناخت حق محروم خواهد ماند و کسیکه از راه حق منحرف شود و به دنبال هوسها برود نیکیدر نزد او بد [3] و بدیدر پیش او خوب جلوه می کند و گرفتار مستی گمراهی می گردد [4] و آن کس که به عناد و لجاج پردازد راهها برایش پر از سنگ و ناهموار و کارها بر او سخت و پیچیده می شوند و در تنگنا قرار می گیرد . [5] شک نیز بر چهار شعبه است :بر مراء و جدال ترس تردید [6] و خودباختگی آن کسیکه مجادله و لجاجت در بحث را عادت خویش قرار بدهد هرگز از تاریکی شک به روشنائی یقین گام نمی نهد [7] هر کس از آینده بترسد به قهق را برمی گردد [8] و آن کس که در تردید و دو دلی باشد و نتواند تصمیم بگیرد زیر سم شیطانها له خواهد شد [9] و آن کس که در برابر وسائلیکه هلاکت دنیا و آخرت در آن است خود باخته شود در هر دو جهان هلاک خواهد شد . [10] شریف رضی می گوید :
سخن امام [ ع ] هنوز دنباله داشت که ما برای طولانی نشدن و خارج شدن از منظور در این باب [ که جمع آوری سخنان کوتاه امام است ] از بقیه صرف نظر کردیم .
نهج البلاغه
