نویسنده: مریم آریافر
کارشناس تغذیه
کاشناس ارشد علوم و صنایع غذایی

با رعایت این نکات نوروز را به خوبی سپری کنید

فرا رسیدن سال نو همواره با اندیشه ها و نگرش های جدید به زندگی و رفتار و اخلاق فردی و اجتماعی همراه بوده است. بیایید انگیزه و تلاش امسالمان را تلاش در جهت ارتقاء سلامتی قرار دهیم.
همانطور که می دانیم تغذیه نقش ثابت شده ای در حفظ سلامتی دارد و رعایت نکردن اصول صحیح تغذیه زمینه را برای بروز بسیاری از امراض فراهم می سازد. پس بیایید امسال بهترین هدیه الهی را که همان سلامتی است با تغذیه صحیح حفظ نموده و تندرستی را به خود و خانواده مان هدیه کنیم.
در آغازین روزهای سال و با شروع دید و بازدیدها و مسافرت ها ممکن است تغییراتی در برنامه غذایی و الگوی تغذیه تمامی خانواده ها رخ دهد. در همین رابطه باید نکاتی را مد نظر داشت تا شیرینی سال نو را با عوارض ناشی از تغذیه نادرست تلخ نکنیم. در ادامه به برخی از مشکلات رایج تغذیه ای در ایام نوروز پرداخته می شود:

غذاهای از شب مانده را دور بریزید

یکی از مشکلات رایج در مسافرت های نوروزی مسمومیت های غذایی می باشد. مصرف غذاهای از شب مانده منجر به این مشکل می شود، بنابراین سعی کنید از مصرف این غذاها خودداری نمایید و در صورت نیاز از غذاهای سبکی مانند نان و پنیر که راحت تر در دسترس می باشند، استفاده کنید.

پرخوری در نوروز ممنوع!

به طور طبیعی در طول مسافرت اشتهای انسان زیاد می شود و میل به مصرف تنقلات و شیرینی جات و حتی چند وعده غذایی اضافی افزایش می یابد و ممکن است به جای سه وعده، پنج وعده غذا با حجم بیشتر مصرف شود. به علاوه استفاده از نوشابه های گازدار و عدم کنترل رژیم غذایی روزمره (مصرف چربی ها، غذاهای آماده، سوسیس، کالباس و …) در طول سفر (مخصوصاً در ایام تعطیل نوروز) بیشتر شده و اغلب منجر به افزایش فشار خون، چربی خون، بالا رفتن کلسترول مضر (LDL) و در نهایت چاقی می گردد.
برای جلوگیری از چاقی و اضافه وزن و بیماری های ناشی از آن، مسافران باید مصرف آجیل، تخمه، شیرینی و شکلات را به حداقل برسانند و در طول سفر از مصرف بی رویه نوشابه، چیپس، پفک، سوسیس، کالباس، پیتزا و به طور کلی غذاهای آماده یا فست فود بپرهیزند. مخصوصاً افرادی که مبتلا به فشار خون بالا هستند، باید انواع آجیل و تخمه نمک سود شده را مصرف نکنند، چون نمک آنها باعث افزایش فشار خون و تشدید بیماری های قلبی خواهد شد. بهتر است در دید و بازدیدهای عید مصرف شیرینی جات کمتر گردد و بیشتر به میوه جات توجه شود.

تنقلات سالم مصرف کنید

جایگزین کردن تنقلاتی مانند چیپس و پفک در این ایام به جای وعده های اصلی غذایی به هیچ وجه صحیح نمی باشد، زیرا این مواد افراد را بیشتر بی اشتها کرده، سیری کاذب ایجاد می نمایند و فاقد ارزش غذایی کافی می باشند. در چنین شرایطی استفاده از مغزهای خام، نخودچی، کشمش و انواع برنجک مطلوب تر است.

مصرف فست فودها را به حداقل برسانید.

مصرف انواع اسنک ها ممکن است تهدیدی برای سلامتی محسوب شود، زیرا مواد تشکیل دهنده آنها معمولا سوسیس و کالباس می باشد که امروزه بحث های زیادی در خصوص سلامت آنها وجود دارد. عوارضی به شرح زیر برای آنها عنوان شده است:
مصرف زیاد گوشت های فرآوری شده، احتمال ابتلا به سرطان لوزالمعده و پانکراس را افزایش می دهد.
معصرف سوسیس و کالباس باعث جهش ژنی می شود. همچنین مصرف سوسیس و کالباس به شب ادراری در کودکان می انجامد، زیرا غذهای دارای مواد رنگی مصنوعی مانند قهوه، شیر کاکائو، شکلات یا دارای ادویه های تند مانند سوسیس و کالباس، باعث انقباض شدید مثابه و شب ادراری می شوند.
از طرفی نیترات و نیتریت سدیم به عنوان مواد نگهدارنده به سوسیس و کالباس اضافه می گردند که به علت خاصیت ضد باکتریایی مانع رشد باکتری های خطرناکی مانند کلستریدیوم بوتولینیوم می شوند، اما متأسفانه این دو ماده در بدن به یک ماده سرطانزا به نام نیتروزآمین تبدیل می شوند که این نیتروزآمین ها در ایجاد تومورهای بدخیم مؤثرند.
چاقی، اضافه وزن، بیماری های قلبی- عروقی و اختلالات گوارشی و کبد از عوارض مصرف این مواد است، زیرا این نوع غذاها با کالری، نمک و چربی های زیاد به ویژه اسیدهای چرب اشباع بالا در دراز مدت خطر ابتلا به پر فشاری خون را افزایش می دهند.

نوشیدنی های سالم را جایگزین نوشابه های گازدار کنید

نوشابه های گازدار نیز حاوی مقادیر زیادی قند هستند و مصرف مداوم آنها می تواند به بروز چاقی منجر شود. نوشابه، به دلیل میزان بالای فسفات، جذب کلسیم مواد غذایی را مختل می سازد، بنابراین مصرف نوشابه های گازدار همراه با غذا مانع از جذب کلسیم غذا شده و به تدریج موجب کمبود کلسیم بدن می شود که در بزرگسالی به پوکی استخوان منجر خواهد شد.
مواد افزودنی و نگهدارنده نوشابه ها در برخی کودکان، موجب بروز آلرژی و انواع حساسیت می شود. به جای نوشابه، می توان از نوشیدنی های سالم مثل آبمیوه ها، شیر، دوغ کم نمک و انواع شربت های خانگی کم شیرین استفاده کرد. این نوشیدنی حاوی مواد مغذی مثل انواع ویتامین ها و املاح به ویژه کلسیم هستند و حتی اگر هر روز مصرف شوند، مشکلی ایجاد نمی کنند.

سس قرمز را جایگزین سس سفید کنید

انواع چاشنی ها و سس هایی که همراه با فست فودها مصرف می شوند، محرک اشتها، ترشح اسید معده و حرکات سیستم گوارشی هستند که این موضوع زمینه را برای پرخوری و بروز چاقی فراهم می کند. سس قرمز به مراتب بهتر از سس سفید است. یک قاشق سوپخوری سس قرمز فقط یک گرم چربی دارد، در حالیکه یک قاشق چایخوری سس سفید، پنج گرم چربی دارد. یک مزیت دیگر سس قرمز این است که داری ویتامین C می باشد، اگر چه در فرآیند فرآوری از ویتامین آن کاسته می شود، ولی استفاده از سس قرمز ارجحیت دارد. قابل ذکر است که انواع سس، رفلاکس معده را افزایش می دهند که می تواند به سرطان مری منجر شود.

وعده های غذایی اصلی را حذف نکنید

حذف وعده های اصلی غذایی می تواند منجر به مشکلات بعدی شود. از آنجا که در ایام نوروز انواع شیرینی ها، شکلات و آجیل ها در دسترس هستند، حذف یک وعده غذایی، ریزه خواری را به دنبال داشته و این ریزه خوای ریسک اضافه وزن و چاقی را بیشتر می کند، بنابراین وعده های اصلی غذایی و میان وعده ها نباید به هیچ عنوان حذف شوند.

در انتخاب رستوران دقت کنید.

در صورت رفتن به رستوران، همیشه رستوران های تمیز و شلوغ را انتخاب کنید. از فروشنده های خیابانی هم غذا خریداری ننمایید.
مواد غذایی پر خطر که احتمال ابتلا به مسمومیت های غذایی با آنها بیشتر است، عبارتند از مرغ، تخم مرغ، گوشت قرمز، شیر و ماهی همیشه از سلامت این مواد و خوب پخته بودن آنها مطمئن شوید.
امیدواریم با رعایت نکات فوق، سالی پربار، سرشار از برکت و همراه با سلامتی پیش رو داشته باشید.
منبع: دنیای تغذیه شماره 106