قرآن و دعوت به توشه آخرت
یکى از صحابه به نام جریر مى‌گوید: در محضر رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله بودم، ناگهان عده‌اى از رزمندگان اسلام که شمشیر حمایل کرده و آماده جهاد در راه خدا بودند وارد شدند، اما لباس درستى که بدن آنها را بپوشاند نداشتند. هنگامى که پیامبر صلّى اللَّه علیه و آله آثار نیاز و گرسنگى را در چهره آنها مشاهده کرد، از ناراحتى، رنگ صورتش تغییر کرده و به مسجد آمد (و مردم را جمع کرد) و بالاى منبر رفت و پس از حمد و ثنا فرمود: خداوند این آیه را نازل کرده است:
یا أیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ لْتَنْظُرْ نَفْسٌ ما قَدَّمَتْ لِغَدٍ وَ اتَّقُوا اللَّهَ إنَّ اللَّهَ خَبیرٌ بِما تَعْمَلُونَ (59حشر/18) اى مؤمنان از خداوند پروا کنید و هرکس بنگرد که براى فردا چه پیش‌اندیشى کرده است، و از خداوند پروا کنید، چرا که خداوند به آنچه مى‌کنید آگاه است.
اى کسانى که ایمان آورده‌اید از خدا بترسید، و باید هر کسى بنگرد که براى خود چه پیش فرستاده است، و از خدا بترسید و پرهیزکار باشید که بى گمان خداوند به کارهاى شما آگاه است.
سپس افزود: انفاق کنید قبل از آنکه قدرت انفاق از شما سلب شود و صدقه بدهید قبل از آنکه مانعى پیش آید، آنها که دینار و درهم دارند، دینار و درهم بدهند، آنهاکه گندم یا جو دارند همان را بدهند و چیزى را از انفاق کوچک نشمرید هر چند به اندازه نصفى از یک دانه خرما باشد. مردى از انصار برخاست و کیسه‌اى پر از پول به دست مبارک رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله داد، بطورى که آثار خوشحالى در چهره آن حضرت نمایان شد و فرمود: هرکس »سنت حسنه« بگذارد و مردم به آن عمل کنند اجر و پاداش تمام کسانى که به آن عمل کنند نصیب او خواهد شد، بى آنکه از پاداش آنها چیزى کاسته شود و هرکس »سنت سیئه‌اى« بگذارد گناهى همانند گناه کسانى که به آن عمل مى‌کنند به او خواهد رسید بى آنکه از گناهان آنها کاسته شود. مسلمانان برخاستند و هرکس هر چه توان داشت از دینار و درهم و لباس و خوراک آوردند و کمک قابل ملاحظه‌اى از نقدى و عیر نقدى در نزد حضرت رسول صلّى اللَّه علیه و آله جمع شد و آن حضرت آنها را در میان نیازمندان تقسیم کرد. به این ترتیب مى‌بینیم مسلمانان، علاوه بر آمادگى رزمى آمادگى اقتصادى نیز داشتند. مجاهده با مال مى‌کردند، تا نیروهاى اسلام در این جهت کمبود نداشته باشند و در نتیجه بهتر بتوانند جهاد و دفاع بکنند.
سریع‌ترین پاسخ به دعاى پیامبر صلّى اللَّه علیه و آله
روزى رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله در مسجد مدینه نماز ظهر مى‌خواند، على علیه السّلام نیز حاضر بود، فقیرى وارد مسجد شد، و از مردم خواست که به او کمک کنند، هیچکس به او چیزى نداد.
دل فقیر شکست و عرض کرد: خدایا گواه باش که من در مسجد رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله درخواست کمک کردم ولى هیچ کس به من کمک نکرد.
در این هنگام على علیه السّلام که در رکوع نماز بود، با انگشت کوچکش اشاره کرد، فقیر جلو آمد و با اشاره على علیه السّلام انگشتر را از انگشتر على علیه السّلام بیرون آورد و رفت.
رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله پس از نماز به خدا متوجه شد و عرض کرد: پروردگارا برادرم موسى از تو تقاضا کرد:
قالَ رَبِّ اشْرَحْ لى صَدْرى (20طه/25) گفت پروردگارا دل مرا برایم گشاده دار.
وَ یَسِّرْ لى أمْرى (20طه/26) و کارم را بر من آسان کن.
وَ احْلُلْ عُقْدَهً مِنْ لِسانى (20طه/27) و گره از زبانم بگشا.
یَفْقَهُوا قَوْلى (20طه/28) تا سخنم را دریابند.
وَ اجْعَلْ لى وَزیراً مِنْ أهْلى (20طه/29) و از خانواده‌ام برایم دستیارى بگمار.
هارُونَ أخى (20طه/30) برادرم هارون را.
اشْدُدْ بِهِ أزْرى (20طه/31) و با او پشتوانه‌ام را نیرومند گردان.
وَ أشْرِکْهُ فى أمْرى (20طه/32) و او را در کارم شریک گردان.
یعنى: سینه مرا گشاده دار. کار مرا آسان کن، و گره از زبانم بگشا، تا سخنان مرا بفهمند، و وزیرى از خاندانم براى من قرار بده، برادرم هارون را، به وسیله او پشتم را محکم گردان، و او را در کار من شریک کن.
پس از این پیامبر اسلام صلّى اللَّه علیه و آله عرض کرد:
اللهم اشرح لى صدرى و سیر لى امرى و اجعل وزیراً من اهلى، علیاً، اشدد به ظهرى.
پروردگارا سینه مرا گشاده دار – کار مرا بر من آسان گردان، و وزیرى از خاندانم برایم قرار بده که على علیه السّلام باشد، بوسیله او پشتم را محکم کن.
هنوز سخن پیامبر صلّى اللَّه علیه و آله به پایان نرسیده بود که جبرئیل نازل شد و این آیه (55 سوره مائده) را نازل کرد:
إنَّما وَلِیُّکُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذینَ آمَنُوا الَّذینَ یُقیمُونَ الصَّلاهَ وَ یُؤْتُونَ الزَّکاهَ وَ هُمْ راکِعُونَ (5مائده/55) همانا سرور شما خداوند است و پیامبر او و مؤمنانى که نماز را برپا مى‌دارند و در حال رکوع زکات مى‌دهند.
سرپرست و رهبر شما تنها خداست و پیامبر او، و آنها که ایمان آورده‌اند و نماز را بر پا مى‌دارند و در حال رکوع، زکات مى‌پردازند.
به این ترتیب، ولایت و رهبرى على علیه السّلام پس از پیامبر صلّى اللَّه علیه و آله از سوى خدا اعلام گردید.
