غضب

من مواعظ النبی صلى الله علیه وآله وسلّم:

وقال رجلٌ اَوْصِنى، فقال صلى الله علیه وآله وسلّم: لاتَغضَب، ثم أعادَ علیه، فقال: لاتَغضَب، ثمّ قال: لیس الشّدید بِالصّرَعَهِ*، انّما الشدیدُ الذی یَملکُ نفسه عند الغضبِ.

(تحف العقول صفحه 47)

مراد از لاتغضب قهراً عصبانى‏شدن خارج از اختیار نیست بلکه عصبانیت ارادى است یعنى عصبانیت را اعمال نکن، خشم خود را رها نکن.

فرد قوى آن کسى نیست که هنگام کشتى گرفتن و زورآزمایى افراد دیگر را به زمین مى‏زند بلکه کسى است که هنگام خشم خود را نگه مى‏دارد.

مراد از عصبانیت هم، تنها عصبانیت‏هاى زودگذر نیست بلکه شامل موردى هم مى‏شود که انسان از شخصى خشمگین است، آنگاه او را در میدان‏هاى مختلف زندگى تعقیب مى‏کند تا در فرصتى مناسب، انتقام خود را از او بگیرد.

مهارکردن خشم و شهوت در همه زندگى اثر مى‏گذارد.

_______________

* صُرعه: زورآورى و به زمین‏زدن در مقام کشتى گیرى‏
تقدیر الهى براى مؤمن

من مواعظ النبی صلى الله علیه وآله وسلّم:

عجباً للمؤمن لایقضی اللّه علیه قضاءً إلا کان خیراً له، سرّه او ساءه. إن ابتلاه کان کفّارهً لذنبه، وإن اعطاه وأکرمه کان قد حباه.

(تحف العقول صفحه 48)

هرچه را خداوند براى مؤمن، مقدّر فرماید، خیر او است، خواه حوادثى که او را ناراحت مى‏کند مثل بیمارى و خواه امورى که او را خوشحال مى‏کند.

حوادث محزون کننده، کفاره گناهان و حوادث خوشحال کننده عطایاى الهى است.

این مضمون در اشعار حافظ هم آمده «در طریقت هرچه پیش سالک آید خیر او است» لکن حافظ این معنا را مختص به سالک دانسته ولى این روایت، آن را درباره مطلق مؤمن بیان فرموده است.
حاجت خواستن از خدا

من مواعظ النبی صلى الله علیه وآله وسلّم:

الحوائجُ الى اللّه وأسبابها فَاطْلُبوها الى اللّه بهم فمن أعطاکموها فخذوها عن اللّه بصبر.

(تحف العقول صفحه 48)

در این حدیث نقش اسباب و علل طبیعى در مورد حوائج انسان به طور برجسته‏اى مورد توجه قرار گرفته است.

کلمه «بهم» با ضمیر جمع ذوى‏العقول اشاره به این دارد که بسیارى از حوائج ما توسط انسان‏ها برآورده مى‏شود. لکن در عین آن که انسان نیازهاى خود را از اسباب طبیعى (که اکثراً انسان‏ها هستند) بدست مى‏آورد باید در وراء آنها ذات اقدس الهى را ببیند و از او بداند.

رفتن سراغ اسباب بى‏توجه به خدا، کار ناقصى است و رفتن در خانه خدا بى‏اعتناء به اسباب هم، کار ناقصى است، هر دو را باید با هم جمع کرد و براى رسیدن به حوائج باید از صبر کمک گرفت.