نویسنده :دکتر سید ضیا ءالدین مظهری

مقدمه

بعد از سالها ی طولانی بررسی و کسب تجربه علمی و عملی نتایجی را به دست آورده ام که می خواهم با شما همراهان عزیز و دوست داشتنی در میان بگذارم دراین مقاله سعی برآن داریم تا با ارائه راهکارهایی علمی و عملی درکاهش وزن به شما عزیزان راهنمائی هایی بکنیم.

ایستگاه اول:

در قبال اصطلاح «یویوافکت»چه تفکر و اندیشه ای دارید.همان بازی مورد علاقه بچه ها یا رفت و برگشت فرفره ای که به نخ متصل بوده و به طورمرتب وسریع به طرف پایین سرازیر می شود و سپس بدون لحظه ای درنگ فورا به مبدا خود بر می گردد .درست شبیه عزیزانی که در کوتاهترین زمان بالاترین موفقیت را درقبال کاهش وزن کسب کرده و درچشم به هم زدنی همه دستاوردها نیست و نابود می گردد و حتی جریمه ای را نیز به صورت چند کیلوگرم بار اضافی ترازوزن قبلی خود بر دوش خواهند کشید.
حتم دارم اگر کسی در قبال افزایش و کاهش وزن متناوب شخصا تجربه ای را به عمل نیاورده باشد،قطعا در اطرافیان دور و نزدیک خود را مشاهده و تجربه نموده است که چه سان با رنج فراوان و حسرت بی پایان در اثرچشم پوشی از خوراک مورد علاقه و مالوف خود به سرعت چند کیلوگرمی از وزن خود را کاهش می دهند ،ولی به محض قطع برنامه اجرایی خود مجددا وزن ازدست رفته در کوتاهترین زمان جبران می شود،حتی گاهی خیلی بیشتر از مقدار وزن کاهش داده شده افزایش وزن پیدا می کنند.چه اتفاقی افتاده و کجای کاردرست نبوده است؟خواهش میکنم قبل از ادامه مطالعه،چشمان خود را ببندید و لختی با انگشت خیال دفتر خاطره گذشته خود راورق بزنید و برشمارید که چه سان اشتباهات خود را تکرار کرده اید وتجربه نیندوخته اید.. بررسی رخدادهای مراجعین در قبال این رخدادها و ناکامیهابه طور حیرت آوری نشان دهنده این موضوع می باشد که فرد رژیم دهنده برنامه ای را تدوین و توصیه نموده که میزان انرژی را خیلی بیشتر از حد معمول کاهش داده و با حذف برخی از گروههای هرم غذایی ،آن را از بعدتنوع بسیار محدود وگروهی از مواد مصرفی روزمره را به طور کلی ممنوع اعلام نموده است.گرچه چنین برنامه هایی در کوتاه مدت اثر خود را به صورت کاهش وزن وتعدیل سایز نمایان کرده وتحسین رژیم گیرنده واطرافیان او را برانگیخته و دیگران را نیز جهت مراجعه به این فرد غیر متعهد و متخصص ترغیب نموده،ولی در ورای موفقیت های صوری وظاهری یک سلسله رخدادهای منفی به صورت زنجیره ای در سیستم های متابولیکی فردرژیم گیرنده فعال گردیده که ساده ترین آنها احساس خطرمکانیسم های غیر ارادی مسوول حفظ فعالیت های حیاتی فرد می باشدکه آژیرآماده باش رابه صدادر آورده واعلام وضعیت اضطراری نموده،دراین حالت شعله موتوربقاء زندگی را به میزان قابل توجهی کم کرده و برنامه صرفه جویی را جایگزین رفاه 9و پرنعمتی قبلی نموده است.
پیامد چنین تغییرجهت متابولیکی ،فرد را به افزایش تخلیه بیش ازمعمول آب بدن،تحلیل بافت های عضلانی و کاهش مصرف انرژی پایه تا میزان35درصد نسبت به قبل ازآغازاجرای این رژیم ها وامی دارد.
دراین آشفته بازارایجادشده تحت تاثیراجرای انواع رژیم های نامتعادل ونامتناسب تنهاچیزی که دست نخورده باقی مانده وابدا ازمقادیرآن کاسته نخواهد شد،چربی های انباشته شده دربدن فرد می باشد،چراکه برنامه هاریزهای بلندمدت ناشی از نرم افزارهای تدوین شده از دوران بشرهای اولیه حفظ وصرفه جویی درقبال چربی های موجود در بدن را به عنوان مخازن انرژی بسیارمهم تداوم حیات درقحطی های گسترده ترتلقی می نماید و با عکس العمل مناسب ،ادامه زندگی را درصورت طولانی شدن عدم دریافت غذای کافی امکان پذیرمی کند تا زندگی کماکان تا دستیابی به منبع غذایی جدید به سیرخود ادامه دهد.
البته تا زمانی که چنین برنامه هایی تغذیه ای غلط به صورت بی رویه وغیرعلمی ادامه داشته باشد،کاهش وزن تانقطه setpoint.
یاحدتعیین شده (یعنی هرفردی تحت تاثیرکنترل های درونی موروثی خود میزان معین و مشخصی از چربی هارا ذخیره می کند و رفتارهای تغذیه ای فردی رامشخص می سازد)ادامه دارد و سپس کاهش وزن متوقف می شود تا رژیم گیرنده از این عدم موفقیت خسته شود و از گرسنگی به جان آید و لاجرم چنین برنامه نامتعادلی رارها سازد و به تغذیه قبلی خود برگردد.
دراین زمان بافت های گرسنه وسلول های ریاضت کشیده بدون درنگ و به سرعت باورنکردنی سرمایه های ازدست داده را مجدادا پس انداز نموده و حتی بهره آن را نیز محاسبه کرده و به وزن و سایز ازدست رفته می افزایند.فردی که دچاراین دورباطل می شود،وقتی مشاهده می نماید که به جای آب به سراب رسیده و درعوض دستیابی به موزونی اندام ،خیلی بیشتر ازقبل تناسب بدن خود را دچارآشفتگی ومخاطره نموده ،لذا خواه ناخواه یک باردیگربه اجرای رژیم جدید سخت ترازقبل مبادرت می ورزد وبازی ازنو آغازمی گردد،ولی بدون نتیجه قابل توجهی نه تنها این بار وزن در قبال برنامه توصیه شده تغییرناچیزی رانشان می دهد ،بلکه فشارغیرقابل تحملی را به تمام وجود فردرژیم گیرنده از منظرجسمی واختلالات روانی وارد می سازد.

ایستگاه دوم:

نفس اماره یا هوی درونی که خود را چنین معرفی می نماید:
اجازه می خواهم خودم را معرفی نمایم ؛درکنار شخصیت فرشته خصال شما ،شیطان یا دیو هوس پلید وگمراه کننده هستم که لذت خواهی و لذت جویی و تن آسایی را به شما تحمیل می نمایم .من اصلا قسمتی از وجود شما هستم ،چه بخواهید وچه نخواهید.
این منم که به شما دیکته می کنم به لذت جویی،لذت خواهی وتن آسایی بپردازید.برنامه های پیاده روی ،ورزش و کوهنوردی شما را چنان برهم می زنم که ترجیح می دهید جلوی تلویزیون ولوشد، ورزشکاران را مشاهده کنید و یا ازبرنامه های سرگرم کننده دیگری استفاده نمایید و درحین تماشای این برنامه ها مشت مشت آجیل،بستنی، ساندویج، شیرینی و شکلات و لحظه به لحظه نوشابه و شربت میل کرده و جسم خود را با انرژی های مازاد برنیاز انباشته سازید.آری،این منم که شما رابه خوردن شیرینی جات و ساندویچ های پرچرب وامی دارم.مخصوصا بازار بنده وقتی پررونق می شود که شما در وضعیت استرس، اضطراب ،افسردگی و غم و اندوه قرار داشته باشید یا به امید دستیابی به اندام موزون تر یا تعدیل وتسکین یک بیماری ،تحت رژیم خاص قرارداشته باشید که به طورقطع دستاوردهای من بیشتربوده و موفقیتم درقبال نیست و نابود کردن توصیه های منطقی شخصیت حریفانم که دستیابی به سلامتی و حفظ اندامتان رایادآوری می نمایند، بیشترخواهد بود،زیرا نفوذ من خیلی چشم گیرتربوده ووسوسه های پاسخ به لذت جویی اثربخش ترعمل می کند.به این ترتیب برای شما لذت آنی ولی حسرت دائمی فراهم می کنم.
البته فکرنکنید من ازروی بدجنسی چنین به جان شما افتاده ام .من هم با منطق خود می خواهم به شما یاری برسانم و ازفشارهای عصبی ،غم و غصه های شما بکاهم وسعی می کنم دم راغنیمت شمرده ولحظه های زمان حالتان را لذت بخش ترنمایم .نمی دانم چراهیچ کس مرانمی فهمد و قدرتم را نمی شناسد وازخودتان گرفته تا اطرافیانتان دورو نزدیکانتان بر من لعن و نفرین می فرستید.شما نیزبه محض رهایی ازغم و غصه و افسردگی ،انگشت ندامت رابا دندان حسرت می گزید که باز دامن ازدست داده و به هوی و هوس و هوستان میدان داده اید.من اعتراف می کنم که شما راتنبل ،تن پرور وحریص به خوردن و نوشیدن می نمایم ،اما به شما قول می دهم درمواردی که می خواهید وزن کم نمایید یا ورزش کنیدکمکتان کنم،به شرط آنکه عاقلانه تصمیم گرفته و منطقی تراقدام نمایید وبدون اینکه چشم وگوش بسته اسیر تبلیغات اغواکننده و دور از واقعیت شوید وخودتان رازیرفشار قراربدهید، ازیک برنامه متناسب ،متعادل و متنوع بهره گرفته و با صبرو حوصله به آرامی کیلوهای اضافی خود را با ایجاد یک بیلان منفی سبک ،به صورت هفته ای 250گرم ،500گرم یا حداکثریک کیلوگرم کم کنید،ولی درجهت حفظ دستاوردهای ارزشمندتان باید درقبال توصیه های غیر منطقی وتعارفات به ظاهر مشفقانه و اشتهابرانگیزاطرافیان و همکارانتان ،سرسختانه مقاومت نشان بدهید.

پرهیز ازانگاری ها ی اولیه و تصمیمات عجولانه غیرواقع بینانه :

تا جشن نامزدی ام حداقل 15کیلوگرم از وزنم را کم خواهم کرد یا شرکت درمهمانی با شکوه فلان دوست وآشنا که چند هفته ای بیشتربه روز موعود باقی نمانده است اندام خودم را قلمی و موزون خواهم ساخت.چگونه ؟//////////////خیلی راحت مثلا درروز فقط یک وعده غذا خواهم خورد.ازهمین حالا دیگر شیرینی جان نخواهم خورد .ازغذای محل کارم هم فقط سالادآن را میل خواهم کرد.درمهمانی های خانوادگی از صرف کردن شیرینی،شکلات ،مربا وکیک خودداری خواهم نمود.نان ،برنج،ماکارونی وسیب زمینی راحذف کرده وبه خورش تنها قناعت خواهم کرد!
می دانید درصورت اجرای چنین روشی چه موفقیتی به دست خواهد آورد؟واقعا هیچ.چراکه شما درتصمیم گیری های خود هوس ولذت جویی واراده ضعیف خود را نادیده انگاشته ایدووقتی تازه به فکرآن خواهید افتادکه یک بسته شکلات را تاته میل کرده وعطش درونی خود را با چندین لیوان نوشابه فرونشانده ایدوسیب زمینی سرخ کرده را با چیزبرگردوبل درچشم بر هم زدنی از صفحه روزگارنیست ونابودنموده اید.
دراین هنگام تازه به خود آمده اید وسرزنش درونی رابه کار گرفته ایدودردل می گوییدآخرتابه کی اسیرهوی وهوس باشم ؟چقدربی ارادگی وضعف درقبال خورد وخوراک !دردادگاه وجدان وضمیرباطن ،آرزوهای خودتان رامحکوم وکیفرتان را معلوم می سازید وجرایم مصوب رابا خود مرور می نمایید؛ازهمین دقیقه تا آخرشب هیچ چیزنخواهم خورد .درقبال تعارف دوست وآشنا وحتی عزیزترین کسانم نیز کلمه «نه» رابه زبان خواهم آورد وحسرت دائمی را هرگز با بهره مندی از لذت آنی برخود روا نخواهم داشت. (قول می دهم)
صبح وعصرحداقل نیم ساعت ورزش نموده و یا یکساعتی درپارک پیاده روی می کنم .متاسفانه کیفر خواست صادره و جرایم تعیین شده تا زمانی درذهن شما باقی خواهد ماند که تلفن همراه شما به صدا درآمده و دوستی ازدوستان شما را دعوت به خوردن شام درگوشه ای دنج و نوشیدن فنجانی چای و قهوه در پاتوق دیگر می کند و سپس رفتن به سینما را پیشنهاد می نماید.
به طورقطع بدون توجه به تصمیم گیری های قبل از تلفن اخیر، بلافاصله موافقت خود را با این پیشنهاد و با خوشحالی ابراز نموده و ضمن اعلام آمادگی جهت شرکت دراین برنامه با خود خواهید اندیشید از فردا حتما فرد دیگری خواهم شد و اشتباهات امروز را تکرار نخواهم کرد.دراین مرحله است که دیو درونتان به شما خواهد خندید ،چرا که با دامن زدن به هوس لذت خواهی و لذت جویی خود برفکر ،اراده و برنامه شما فایق آمده است،چون اطمینان دارد فردا نیزبه وقت صبحانه درجمع دوستان بربری یاسنگک دوآتیشه خشخاشی با خامه شکلاتی و یا چای شیرین لب سوزو لب دوزولبریز با پنیرلیقوان و گردوی لواسان ونیمروی عطرآگین خوش رنگ وخوش طعم ،تمام تفکرات شما را برباد خواهد داد و در این دور باطل مرتبا چند سانتیمتری به قطر شکم و چند کیلویی بروزنتان روزبه روزافزوده خواهد شد و باردیگرهم ازبعدسنگینی وزن وهم عذاب وجدان غیر قابل تحمل تر دچارمشکل خواهید شد و با خود خواهید گفت که تاکنون چند به دنبال سراب کاهش وزن سریع و بی زحمت ومقصد خود را گم کرده اید.
بارها به توصیه و تشویق دوستی ازدوستان به سراغ رژیم های جادویی سریع اثرکننده و بدون تحمل رنج وزحمت رفته اید ،ولی طرحی نبسته اید و بازدگرباره وسوسه شده و بنا به توصیه دوستان به سراغ انواع رژیم هارفته اید؛مثلا اجرای رژیم غذایی فاقد کربوهیدرات و رژیم های تک خوری وچندصباحی رژیم پرپروتئین و چربی را امتحان نموده اید و یا برای مدت طولانی فقط از رژیم میوه باانواع فیبرهای مختلف و کمک طلبیدن ازداروهای رنگارنگ لاغری بامکانیسم اثرکاهش سریع وزن ،ولی تنها دستاورد به دست آمده ،عبارتست ازماندگاری عوارض دارو وانباشتگی چربی های جدید درناحیه شکم ،پهلو و نشیمنگاه .
گرچه شما به خوبی می دانستید که این رژیم های تک خوری وجادویی فقط درجابه جایی آب بدن وتخلیه آن تاثیرگذارمی باشند،نه کاستن ازحجم بافت های چربی بدن که انرژی های متراکمی را تشکیل می دهند وهرگز با این ترفند ازبین رفتنی نیستند،چرا که انرژی چه دربدن انسان و چه در طبیعت فقط به سرعت قادربه تغییرفرم می باشد که به صورت و شکل قابل رویت و مشخص شده است.
انرژی می تواند تبدیل به نور، حرارت و حرکت شود،چون هرگزنوری ازشما نخواهد تابید،پس فقط دو راه پیش رو دارید؛حرکت و حرارت درحد معقول و کنترل شده که انرژی های انباشته شده افراد چاق را به آرامی و بدون هیچ آسیب زایی و ضرروزیانی به مصرف خواهد رساند.
مخصوصا با یک برنامه غذایی متنوع و متعادل که فقط انرژی آن به مقدار 250تا500تا هزار کیلوکالری درروزکمترازنیازواقعی فردتنظیم وتدوین گردیده باشد.البته در صورت رعایت دقیق این روش، فردرژیم گیرنده به ترتیب درماه یک ،دوویا چهارکیلوگرم ازچربی های انباشته شده خود رابه مصرف خواهد رساند.میزان کاهش وزن باید درهرحالتی با وضعیت سن ،جنس و حالت فیزیولوژیکی وشرایط اقلیمی ،اجتماعی و غیره تطبیق داده شود.چه بسا برای افرادی کاهش وزن یک کیلوگرم درماه مفیدتر وماندگارترازچندین کیلوگرم کاهش وزن درطول یک ماه باشد.
منبع:دنیای تغذیه ش 104