نویسنده:دکتر قاسم بستانی*
محمد جعفرنژاد**

2. روایاتی که در شأن علی (علیه السلام) وارد شده است

1-2. «علی (علیه السلام) عالم ترین، شکیباترین و اولین کسی بود که مسلمان شد».
هنگامی که علی (علیه السلام) از حضرت فاطمه، (سلام الله علیها) خواستگاری نمود، پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) به فاطمه (سلام الله علیها) فرمود: «ما لک تبکین یا فاطمه، فوالله لقد أنکحتک أکثرهم علما، و أفضلهم حلما، و اولهم سلما» (احمدحنبل [بی تا]، ج5، ص26/ طبرانی، معجم الکبیر، [بی تا]، ج1، ص94/ هیثمی، 1408ق، ج9، ص101/صنعانی، [بی تا]، ج5، ص490/ ابن عبدالبر، 1412ق، ج3، ص1099/ متقی هندی، [بی تا]، ج11،ص605/ دولابی، 1407ق، ص93).
2-2. اجتهاد علی (علیه السلام) و تحسین او توسط پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم)
پیامبر خدا (ص) علی (ع) را برای پرداخت دیات به سوی بنی جذیمه فرستاد و فرمود: ای علی! به نزد آنان برو و به کارشان رسیدگی کن و امر جاهلیت را زیر پا بنه. علی (علیه السلام) با مقداری مال که رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) به او داده بود، به سوی آنان رفت و دیه ی کشتگان و جریمه اموالی را که از آنان تلف شده بود، پرداخت؛ حتی پول ظرفی را که در آن به سگ آب می دادند، پرداخت نمود و مقداری اضافه آمد. علی (علیه السلام) فرمود: آیا هنوز خون و مالی مانده که جریمه ی آن پرداخت نشده باشد؟
گفتند: نه، فرمود: من بقیه این مال را برای احتیاط میان شما تقسیم می کنم تا اگر موردی باشد که رسول خدا و یا شما ندانسته باشید، جریمه آن پرداخت شده باشد. پس از انجام این کار، خدمت رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) بازگشت و او را از ماجرا باخبر ساخت. حضرت (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: «أصبت و أحسنت»: درست انجام دادی و نیکو انجام دادی (طبری، [بی تا]، ج2، ص342/ ابن اثیر، 1386ق،ج2،ص 1408/256ق، ج4،ص358/ ذهبی، 1407ق، ج2، ص568/ زمخشری، 1417ق، ج3، ص379).
3-2. سخن پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) به علی(علیه السلام): «إن الله سیهدی قلبک».
از علی (علیه السلام) روایت شده است: پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) مرا برای قضاوت به سوی یمن فرستاد، در حالی که من هنوز جوان بودم و آن تجربه کافی را نداشتم. گفتم: این رسول خدا مرا به سوی کسانی می فرستی که در بین ایشان افراد با تجربه و دوران دیده هستند. فرمودند :«ان الله سیهدی قلبک و یثبت لسانک»: خداوند قلبت را هدیه می کند و زبانت را تثبیت می نماید . بعد از آن، هر گاه بین دو نفر قضاوت می کردم، هیچ گاه شک نمی کردم (احمد حنبل، [بی تا]، ج1، ص156 / ابوداود، [بی تا]، ج2،ص160/ نسایی، 1411ق، ج5، ص116/ بیهقی، [بی تا]، ج10، ص156/ نسایی، [بی تا]، ص690/ موصلی، [بی تا]، ج1، ص323/ طبرانی، معجم الاوسط، [بی تا]، ج4، ص 172/ متقی هندی، [بی تا]، ج6، ص103/ عظیم آبادی، [بی تا]، ج9، ص361).
4-2. فرمان رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) به بستن کلیه ی دروازه های منتهی به مسجد مگر دروازه ی خانه علی (علیه السلام) (احمد حنبل، [بی تا]، ج1، ص175/ ترمذی،1403ق، ج5، ص305/ الحاکم، [بی تا]، ج3، ص125/ ابن حجر، [بی تا]، ج7، ص12/ نسایی، 1411ق، ج5، ص113/ طبرانی، معجم الکبیر، [بی تا]، ج12، ص78/ هیثمی، 1408ق، ج9، ص 114).
5-2. سخن پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) به علی (علیه السلام): «تو صفی و امین من هستی.»
درباره علی (علیه السلام) از پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم ) نقل شده است که فرمود: «أما انت یا علی انت صفیی و امینی» (نسایی، 1411ق، ج5، ص128/ همو،[بی تا]، ص90).
6-2. منزلت سه گانه اختصاصی علی (علیه السلام)
روایت شده است که معاویه به سعدبن ابی وقاص می گوید: چرا ابوتراب را سب نمی کنی؟ سعد در جواب می گوید: خداوند سه چیز به علی داده است که من اگر یکی از آنها را داشتم، برایم از شتران سرخ موی بهتر بود: 1. در جنگ خیبر پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: فردا پرچم را به کسی می دهم که خدا و رسول را دوست دارد و خدا و رسول هم او را دوست دارند؛ 2. هنگامی که پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم)در غزوه تبوک او را جانشین خود می کند، علی (علیه السلام) می گوید: مرا با زنان و کودکان می گذارید؟ و پیامبر می فرماید: تو برای من به منزله هارون هستی به موسی، جز اینکه نبوتی بعد از من نیست (احمد حنبل، [بی تا]، ج1، ص331/بخاری، 1401ق، ج4، ص208 و ج5، ص129/ مسلم، [بی تا]، ج7، ص190/ ترمذی، 1403ق، ج1، ص302/ ابن ماجه،[بی تا]، ج1، ص43 / نسایی، [بی تا]، ص13 / نووی، 1407ق، ج1، ص195/ ابن حبان، 1414ق، ج15، ص16 / سیوطی، 1416ق، ج5، ص386/ حاکم نیشابوری، [بی تا]، ج2، ص337).
سعدبن ابی وقاص در توضیح سومین فضیلت علی (علیه السلام) می گوید: هنگامی که آیه تطهیر نازل شد، پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم)، حسن، حسین ، فاطمه، و علی (علیه السلام) را فراخواند و فرمود: اینها اهل بیت من هستند(واحدی نیشابوری، 1415ق، ص239/ بغوی، [بی تا]، ج2، ص528 / ثعلبی، 1422ق، ج8، ص36/ سمعانی، 1418ق، ج4، ص380/ احمد حنبل، [بی تا]، ج1، ص331، مسلم، [بی تا]، ج7، ص130/ترمذی، 1403ق، ج5، ص30/حاکم نیشابوری، [بی تا]، ج2، ص416).
7-2. اعلام ولایت علی(علیه السلام): «من کنت ولیه فهذا ولیه اللهم و ال من والاه و عاد من عاداه» (احمد حنبل، [بی تا]، ج1، صص118، 281 و 331/ نسایی، [بی تا]، ص 15/حاکم نیشابوری، [بی تا]، ج3، ص109/ مبارکفوری، 1410ق، ج10، ص146/ نسایی، 1411ق، ج5، ص45/ طبرانی، معجم الکبیر، [بی تا]، ج5، ص166/عمروبن عاصم، 1413ق، ص 592/ مناوی، 1415ق، ج6، ص282/ ابن قتیبه، [بی تا]، ص14/ عجلونی، 1408ق، ج2، ص274).
8-2. قول پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم):«علی ولی کل مؤمن بعدی.»
نقل شده است که پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: «ما تریدون من علی؟ إن علیاً منی انا منه و هو ولی کل مؤمن بعدی» (احمد حنبل، [بی تا]، ج1، صص331 و 438/ نسایی، [بی تا]، ص15/ حاکم نیشابوری، [بی تا] ج3، ص111/ترمذی، 1403ق، ج5، ص 296/ ابن حبان، 1414ق، ج15، ص374/ هیثمی ،1408ق، ج9، ص120/ عینی، [بی تا]، ج16، ص 214/ مبارکفوری، 1410ق، ج10، ص146/ طبرانی، معجم الکبیر،[بی تا]، ج12، ص78).
9-2. قول پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم): «با دوست داشتن علی(علیه السلام) است که فرق بین مؤمن و منافق معلوم می شود.»
از علی (علیه السلام) نقل شده است که پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) درباره من فرمود: «… انه لایحبنی إلا مؤمن،و لا یبغضنی إلا منافق» (احمد حنبل، [بی تا]، ج1، ص84/ مسلم نیشابوری، [بی تا]، ج1 ، ص60/ ابن ماجه، [بی تا]، ج1، ص42/ ترمذی، 1403ق، ج5، ص306/نسایی، 1411ق، ج8، ص116/ نووی، 1407ق، ج2، ص 63/ ابن حجر، [بی تا]، ج1، ص60).
10-2. قول پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم):«علی (علیه السلام) پدر سرور جوانان بهشت است.»
پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) در احادیث متعددی، حسن و حسین (علیه السلام) را سرور جوانان بهشت معرفی فرموده اند (احمد حنبل، [بی تا]، ج5، ص391/ ابن ماجه، [بی تا]، ج1، ص44/ ترمذی، 1403ق، ج5، ص326/ نسایی، [بی تا]، ص20/ نووی، 1407ق، ج16، ص41).
11-2. مژده دادن پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) به علی (علیه السلام) که باغی در بهشت داری!
انس روایت می کند: من و علی (علیه السلام) و رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) در بیرون از مدینه گشت می زدیم که به باغی رسیدیم؛ علی (علیه السلام) فرمود: این باغ چه زیباست! و پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: باغ تو در بهشت از این باغ بسی زیباتر است… (هیثمی، 1408ق، ج9، ص118/ ابن ابی شبیه، 1409ق، ج7، ص502/ طبرانی، معجم الکبیر، [بی تا]، ج11، ص61/ متقی هندی، [بی تا]، ج13، ص166).
12-2. علی (علیه السلام) قاضی ترین اصحاب.
در روایت های متعددی از اصحاب پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) نقل شده که قاضی ترین ما علی (علیه السلام) است (بخاری، 1401ق، ج5، ص149/ ابن حجر، [بی تا]، ج4، ص219/ طبرانی، معجم الاوسط، [بی تا]، ج7، ص357/ عینی، [بی تا]، ج20، ص28/ عجلونی، 1408ق، ج1، ص163).
13-2. علی (علیه السلام) در بهشت دارای گنجینه ای است.
علی (علیه السلام) از قول پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) نقل می کند که ایشان فرمودند: «یا علی! إن لک کنزا فی الجنه و إنک ذو قرنیها فلا تتبع النظره فإنما لک الاولی و لیست لک الآخره» (احمد حنبل، [بی تا]، ج1، ص159/ حاکم نیشابوری، [بی تا]، ج3، ص123؛ هیثمی، 1408ق، ج8، ص63/ابن سلمه، 1418ق، ج3، ص15/ ابن حبان، 1414، ج12، ص381/جصاص، [بی تا]، ج3، ص407).
14-2. آزردن علی (علیه السلام) آزردن پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) است.
از پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) نقل شده است:«من آذی علیا فقدآذانی» (احمد بن حنبل، [بی تا]، ج3، ص483/ حاکم نیشابوری، [بی تا]، ج3، ص122/هیثمی، 1408ق، ج9، ص129/ ابن ابی شیبه، 1409ق، ج7، ص502/ابویعلی، [بی تا]، ج2، ص109/ ابن حبان، 1414ق، ج15، ص365/ ابن عبدالبر، 1412ق، ج3،ص1101).
15-2. تمسک علی (علیه السلام) به سنت رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم).
علی (علیه السلام) می فرمایند: «ما کنت لأدع سنه النبی (صلی الله علیه و آله و سلم) لقول أحد». از همین روست که حضرت اهمیت خاصی به سنت رسول خدا می دادند و اعتنای تام و تمامی نسبت به آن داشتند و در جستجوی یافتن و تثبیت گفتار ایشان سعی وافر مبذول می داشتند. ایشان می فرمودند: «إذا حدثتکم عن رسول الله(صلی الله علیه و آله و سلم)، فلئن أخرَّ (سرنگون بشوم) من السماء أحَبُّ إلیَّ من أکذب علیه»: اگر از پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) برایتان سخن بگویم، از آسمان سرنگون شوم برایم بهتر است تا اینکه به او دروغ ببندند(بخاری، 1401ق، ج8، ص52/ ابوداود، [بی تا]، ج2، ص429/ بیهقی، 1411ق، ج8، ص170/ابن حبان، 1414ق، ج15، ص136/عینی، [بی تا]، ج9، ص176).
16-2. محبت تمام و کمال علی (علیه السلام) به رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم).
خدای متعال در لزوم محبت خدا و رسول و جهاد در راه خدا می فرماید:« قُلْ إِنْ کانَ آباؤُکُمْ وَ أَبْناؤُکُمْ وَ إِخْوانُکُمْ وَ أَزْواجُکُمْ وَ عَشیرَتُکُمْ وَ أَمْوالٌ اقْتَرَفْتُمُوها وَ تِجارَهٌ تَخْشَوْنَ کَسادَها وَ مَساکِنُ تَرْضَوْنَها أَحَبَّ إِلَیْکُمْ مِنَ اللّهِ وَ رَسُولِهِ وَ جِهادٍ فی سَبیلِهِ فَتَرَبَّصُوا حَتّی یَأْتِیَ اللّهُ بِأَمْرِهِ وَ اللّهُ لا یَهْدِی الْقَوْمَ الْفاسِقینَ» (توبه:24): بگو اگر پدران و پسران و برادران و زنان و خاندان شما و اموالی که گرد آورده‏اید و تجارتی که از کسادش بیمناکید و سراهایی را که خوش می‏دارید نزد شما از خدا و پیامبرش و جهاد در راه وی دوست‏داشتنی‏تر است پس منتظر باشید تا خدا فرمانش را [به اجرا در]آورد و خداوند گروه فاسقان را راهنمایی نمی‏کند.
خداوند در آیه مذکر مصداق این محبت را تبعیت عملی از پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) معرفی کرده، می فرماید: «قُلْ إِنْ کُنْتُمْ تُحِبُّونَ اللّهَ فَاتَّبِعُونی یُحْبِبْکُمُ اللّهُ وَ یَغْفِرْ لَکُمْ ذُنُوبَکُمْ وَ اللّهُ غَفُورٌ رَحیمٌ»(آل عمران:31): بگو: «اگر خدا را دوست دارید از من پیروی کنید تا خدا دوستتان بدارد و گناهان شما را بر شما ببخشاید و خداوند آمرزنده مهربان است.»
از علی (علیه السلام) پرسیده شد: محبت شما نسبت به پیامبر خدا چگونه است؟ فرمود: «به خدا قسم او (پیامبر) نزد ما از اموال و اولاد و پدران و مادرانمان و از آب خنک و گوارا برای انسان تشنه، محبوب تر است» (بیهقی، [بی تا]،ج4، ص352/عینی، [بی تا]، ج9، ص176/طیالسی، [بی تا]، ص160/ابی یعلی، [بی تا]، ج1، ص342).

پی نوشت ها :

*استادیار دانشگاه شهید چمران اهواز
**دانشجوی کارشناسی ارشد علوم قرآن و حدیث
منبع: شیعه شناسی 25
ادامه دارد…