به کوشش: محمد کمالی نژاد

نام رایج:
انیسون

نام عربی:
بزرالرازیانج، رازیانج رومی، حب الحلوه

نام های دیگر:
بادیان رومی، شیرین بادیان (سبزوار)

ماهیت:
تخم نباتی است، بلندتر از یک ذرع، ساقه اش مربع و باریک، و برگ آن باریک و خوشبو و گل آن مایل به سفیدی، تخم آن در غلافی لطیف و طولانی و از رازیانه کوچکتر و سبز مایل به سفیدی و بهترین آن خوشبوی تازه بالیده آن است که پوست آن جدا نشده باشد.

طبیعت:
گرم در دوم و خشک در سوم

افعال و خواص:
ملطف و محلل ریاح و جالی و مسکن اوجاع و با قوت تریاقیه و قابضه و مدر بول و حیض و شیر و عرق و نیکو کننده رنگ رخسار است. از توابل مستعمله در اغذیه اصحاب فالج و لقوه و استرخاء و صرع است.
خوردن نیم درم انیسون و یک دانگ مصطکی کوفته در ده درم گلقند سرشته چند روز پی هم بعد از استفراغ بلغم جهت لیثرغس و سبات بلغمی نافع و مقوی معده است.
و چون آن را کوبیده سفوف نمایند و یا کوبیده با گلقند سرشته بخورند و یا جوشانیده به تنهایی بیاشامند جهت مالیخولیا خصوصاً مراقی آن و آشامیدن آب مطبوخ آن با ماء العسل جهت کابوس نافع و ضماد آن جهت استرخاء نافع برای آنکه در آن حرارت به اندک قبضی می باشد و لهذا تقویت می بخشد اعضاء را. و جویدن آن جهت صداع بارد و شقیقه و جلای مجاری تنفس و درد سینه و سرفه و ضیق النفس و خفقان بارد و تقویت فم معده و رفع رطوبات آن و رفع اعیا.
و آشامیدن آن مطبوخ آن خصوص با اصل السوس جهت امراض سدر و بهر و تفتیح سدّه جگر و سپرز و گرده و مثانه و رحم و استسقاء و سوء القنیه و تفتیت حصاه و تب بلغمی کهنه و قطع سیلان رحم و ازاله فضول و تحلیل و قراقر ریاح در معده و سایر اعضاء و ادرار شیر و تقویت باه و گرده و ازاله سموم قتاله و تهبج وجه و اطراف و اسهال رطوبی خصوص بریان کرده آن در این امر. و چون آن را بسیار نرم بکوبند و یا با آب سائیده استعمال نمایند جهت بواسیر نافع خصوصاً ریحی آن.

تحقیقات جدید:
ضد انگل، برگهای آن مفید برای مشکلات گوارشی، آرام کننده دندان درد، کلیت، بادشکن، ضد اسهال، بیماری های معده و روده
***

بدل:
تخم شبت و رازیانه و کرویا و در تقویت باه مثل آن انجره است.

مضر:
امعاء، مصرع محرورین

مصلح:
در امعاء رازیانه و در محرورین سکنجبین

مقدار شربت:
از 2 درم تا 5 درم
منبع مقاله :
کمالی نژاد، محمد، (1390)؛ برگ کهن، تهران: چوگان، چاپ اول