اثرات لقمه حرام در کلام بزرگان

بر اساس روایات غذای حرام، یکی از مؤثّرترین عواملی است که مانع قبولی عبادات و استجابت دعا می‌شود. اکنون به سخنانی از بزرگان دین و رهروان کوی شریعت می پردازیم که ریشه در آن روایات دارند. این سخنان از آن جهت اهمیت دارند که هم شرح و توضیحی هستند بر آن روایات و هم با بیانی مصداقی، مفهوم آنها را برای ما روشن تر می کنند.

تجمل گرایی از پیامدهای حرام خواری

آیت الله العظمی مظاهری ضمن اشاره به این مطلب مهم می نویسد: کسی که غذای حرام می‌خورد، نه تنها توفیق سیر و سلوک و عروج به مقامات عرفانی پیدا نمی‌کند، بلکه ممکن است در اعتقادات خود سست و بی‌دین شود. لقمه حرام، اثرات سوء فراوانی دارد و فات بی‌شماری به همراه خواهد داشت، که از ن جمله می‌توان به تجمّل گرایی اشاره کرد. بسیاری از مردم به زندگی تجملّی مبتلا شده‌اند و با این استکبار و خودخواهی که می‌ورزند، انتظار استجابت دعا هم دارند. دعای نان در اثر مال‌ اندوزی حرام و خودگرایی مستجاب نمی‌شود و بدبختی بدتر این است که خداوند متعال را در گرفتاری‌ها و مستجاب نشدن دعای خود، مقصر می‌دانند. (1)
از اخبار ظاهر می شود که کسب حرام بدترین چیز است و وارد شده که کسب حرام ظاهر می شود در ذرّیه و نسل؛ یعنى لقمه هاى حرام خورده می شود و فرزندها از لقمه حرام به هم می رسد که این یک قسم از حرامزاده‌گی است

رستگاری و سعادت بسیار مشکل می شود

بی شک کسی که عبادتش برگشت بخورد و دعایش شنیده نشود، وصول به سعادت برایش بسی مشکل و شاید غیر ممکن باشد.
آیت الله مظاهری می فرماید: اگر شکم کسی از حرام پر شود، رستگاری و سعادت او بسیار مشکل اس.(2)
مرحوم کراجکی از علمای به نام شیعه در قرن پنجم در بحث اجتناب از حرام می نویسد: از مال حرام اجتناب کن که ن اشدّ انواع مهلکات و اعظم موانع وصول به سعادات است و اکثر مردمى که از فیوضات محروم ماندند به واسطه ن شد. رى؛ دلى که از لقمه حرام روئیده شد کجا و قابلیّت او از عالم قدس کجا؟(3)

تاثیر لقمه حرام در ذریه و نسل

آیت الله وحید بهبهانی(ره) ضمن نکوهش کسبهای حرام به تاثیر ن در نسل دمی اشاره می کند و ن را ریشه بسیاری از فتنه ها در جوامع بشری می داند. ایشان در رساله متاجر خود می نویسد:
از اخبار ظاهر می شود که کسب حرام بدترین چیز است و وارد شده که کسب حرام ظاهر می شود در ذرّیه و نسل؛ یعنى لقمه هاى حرام خورده می شود و فرزندها از لقمه حرام به هم می رسد که این یک قسم از حرامزاده‌گی است. دیگر نکه گوشت بدن؛ بلکه کل جثه که از حرام و لقمه حرام به هم رسیده، غیر جهنم جاى دیگر جاى او نمی تواند بود و بهشت طیب است و داخل نمی شود او را مگر طیب و غالب فتنه ها و فسادها که در زمین به هم می رسد از قتل نفس و نهب و غارت شدن اموال و بى‌سیرت شدن عرضها و ناموسها و اسیر شدن عیال و اطفال و خراب شدن شهرها همه از حقوق ناس و تحصیل اموال ایشان به غیر وجه حلال است.(4)

حرام خور نمی تواند صاحب مقامات معنوی شود

مرحوم آیت الله مشکینی فرمودند: طلبه اى که لقمه حرام در معده او وارد شود و یا بفهمد مشتبه است و بگیرد و بخورد، هیچ گاه نمى تواند مقامى را حیازت کند.(5)

با لقمه حرام که نمی شود جنگید

جریانی که در ادامه می ید رویدادی واقعی است که یکی از رزمندگان و همرزمان شهید خرازی نقل کرده است:
سفره وسط سنگر پهن بود و قابلمه و بشقاب ها پُر. «مهمان نمی خواهید؟» حاج حسین خرازی بود، با چشمانی براق و لبانی خندان.

«این همه غذا! منتظر کس دیگری هستید؟»

نه حاجی، دوازده نفریم؛ اما گفتیم 21 نفر و غذا گرفتیم. پیشانی اش پر خط و صورتش بر افروخته شد. فریاد زد: « برپا! همه بیرون» زمین پر سنگریزه، فتاب داغ، دوازده نفر سینه خیز، بعد کلاغ پر. از پا که افتادند، گفت: «زاد! خیلی سبک شدید، هان؟! ن همه گوشت و دنبه حرام، عرق شد و ریخت پایین» بعد گفت: « با لقمه حرام نمی شود جنگید.»(6)

نماز را سنگین و روزه را ملال ور می کند

آیت الله مظاهری اظهار داشت: نماز، معراج مؤمن است و انسان با دو رکعت نماز می تواند به مقامات والای عرفانی دست یابد. ولی اگر مال حرام در زندگی کسی باشد، نماز او هیچ ارزشی ندارد. برای چنین کسی نماز سنگین و روزه ملال ور است.(7)
کسی که به حلال و حرام خداوند اهمیت نمی دهد باید به یقین بداند که دارای سیری بسوی خداوند است. لیکن این سیر نزولی و هر لحظه در تنزل می باشد یعنی هر لحظه به قهر و غضب خدا نزدیک می شود.

سیر نزولی با لقمه حرام

از نظر قرن کریم، انسان دائماً در سیر است و حضور وی در دنیا منهای سیر بی معنا می باشد؛ «یا اَیُّها اْلاِنْسانُ اِنّک کادِحٌ اِلی رَبّکَ کَدْحاً فَمُلاقیه» (8)
اما گاهی این سیر یک سیر صعودی و ملکوتی بوده که قوس صعودی را طی نموده و بالا می رود. یعنی از توبه به یقظه، از یقظه به تخلیه و از تخلیه به تحلیه می رود تا به عالم لقاء و رحمت حق تعالی در دنیا و خرت برسد. گاهی نیز سیر نزولی است، یعنی هر قدمی که انسان برمی دارد رو به جهنم و قهاریت خداوند برداشته و مانند سنگی است که از ارتفاع پرتاب شده و رو به پایین و نزول می رود.
به عبارت دیگر در سیر نزولی نیز سیر انسان به سوی خداست، لیکن بسوی جهنم و قهاریت خداوند می باشد. کسی که به حلال و حرام خداوند اهمیت نمی دهد باید به یقین بداند که دارای سیری بسوی خداوند است. لیکن این سیر نزولی و هر لحظه در تنزل می باشد یعنی هر لحظه به قهر و غضب خدا نزدیک می شود. در روایات می خوانیم که یک لقمه حرام تا چهل شبانه روز روز انسان اثر می گذارد. همچنین شکمی که پر از حرام باشد، دارای قساوت بوده و به همین دلیل پروردگار عالم از ن چیزی قبول نمی کند.(9)

مقدار حرامی که اثرگذار است

شاید گمان شود برای اینکه آن آثار و پیامدهای شوم لقمه حرام پدید ید لازم است تا مقدار قابل توجهی حرام مصرف شود تا آن حرام تاثیرگذار شود؛ اما این پندار صحیح نیست؛ زیرا رسول خدا صلی الله علیه و له فرمود: «إِنَّ اللُّقْمَهَ الْوَاحِدَهَ تُنْبِتُ اللَّحْمَ» (10) معنای این سخن گهربار این است که حتی یک لقمه حرام هم تاثیرگذار است و با رویاندن گوشت در بدن اگر درمان و اصلاح نشود بالاخره تاثیر خود را خواهد گذاشت.
نباید گمان کرد که مانند یک دانه برنجی که از حرام به دست آمده عدد و رقمی ندارد و در بین مردم دارای قیمتی نیست که حالا اگر کسی از مال مردم به عمد تصرف کرد و خورد حرام خور محسوب شود. در پاسخ عبارتی دقیقی از استاد حسین انصاریان را نقل می کنیم ایشان در مورد چنین اموالی می نویسند: گرچه مالیت ندارد اما مالکیت دارد.(11) یعنی درست است که قیمتی ندارد اما به هر حال از اموال کسی به حساب می ید که ما بدون رضایت او حق تصرف در ن را نداریم.

عاقبت اثرش ظاهر شود

شیخ بهایی(ره) همین معنا را با استادی تمام به نظم در ورده و اینگونه سروده:
لقمه نانی که باشد شبهه ناک
در حریم کعبهی ابراهیم پاک
گر به دست خود فشاندی تخم او
ور به گاو چرخ کردی شخم او
ور مه نو در حصادش داس کرد
ور ز سنگ کعبه اش دستاس کرد
ور به ب زمزمش کردی عجین
مریم یین، پیکری از حور عین
ور بُدی از شاخ طوبی تشش
ور شدی روح القدس هیزم کشش
ور تنور نوح بندد مریمش
ور دم عیسی بود تش دمش
ور تو برخوانی هزاران بسمله
بر سر ن لقمه ی پر ولوله
عاقبت خاصیّتش ظاهر شود
نفس از ن لقمه تو را قاهر شود
در ره طاعت، تو را بی جان کند
خانه ی دین تو را ویران کند(12)

پی‌نوشت‌ها:

(1) سیر و سلوک، یت الله مظاهری، ص 132-133
(2) پایگاه اطلاع رسانی یت الله مظاهری
(3) نزهه النواظر فی ترجمه معدن الجواهر ص122 با ترجمه مرحوم شیخ عباس قمی(ره)
(4) رساله عملیه متاجر وحید بهبهانى(با تعلیقات میرزاى شیرازى)؛ ص5
(5) افق حوزه، 19/4/87، ش‏195
(6) نشریه امتداد، خرداد 1388، شماره 41
(7) پایگاه اطلاع رسانی یت الله مظاهری
(8) سوره انشقاق یه 6
(9) به سوی حق؛ یت الله مظاهری، بخش سوم، بحث سیر صعودی و سیر نزولی انسان
(10) عدهالداعی، ص 141
(11) حرامهای مالی، ص469
(12) نان و حلوا، بخش هفتم

منبع:نشریه امتداد