به کوشش: محمد کمالی نژاد

نام رایج:
خاکشی – خاکشیر

نام عربی:
خُبه

نام های دیگر:
شفترک (شیرازی)، خاکشی (اصفهانی)، سلم بی، یا شلم بی (مازندرانی)، شیوران (ترکی)

ماهیت:
تخمی ریزه و اندک طولانی و دو نوع می باشد یکی ریزه و رنگ آن مایل به سرخی و طعم آن اندک مایل به تلخی و دوم از آن بزرگتر و رنگ آن سرخ مایل به تیرگی. نوع صغیر آن یک ذرع و نیم نهایت دو ذرع و برگ آن طولانی شبیه به برگ جرجیر (شاهی) و تخم آن در غلافی باریک رقیق که بر اطراف شاخه ها رسته است.

طبیعت:
صغیر آن در اول دوم گرم و در اول تر و کبیر آن در آخر دوم گرم

افعال و خواص:
مبهی و مشهی و مقوی معده و هاضمه و جهت گرفتگی آواز و نیکوئی رنگ رخساره و با شیر مسمن و نیکو کننده رنگ رخسار و محرک باه خصوصاً با دو وزن آن شکر که ده روز بنوشند و چون ده روز هر روز دو مثقال آن را با چهار مثقال شکر سفید کف نمایند صاحبان مزاج سوداوی را نافع است. جهت هیضه صفراوی با آب کاسنی تازه مکرر به تجربه رسیده.

تحقیقات جدید:
ضد سرفه، مشکلات سینه، گرفتگی صدا، آسم، زخم گلو، مدر
***

بدل:
در تقویت باه و چاق کنندگی تودری (قدومه)

مضر:
در برخی افراد ممکن است ایجاد سردرد نماید.

مصلح:
کتیرا (در سردرد).

مقدار شربت:
تا 15 گرم

بخشهای قابل مصرف: دانه
منبع مقاله :
کمالی نژاد، محمد، (1390)؛ برگ کهن، تهران: چوگان، چاپ اول