شارح : محمد محمدی ری شهری
منبع:حکمت‌نامه حضرت عبد العظیم الحسنی علیه‌السلام
عیبجویى و عیب‌پوشی
حدیث
عیون أخبار الرضا علیه السلام : حدّثنا علیّ بن أحمد بن عمران الدقّاق ، قال : حدّثنا محمّد بن هارون الصوفى ، قال : حدّثنى أبو تراب عبید اللَّه بن موسى الرویانى ، عن عبد العظیم بن عبد اللَّه الحسنى ، قال :
قُلتُ لِأَبى جَعفَرٍ مُحَمَّدِ بنِ عَلِیِّ الرِّضا علیه السلام : یَابنَ رَسولِ اللَّهِ ! حَدِّثنى بِحَدیثٍ عَن آبائِکَ علیهم السلام . فَقالَ : حَدَّثَنى أبى، عَن جَدّى، عَن آبائِهِ علیهم السلام، قالَ : قالَ أمیرُ المُؤمِنینَ علیه السلام : لَو تَکاشَفتُم ما تَدافَنتُم .[۱]
ترجمه
حضرت عبد العظیم علیه السلام: به امام جواد علیه السلام گفتم: از پدرانت حدیثى برایم بیان فرما .
فرمود : «پدرم، از جدّم، از پدرانش نقل نمود که امیر مؤمنان علیه السلام فرمود : اگر باطن شما براى یکدیگر آشکار مى‌شد، حاضر نبودید که در تدفین یکدیگر شرکت کنید» .
شرح
این سخن را مى‌توان ناظر به حکمت تحریم تجسّس براى عیبجویى در آیه شریف: (وَ لَا تَجَسَّسُواْ)[۲] دانست. براى توضیح حدیث یاد شده، این نکات، قابل توجّه اند:
۱ . عیب‌ها و ضعف‌هاى پنهانى مردم، فراوان اند، به گونه‌اى که اگر باطن آنها بر یکدیگر آشکار گردد، هیچ کس حاضر نیست در مراسم دفن دیگرى حضور یابد.
۲ . یکى از نعمت‌هاى بزرگ الهى، پنهان بودن عیوب مردم از یکدیگر است، و حکمت تحریم تجسّس، پاسدارى از این نعمت است.
۳ . همان طور که خداوند متعال، ستّار العیوب است، اهل ایمان نیز، نه تنها باید در جستجوى عیب‌هاى دیگران نباشند، بلکه لازم است که در صورت آگاهى از عیب آنها، آن را بپوشانند.
۴ . اهل ایمان باید تلاش کنند که باطن خود را اصلاح کنند تا در قیامت – که همه پرده‌ها کنار مى‌رود – ،[۳] رسوا نشوند.
[۱] عیون أخبار الرضا علیه السلام : ج۲ ص۵۳ – ۵۴ ح۲۰۴ ، بحار الأنوار : ج۷۴ ص۳۸۵ ح۱۰ . نیز ، ر . ک : همین کتاب : ح ۹۳ . [۲] حجرات : آیه ۱۲ . [۳] (یَوْمَ تُبْلَى السَّرَآئِرُ ) (طارق : آیه ۳۱) .
