شارح : محمد محمدی ری شهری
منبع:حکمت‌نامه حضرت عبد العظیم الحسنی علیه‌السلام
تحمّل آزار دیگران
حدیث
الأمالى للصدوق : حدّثنا علیّ بن أحمد ، قال : حدّثنا محمّد بن أبى عبد اللَّه الکوفی، عن سهل بن زیاد الآدمى ، عن عبد العظیم بن عبد اللَّه الحسنى ، عن علیّ بن محمّد بن علیّ بن موسى بن جعفر بن محمّد بن علیّ بن الحسین بن علیّ بن أبى طالب علیهم السلام ، قال :
لَمّا کَلَّمَ اللَّهُ‌عزّ وجلّ موسى بنَ عِمرانَ علیه السلام… قالَ : إلهى ! فَما جَزاءُ مَن صَبَرَ عَلى أذى النّاسِ وشَتْمِهِم فیکَ ؟
قالَ : اُعینُهُ عَلى أهوالِ یَومِ القِیامَهِ.[۱]
ترجمه
حضرت عبد العظیم علیه السلام: امام هادى علیه السلام فرمود : «هنگامى که خداوند با موسى بن عمران علیه السلام سخن مى‌گفت ، … موسى گفت : پروردگارا ! پاداش کسى که به خاطر تو بر اذیّت و آزار مردم و دشنام آنها شکیبایى ورزد، چیست ؟
فرمود : اى موسى ! او را در سختى‌هاى روز قیامت، کمک خواهم کرد» .
شرح
تحمّل آزار ، دو گونه است : گونه‌اى بسیار نکوهیده و گونه‌اى بسیار پسندیده . تحمّل آزار به معناى تسلیم شدن در برابر خواست‌هاى نامشروع متجاوزان و ترکِ مقاومت و اظهار ضعف و زبونى در برابر سختى‌ها ، از نظر اسلام ، بسیار نکوهیده است ، تا آن جا که امام على علیه السلام مى‌فرماید:
المَنِیَّهُ وَ لَا الدَّنِیَّهُ .[۲]
مرگ، آرى ! ننگ، هرگز! گونه دیگر از تحمّل آزار ، رنج دیدن در جهت رعایت حقوق دیگران و در راه انجام دادن وظایف دینى ، بخصوص در مسیر جهاد آزادیبخش است که موجب عزّت و افتخار در دنیا و پاداش بزرگ الهى در آخرت مى‌گردد .[۳]
بى تردید در هیچ مکتبى تا این حد و با این دقّت ، حرمت و کرامت و حقوق انسان ، مورد توجّه نیست .
[۱] الأمالى ، صدوق : ص ۲۷۶ – ۲۷۷ ح ۳۰۷ ، بحار الأنوار : ج ۶۸ ص ۴۲۱ ح ۴۶ . نیز ، ر . ک : همین کتاب : ح ۹۲ . [۲] نهج البلاغه : حکمت ۳۹۶ . [۳] ر . ک : دانش‌نامه قرآن و حدیث : مَدخل «آزاررسانى (الأذى)» ، فصل ششم .
