شارح : محمد محمدی ری شهری
منبع:حکمت‌نامه حضرت عبد العظیم الحسنی علیه‌السلام
خوددارى از خیانت
حدیث
الأمالى للصدوق : حدّثنا علیّ بن أحمد ، قال : حدّثنا محمّد بن أبى عبد اللَّه الکوفی، عن سهل بن زیاد الآدمى ، عن عبد العظیم بن عبد اللَّه الحسنى ، عن علیّ بن محمّد بن علیّ بن موسى بن جعفر بن محمّد بن علیّ بن الحسین بن علیّ بن أبى طالب علیهم السلام ، قال :
لَمّا کَلَّمَ اللَّهُ‌عزّ وجلّ موسى بنَ عِمرانَ علیه السلام… قالَ : إلهى ! فَما جَزاءُ مَن تَرَکَ الخِیانَهَ حَیاءً مِنکَ ؟ قالَ : یا موسى ! لَهُ الأَمانُ یَومَ القِیامَهِ.[1]
ترجمه
حضرت عبد العظیم علیه السلام : امام هادى علیه السلام فرمود : «هنگامى که خداوند با موسى بن عمران علیه السلام سخن مى‌گفت: موسى گفت: خداوندا ! پاداش کسى که براى شرم از تو، خیانت را ترک کند، چیست ؟
فرمود : اى موسى ! او در روز قیامت، در امان است» .
شرح
واژه «خیانت» ضدّ «امانت» و به معناى مخالفت با حق و پیمان‌شکنى در پنهان است .[2] بنا بر این ، خوددارى از خیانت ، به معناى امانتدارى در موقعیتى است که زمینه براى خیانت فراهم گردیده است .
از جمله نکاتى که در بررسى آیات و احادیثى که مردم را به رعایت امانتدارى و خوددارى از خیانت دعوت کرده‌اند، جلب توجّه مى‌نمایند، این مواردند :
۱ . از نظر اسلام ، عرصه امانتدارى، بسیار گسترده است . هر نعمتى که خداوند متعال به انسان داده و هر کارى که به او واگذار و هر مسئولیتى که به او سپرده مى‌شود ، در واقع ، امانتى نزد اوست . از این رو ، آیات و احادیثى که مردم را به رعایت امانت ترغیب مى‌کنند ، شامل همه عرصه‌هاى امانت‌هاى سیاسى ، فرهنگى ، اقتصادى ، اخلاقى و عملى هستند .
۲ . به منظور گسترش هر چه بیشتر فرهنگِ امانتدارى در جامعه ، در احادیث اسلامى، فواید مادّى و معنوى فراوانى براى امانتدارى ذکر شده است . خلاصه آنچه در روایات در تبیین نقش امانتدارى و خوددارى از خیانت آمده ، عبارت است از :
الف . علاقه خداوند متعال و پیامبر صلى اللَّه علیه و آله به امانتدار ،
ب . رمز جایگاه رفیع امیر مؤمنان علیه السلام نزد پیامبر خدا صلى اللَّه علیه و آله ،
ج . زمینه‌ساز ارزش اخلاقى «صداقت» ،
د . موجب شرکت در اموال دیگران و فراوان شدن روزى و ثروتمندى ،
ه . ذخیره شدن پاداش انفاق کنندگانِ در راه خدا براى امانتدار ،
و . آرامش و آسایش در روز قیامت (نکته‌اى که در حدیث فوق الذکر بدان اشاره شد) ،
ز . رهایى از آتش دوزخ و بهره بردن از بهشت جاوید و محشور شدن با پیامبران و صدّیقان و شهیدان ،
ح . کامیابى مادّى و معنوى ، و خیر دنیا و آخرت .[3]
[۱] الأمالى ، صدوق : ص 276 – 277 ح 307 ، بحار الأنوار : ج 66 ص 383 ح 46 . نیز ، ر . ک : همین کتاب : ح 92 . [۲] ر . ک : مفردات ألفاظ القرآن : مادّه «خَوَنَ» . [۳] براى توضیح نکات یاد شده و ملاحظه متن آیات و احادیث مرتبط با امانتدارى ، ر.ک: دانش‌نامه قرآن و حدیث : مدخل «امانت» .
