شارح : محمد محمدی ری شهری
منبع:حکمت‌نامه حضرت عبد العظیم الحسنی علیه‌السلام
قصاص
حدیث
الأمالى للطوسى : أخبرنا جماعه عن أبى المفضّل ، قال : حدّثنا أبو أحمد عبید اللَّه بن الحسین بن إبراهیم العلوى ، قال : حدّثنى أبى ، قال : حدّثنى عبد العظیم بن عبد اللَّه الحسنى الرازى فى منزله بالرىّ ، عن أبى جعفر محمّد بن علیّ الرضا علیه السلام، عن آبائه علیهم السلام، عن علیّ بن الحسین ، عن أبیه ، عن جدّه علیّ بن أبى طالب علیه السلام ، قال :
قُلتُ أربَعاً أنزَلَ اللَّهُ تَعالى تَصدیقى بِها فى کِتابِهِ : … قُلتُ : «القَتلُ یُقِلُّ الَقتلَ» ، فَأَنزَلَ اللَّهُ (وَ لَکُمْ فِى الْقِصَاصِ حَیَوهٌ یَأُوْلِى الْأَلْبَبِ )[۱] . [2]
ترجمه
حضرت عبد العظیم علیه السلام – به نقل از امام جواد، از پدرانش علیهم السلام – : امیر مؤمنان علیه السلام فرمود : «چهار سخن گفته‌ام که خداوند، مرا در قرآن تأیید فرموده است … گفتم: کشتن [به قصاص]، کشتار را [در جامعه] کم مى‌کند . خداوند، [این آیه را] نازل کرد : (اى خردمندان ! شما را در قصاص، زندگانى است) » .
شرح
یکى از جملات حکیمانه امیر مؤمنان علیه السلام که مورد تأیید قرآن قرار گرفته و از سوى دیگر، تفسیر قرآن محسوب مى‌شود ، این است که «کشتن، از کشتن مى‌کاهد» . آیه‌اى که قصاص را موجب حیات و زندگى مى‌داند، این حکمت را تأیید مى‌کند و حکمت یاد شده نیز توضیح مى‌دهد که مقصود از زندگى و حیاتى که حاصل قانون قصاص است، کاهش یافتن آمار قتل و جنایت است؛ زیرا اجراى این قانون سبب مى‌شود که :
اوّلاً : افراد جانى، کمتر احساس امنیت کنند و کمتر زندگى افراد بى‌گناه را به خطر اندازند.
ثانیاً : قانون قصاص، سبب مى‌شود که کمتر کسى به فکر قتل دیگران بیفتد و در نتیجه جان خود را از دست بدهد.
ثالثاً : چه بسا کشتن یک نفر، به خونریزى‌هاى فراوان بینجامد . اجراى قانون قصاص، در موارد فراوانى، از چنین کشتارهایى، پیشگیرى مى‌نماید.
[۱] البقره : آیه 179 . [۲] الأمالى ، طوسى : ص 494 ح 1082 ، بحار الأنوار : ج 1 ص 165 ح 5 . نیز ، ر . ک : همین کتاب : ح 94 .
