شارح : محمد محمدی ری شهری
منبع: حکمت‌نامه حضرت عبد العظیم الحسنی علیه‌السلام
گریه زمین و آسمان بر امام حسین علیه السلام
حدیث
کامل الزیارات : حدّثنى أبى وعلیّ بن الحسین جمیعاً ، عن سعد بن عبد اللَّه ، عن أحمد بن محمّد بن عیسى ، عن محمّد بن خالد البرقىّ ، عن عبد العظیم بن عبد اللَّه الحسنى ، عن الحسن بن الحکم النخعى ، عن کثیر بن شهاب الحارثى ، قال :
بَینَما نَحنُ جُلوسٌ عِندَ أمیرِ المُؤمِنینَ علیه السلام فى الرَّحبَهِ إذ طَلَعَ الحُسَینُ علیه السلام ، فَضَحِکَ عَلِیٌّ علیه السلام ضِحکاً حَتّى بَدَت نَواجِدُهُ ، ثُمَّ قالَ :
إنَّ اللَّهَ ذَکَرَ قَوماً وقالَ : (فَمَا بَکَتْ عَلَیْهِمُ السَّمَاءُ وَ الْأَرْضُ وَ مَا کَانُواْ مُنظَرِینَ) ، وَالَّذى فَلَقَ الحَبَّهَ وبَرَأَ النَّسَمَهَ! لَیُقتَلَنَّ هذا، ولَتَبکِیَنَّ عَلَیهِ السَّماءُ وَالأَرضُ.[1]
ترجمه
حضرت عبد العظیم علیه السلام – به سند خود – : کثیر بن شهاب حارثى گفت : خدمت امیر مؤمنان علیه السلام در «رحبه» نشسته بودیم که ناگهان حسین علیه السلام از دور پیدا شد . در این هنگام، على بن ابى طالب خنده‌اش گرفت، به اندازه‌اى که دندان‌هایش نمایان شد . سپس فرمود : «خداوند، گروهى را در قرآن ذکر کرده و [در باره‌شان] فرموده : ( آسمان و زمین بر آنان گریه نکردند و آنها مهلت داده نشدند )؛[3]لیکن سوگند به خداوندى که دانه را از هم شکافت و انسان را آفرید، این – یعنى حسین بن على – را خواهند کشت و آسمان و زمین بر او خواهند گریست» .
حدیث
کامل الزیارات : حدّثنى أبى ، عن سعد بن عبد اللَّه ، عن أحمد بن محمّد ، عن البرقى ، عن عبد العظیم ، عن الحسن ، عن أبى سلمه ، قال :
قالَ جَعفَرُ بنُ مُحَمَّدٍ علیه السلام : ما بَکَتِ السَّماءُ وَالأَرضُ إلّا عَلى یَحیى بنِ زَکَرِیّا وَالحُسَینِ علیهما السلام .[2]
ترجمه
حضرت عبد العظیم علیه السلام – به سند خود، به نقل از ابو سلمه – : امام صادق علیه السلام فرمود : «آسمان و زمین ، جز بر حسین بن على علیه السلام و یحیى بن زکریّا علیه السلام ، براى دیگرى گریه نکرده اند» .
شرح
احادیث فراوانى در منابع روایى شیعه و اهل سنّت، وجود دارد که نشان مى‌دهند شهادت جان‌خراش امام حسین علیه السلام، آثار ویژه‌اى به صورت تکوینى در جهان داشته که یکى از آنها گریه آسمان و زمین است. در این باره دو نکته قابل توجّه است :
۱ . تحقّق این امور، محال عقلى نیست . بنا بر این، وقوع آنها بر پایه ادلّه نقلى و معتبر، قابل اثبات است.
۲ . گریه و خنده، شادى و غم، در غیر انسان، همانند انسان نیست؛ بلکه نوعى تأثیر و تأثّر تکوینى است.[4] گریه آسمان و زمین براى یک رخداد غم‌انگیز ، مى‌تواند تأثیرپذیرى و واکنش تکوینى باشد .
[۱] کامل الزیارات : ص 186 ح 261 ؛ بحار الأنوار : ج 45 ص 212 . [۲] کامل الزیارات : ص 186 ح 262 ، بحار الأنوار : ج 45 ص 213 . [۳] دخان : آیه 29 . [۴] براى توضیح بیشتر، ر.ک: دانش‌نامه امام حسین علیه السلام: ج 7 ص331 (بخش نهم / فصل دوم : نشانه‌هاى آشکار شده) و ج 10 (فصل چهارم / گریه فرشتگان، گریه جنیان، گریه حیوانات گوناگون، گریه دوزخ و گریه آسمان و زمین).
