صاحب الزمانصاحب الزمان نویسنده: رسول عربان

صاحب الزمان از شایع‌ترین القاب حضرت بقیه الله، مهدی موعود (علیه السلام) است. (1)
پس از خداوندی که مالک و صاحب حقیقی زمین و آسمان و تمام آفریدگان است. پیشوایان آیین اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم)، مالکان و صاحبان زمین و آسمان‌اند و همان گونه که بر زمین و اهل آن حاکم و سرپرست‌اند، بر افلاک و ساکنان آن نیز حکمرانی می‌کنند. چرخ گردون که در چرخش و حرکت بسی دقیق و ظریف است، با گذشت میلیون‌ها سال از محور و مسیر خود کمترین انحراف و تخلفی نداشته و با چرخش و حرکت منظم خویش، فصول، شب، روز و زمان را پدید آورده است، اما این سپهر و آن حرکت و این زمان پدیدار از آن‌ها، همگی در اختیار و تصرف جانشینان خداوند سبحان در زمین است. ابو بصیر از امام صادق (علیه السلام) پرسید: «آیا بر امام پرداخت زکات نیز واجب است؟» امام در پاسخ او فرمود:
ای ابابصیر! سخنی ناممکن و محال راندی، نمی‌دانی دنیا و آخرت از آن امام است؟! هر جا بخواهد می‌گذرد و به هر کس بخواهد می‌بخشد. (2)
آن حضرات هر زمان که بر دگرگونی یا بازنگاه داشتن افلاک، اراده کنند توانا هستند، بلکه حضرت حق- تبارک و تعالی- زمین و کهکشان‌ها را با آن نظم خاص و پیچیدگی شگفت انگیز و آن چه در آن‌هاست، همه را به یمن و برکت چهارده نور مقدس پدیدار ساخت و آنان اصل و اساس بنیادین آفرینش را تشکیل می‌دهند.
آری، آن حکیمان و دانایان (علیهم السلام) راز آفرینش و مالکان و والیان بی قید و شرط زمین و آسمان‌ها و آنچه از اختران پدید می‌آید (زمان) هستند و همه رام و مسخر آن‌هایند؛ بدین جهت در تصرف در خلقت توانا و آزادند و زمان و مکان آنان را محدود نکند و مغلوب نسازد. هرگاه اراده کنند از قوانین طبیعت (زمان و مکان) بیرون شده و آن‌ها را دگرگون کنند. رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) بارها خورشید را به عقب بازگرداندند (3) و زمان دوبار تکرار گشت و ماه را دو نیم کردند. (4) که حدیث «رد الشمس» و «شق القمر» از مسلمات تاریخ ماست و مانند معراج روحانی و جسمانی رسول اعظم اسلام حضرت محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) که از مسجد الحرام به مسجد الاقصی سفر کرد و از آنجا به آسمان عروج نمود و در ساحت قدس باری تعالی رحل اقامت انداخت که پیمودن این مسافت و آن چه دید و گذشت، زمانی بس دراز و بلند می‌طلبد، در حالی که معراج حضرت از اول تا پایان همان شب و یا کمتر از این بینجامید. آصف بن برخیا، وزیر حضرت سلیمان در کمتر از یک لحظه از فرسنگ‌ها فاصله، تحت بلقیس را نزد سلیمان حاضر گرداند. همه‌ی این امور و شبیه آن با قدرت ولایت و دخل و تصرف در مکان و زمان، صورت امکان به خود گیرد، که آن حضرات خارج از زمان و قوانین طبیعت دست به چنین کارهای بزرگ و شگفت انگیز زده‌اند.
سلمان فارسی گوید:
من، امام حسن، امام حسین (علیه السلام) و… [در حضور امیرالمؤمنین] علی (علیه السلام) بودیم، امام حسن (علیه السلام) پرسید: ای امیرالمؤمنین! سلیمان فرزند داود از پروردگارش ملک و سلطنتی خواست که پس از او شایسته‌ی کسی نباشد و خدا به او بخشید، آیا تو نیز چیزی از آن سلطنت را داری؟ حضرت فرمود: سوگند به آن که دانه را بشکافد و جانداران را بیافرید! سلیمان از خدای بلند مرتبه و ارجمند ملک و پادشاهی را خواست و خدا عطایش نمود، ولی پدر تو مالک و صاحب چیزهایی است که جز جدت رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم)، کسی پیش و پس از آن مالک نبود. (5)
آری انجام دادن چنین کارهای واقعی و شگفت انگیز جز با تصرف و دخالت در زمان، مکان و طبیعت ممکن نیست.
حضرت صاحب الزمان (علیه السلام) آخرین جاشنین خدا و رسولش، مالک و حکمران مطلق آسمان‌ها، زمین و آنچه در آن‌ها به سر می‌برد، می‌باشد. کهکشان‌ها و زمان در فرمان اویند و به اجازه و اراده‌ی آن مراد و مقصود، در حرکت باشند؛ مکان و اجسام، ستر و حجابی بر آن حضرت نیفکند و زمان با رضایت او در حرکت و گذر باشد، بلکه ملکوت و هستی، مجموعه‌ی کیهانی و زمان، وجود و نظم خویش را مدیون و وام دار آن حضرت هستند. بدین سان نقطه‌ی پرگار عالم خلقت حضرت مهدی (علیه السلام)، به صاحب الزمان ملقب گردد.
محدث بزرگ علامه مجلسی (رحمه‌الله) در زیاراتی که نگاشته، در زیارت آن حضرت با این نام و نشان برای وجود فرخنده‌اش شهادت و گواهی می‌دهیم: «و الحجه بن الحسن صاحب العصر و الزمان، وصی الانبیاء؛ گواهی می‌دهیم که تو [حضرت] حجت فرزند [امام] حسن (علیه السلام) صاحب روزگار و زمان هستی.» (6)
امام حسن عسکری (علیه السلام) در بیماری خویش- که به شهادت ایشان بینجامید- به فرزند عزیز و گرامی‌اش، حضرت مهدی (علیه السلام) فرمود:
یا بنی! فأنت صاحب الزمان و أنت المهدی و انت حجه الله فی أرضه؛
ای فرزندم! تو صاحب و مالک زمانی، تویی مهدی و هدایت یافته، تویی حجت خدا بر زمین. (7)
امام صادق (علیه السلام) در پاسخ به پرسش محمد حمیری فرمود:
پس از رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) دوازده پیشوای هدایت‌گر است؛ نخستین آن‌ها امیرالمؤمنین، علی (علیه السلام) است و آخرینشان «القائم بالحق، بقیه الله فی أرضه، صاحب الزمان و خلیفه الرحمن، لو بقی فی غیبته ما بقی نوح فی قومه، لم یخرج من الدنیا حتی یظهر فیملأ الارض قسطا و عدلا:
کسی که به حق قیام کند، خدا او را در زمین قرار داده، او مالک و صاحب زمان است، او جانشین خداست، اگر در غیبتش به‌ اندازه‌ای که نوح بین قوم خود به سر برد، درنگ کند، نمیرد تا آن که ظهور نماید و زمین را از عدل و داد لبریز سازد. (8)
رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم):
[فرزندم] مهدی (علیه السلام) همنام و هم کنیه‌ی من است. لقب او مهدی است. او حجت، منتظر و صاحب الزمان است. (9)
حضرت صاحب الزمان، مهدی موعود، هم چون رسول خدا و نیاکان سربلند و سرافرازش در زمین و آسمان و در سراسر هستی ولایت دارند و بر همه‌ی آن‌ها حکومت رانند و در تصرف و دگرگونی آن‌ها توانا و مختارند.
او بر زمان و مکان مسلط و حاکم است. اراده‌اش نافذ، گفتارش مطاع، چشمان تیزبینش هم چون ابراهیم خلیل الله (علیه السلام) تمام عالم ملک و ملکوت را نظاره گر باشد. فاصله‌ی زمانی و مکانی، اجرام و اجسام بر دیده‌ی عزیزش حجاب نیفکنند. از دیرباز در بلندی عمر و سن مبارک و ارجمند حضرتش در میان دانشمندان و توده‌ی مردم بحث و گفت و گو بود؛ گاه جوابی به نقض دادند و زمانی اقامه‌ی دلیل و برهان کردند و در این گستره سخن بسیار است، اما با توجه به آنچه در این گفتار کوتاه گذشت، می‌توان به طور گزیده و روشن گفت: قطب عالم امکان، صاحب الزمان، حضرت مهدی (علیه السلام) چون اراده‌اش، اراده‌ی خداوندگار است حاکم و مالک هستی است و هم چون اجداد طاهرینش راز خلقت و استمرار آن است؛ بدین جهت این امکان هست که اراده‌ی آن حضرت بر این استوار گشته که حرکت چرخ گردون و گذر زمان بر آن امام همام سایه نیفکند و زمان در او اثر نکند و پیرو شکسته نگردد و آن زمان که حجاب تاریک غیبت و جدایی را بدرد و ظهور کند، بسان مردی چهل ساله در دیدگان آید.

پی‌نوشت‌ها:

1- نجم ثاقب، باب2، ص 78، لقب شماره 72؛ العبقری الحسان، ج1، باب بیان اسامی و القاب، ص 42.
2- کافی، کتاب الحجه، ج1، ص 408، باب ان الأرض کلها للإمام (علیه السلام)، ح4.
3- بحارالأنوار، ج41، ص 171، تاریخ امیرالمؤمنین (علیه السلام)، باب 109، رد الشمس له و تکلم الشمس معه.
4- همان، ج17، ص 347، تاریخ نبینا (صلی الله علیه و آله و سلم)، باب2، ما ظهر له (صلی الله علیه و آله و سلم) من المعجزات السماویه.
5- بحارالأنوار، ج27، ص 37، کتاب الإمامه، باب 14، انهم (علیهم السلام) سخر لهم السحاب، ح5.
6- همان، ج102، ص181، کتاب المزار، باب7، الزیارات الجامعه، زیارت7.
7- همان، ج52، ص 17، تاریخ الامام الثانی عشر، باب18، ذکر من رآه (علیه السلام)، ح14.
8- همان، ج51، ص 145، تاریخ الإمام الثانی عشر، باب6، ما روی فی ذلک عن الصادق (علیه السلام)، ح12.
9- همان، ج52، ص16، باب 18، ذکر من رآها، ح14.
منبع مقاله :
عربان، رسول؛ (1386)، ترسیم آفتاب، قم: نشر خُلُق، چاپ دوم