مترجم: رزیتا ملکی‌زاده
بخش مهمی از درمان افراد مبتلا به سنگ کلیه اجتناب از مصرف برخی مواد غذایی است که ممکن است این وضعیت را تشدید سازند. این مقاله تمام چنین مواد غذایی را مورد بحث قرار می‌دهد.
عارضه‌ی سنگ کلیه همچنین تحت عنوان لیتیاز کلیه (renal lithiasis) شناخته می‌شود. سنک کلیه یکی از بیماری‌های شایع پزشکی است که اکثر مردم در سراسر جهان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این سنگها در صورت به هم چسبیدن مواد معدنی و نمکها در ادرار، تشکیل می‌شوند. و می‌توانند در یک یا هر دو کلیه رخ دهند. برخی از سنگ‌های کلیه در کلیه باقی مانده و برخی از آنها از طریق مجاری ادراری از بدن دفع می‌شوند. معمولاً سنگ‌های کوچک کلیه علائمی را ایجاد نکرده و از بدن بدون آنکه تشخیص داده شوند، دفع می‌شوند. چنانچه سنگها در کلیه‌ها باقی مانده یا گیر کنند، در طول حالب (ureter) انتقال یابند و یا تولید عفونت نمایند، علائم دردناک شروع می‌شوند.
مواد غذایی که برای افراد مبتلا به سنگ کلیه خوب نیستند
سنگ‌های کلیه از انواع مختلفی تشکیل شده که شامل سنگ‌های کلسیمی، سنگ‌های اسید اوریک، سنگ‌های استروویت، و سنگ‌های سیستین می‌باشند. از میان این انواع، سنگ‌های کلسیمی شایع‌ترین نوع می‌باشند. این سنگها به شکل اکسالات کلسیم رخ می‌دهند. به افراد مبتلا به سنگ‌های اگزالات کلسیم توصیه می‌شود از مصرف مواد غذایی که حاوی اگزالات می‌باشند خودداری کنند. برخی از این مواد غذایی عبارتند از:
• لوبیا
• برگ چغندر
• ریشه چغندر
• چغندر
• تمشک
• چای سیاه
• بلوبری
• پودر خرنوب (Carob powder)
• کرفس
• شکلات
• قهوه
• کلم کولارد
• سبزیجات برگ تیره
• بادمجان
• کاسنی فرنگی (Endive)
• انجیر
• کیک میوه
• گوس بری یا انگور فرنگی
• فلفل سبز
• بلغور (ذرت سفید)
• کیوی
• تره فرنگی
• حبوبات
• آجیل
• بامیه
• جعفری
• روغن بادام زمینی
• پرالین (نوعی شکلات مغزدار)
• راس بری (Raspberries) (سیاه)
• ریواس
• محصولات سویا
• اسفناج
• توت فرنگی
• کدو حلوایی
• سیب زمینی شیرین
• برگ چغندر سوئیسی
• نارنگی
• جوانه گندم
• سبوس گندم
گروه دیگری از مواد غذایی که بایستی از مصرف آنها اجتناب کرد، آندسته را تشکیل می‌دهند که حاوی پورین می‌باشند. پورین‌ها در بدن و برخی مواد غذایی یافت شده و هنگامی که شکسته می‌شوند، بدن تشکیل اسید اوریک می‌دهد. و سطوح بالای اسید اوریک خطر سنگ‌های کلیه‌ی اوریک اسید را افزایش می‌دهند. بنابراین به افرادی که در معرض این نوع سنگ کلیه قرار دارند توصیه می‌شود از مصرف مواد غذایی مانند محصولات گوشتی، ماهی و ماکیان که سرشار از پورین می‌باشند، خودداری کنند.
علائم سنگ کلیه
تا زمانی که سنگ کلیه راه خود را به حالب یعنی لوله‌ای که کلیه و مثانه را به یکدیگر متصل می‌کند، پیش می‌گیرد، هیچ گونه نشانه‌ای از خود نشان نمی‌دهد. در غیر این صورت، علائم ممکن است شامل درد شدید در پهلو و پشت و زیر دنده‌ها شود. این درد ممکن است به ناحیه‌ی پایین شکم منشعب شده و از آنجا به کشاله‌ی ران کشیده شود. درد در حین ادرار نیز علامت شایعی است به این دلیل که سنگها سعی کرده از طریق مجاری ادراری دفع شوند. ادرار ممکن است صورتی، قرمز یا قهوه‌ای شده و بیمار ممکن است نیاز مداوم به دفع ادرار یابد. تهوع و استفراغ، همراه با تب و لرز برخی از علائم بیشتر سنگ کلیه به حساب می‌آیند.
پیشگیری
روشی که بیشتر از همه برای کاهش خطر ابتلا به سنگ کلیه توصیه می‌شود، نوشیدن مقدار زیادی آب است. نوشیدن روزانه آب بایستی به گونه‌ای باشد که ادرار به رنگ زرد روشن و یا شفاف مانند آب در آمده و خروجی آن بایستی حدود 5ر2 لیتر در روز باشد. نیازی به گفتن نیست که چنانچه دارای سابقه‌ی سنگ کلیه می‌باشید، در این صورت توصیه می‌شود که از مصرف مواد غذایی اگزالات در رژیم غذایی خود خودداری کرده تا از هرگونه بازگشت مجدد بیماری جلوگیری شود. رژیم غذایی که از میزان کم نمک و پروتئین‌های حیوانی تشکیل شده است نیز به کاهش خطر ابتلاء به سنگ کلیه کمک می‌کند. مواد غذایی سرشار از کلسیم هیچ ارتباطی با سنگ کلیه نداشته و بنابراین نبایستی از رژیم غذایی‌تان حذف شوند، مگر آنکه پزشک غیر از آن را تجویز نموده باشد. با این حال، بایستی در مصرف مکمل‌های کلسیم با احتیاط عمل کنید.
سنگ کلیه هیچ گونه عوارض یا صدمه‌ی دائمی برجای نمی‌گذارد به این دلیل که معمولاً به موقع تشخیص داده و درمان می‌شود. در اکثر موارد، نوشیدن مقدار زیادی آب و خودداری از مصرف برخی مواد غذایی جهت درمان این عارضه کافی بوده و دیگر نیازی به مصرف هیچ گونه داروی تجویزی نخواهد بود. با این حال درمان مناسب دارویی به پیشگیری از وقوع مجدد این سنگها در آینده کمک می‌کند.
سلب مسئولیت: اطلاعات ارائه شده در این مقاله صرفاً جنبه‌ی آموزشی داشته و نبایستی به منظور جایگزین توصیه‌های پزشک متخصص در نظر گرفته شود.
منبع: راسخون
