گفت و گو با دکتر میرعمادالدین فریور، روانشناس
گوش دادن، مهم‌ترین مهارت ارتباطی است که در رابطه بین افراد می‌تواند صمیمیت ایجاد کند و به تداوم آن کمک نماید. گوش دادن تعهدی برای فهمیدن و رسیدن به درک همدلانه است تا از علایق، نیازها و تعصبات خود بکاهیم و از زوایه طرف مقابل به موضوع نگاه کنیم. گوش دادن نشانه مهر و محبت ما به طرف مقابل است. اگر شما نیز تمایل دارید این مهارت را بهتر و عملی‌تر یاد بگیرید، گفتگوی ما را با دکتر میرعمادالدین فریور، روانشناس، بخوانید.
خوب گوش دادن به دیگران چه تاثیری بر روحیه خودمان و طرف مقابل‌مان دارد؟
مهارت گوش دادن یا گوش دادن فعالانه شیوه‌ای است که به رفتار متقابل ما در برابر دیگران اشاره دارد و یکی از موثرترین شیوه‌های کاهش فشار عصبی است. از این طریق می‌توانید علت حقیقی عصبانیت طرف مقابل را شناسایی کنید زیرا اگر اشخاص احساس کنند که به درستی درک شده‌اند، حالت دفاعی آنها فروکش می‌کند و خطر اینکه خشمگین شوند و از کوره در روند تقریبا از بین می‌رود؛ پس به این ترتیب، راحت‌تر و با آرامش بیشتری می‌توان وارد یک مذاکره صحیح شد. اما زمانی که فردی با شما صحبت می‌کند، گاه بنا به دلایلی نمی‌توانید درست و کامل مطالب او را بشنوید و در نتیجه در چنین مواردی نمی‌توانید پاسخ درستی به او بدهید.
مثلا چه مواردی؟
مثلا یکی از مهم‌ترین موانع خوب گوش دادن داوری یا قضاوت است. یعنی از ابتدا در مورد شخصیت گوینده داوری می‌کنید و با زدن برچسبی به او، به خودتان اجازه می‌دهید به صحبت‌های او اهمیتی ندهید و حتی اگر به حرف‌هایش گوش می‌دهید، مدام به فکر پیدا کردن دلایلی برای اثبات آن برچسب از میان صحبت‌های خودش هستید. دومین مانع، فیلتر کردن است. به طور مثال بخشی از حرف‌های گوینده را می‌شنوید و از کنار بقیه صحبت‌هایش بی‌تفاوت عبور می‌کنید. سومین مورد، توجه به جواب دادن است؛ یعنی آن‌قدر برایتان مهم است که پاسخ حرف‌هایش را بدهید که نمی‌توانید حرف‌هایش را بشنوید. ذهنتان مدام درگیر پیداکردن پاسخ مناسب برای طرف مقابل است. او صحبت می‌کند و شما در ذهن خود مرور می‌کنید چه جوابی بدهید.
برخی اوقات نیز برای هر صحبت گوینده معنا و برداشتی می‌سازیم که متناسب با واقعیت نیست.
بله، به این پدیده «ذهن‌خوانی» می‌گویند. با این کار از واقعیت مشکل جدا شده و به خیالات روی می‌آورید. ذهن‌خوان‌ها به عواملی از قبیل لحن صدا و حالت‌های دست و صورت بها می‌دهند. مساله دیگر حق به جانب بودن است. یعنی از شنیدن هر سخنی که شما را کمتر از حد عالی یا آن حدی که خودتان انتظار دارید معرفی کند، آشفته می‌شوید و برای فرار از شنیدن این حرف‌ها، فریاد می‌کشید، موضوع را عوض می‌کنید، توجیه می‌کنید، بهانه می‌آورید و یا فرد را متهم می‌سازید. با این کار به شکلی با انتقاد وارد شده برخورد می‌کنید.
برخی افراد نیز حین گوش دادن به طرف مقابل پند و اندرز می‌دهند.
بله، چنین افرادی بعد از مدت کوتاهی که ساکت بوده و حرف نزده‌اند، به میان صحبت دیگران می‌پرند و برای راهنمایی دادن، پند و اندرز را شروع می‌کنند. به این افراد توصیه می‌شود به جای این کار سعی کنند خوب به مطالب گوینده گوش دهند زیرا ممکن است هنوز مطالب به درستی برایشان تفهیم نشده باشد و حتی اگر تمام مطالب را هم درک کرده باشند ممکن است نصایح آنان اصلا به درد نخورد.
چه طور باید به حرف دیگران گوش دهیم تا شنونده خوبی محسوب شویم؟
می‌توانید با نشان دادن علایمی از خودتان مثلا برقراری ارتباط چشمی در مقام تایید، سر تکان دادن و لبخند زدن، تا حد امکان از حواس‌پرتی اجتناب کنید و به گوینده اطمینان دهید که حرف‌های او را می‌شنوید. نکته بعدی این است که باید درک و برداشت خود را از گفته‌های طرف مقابلتان اعلام دارید تا گام به گام با او پیش بروید و علاوه بر آن که وی اطمینان حاصل کرده که شما به سخنان او گوش می‌دهید با این روش (خلاصه کردن) می‌توانید از همان ابتدا جلوی فرضیه‌های اشتباه یا سوءبرداشت‌ها را بگیرید؛ مثلا بگویید «استنباط من از حرف تو این است که…»، «بببین آیا درست متوجه شده‌ام…»، «منظور تو این است که ….»
اجرای این مهارت‌ها به نظر سخت می‌رسد؟
بله، مهارت می‌خواهد. شما می‌توانید با تمرین سکوت و افزایش قدرت گوش دادن فعالانه رفته‌رفته به این مرحله نزدیک شوید. اگر در این مرحله طرف مقابل شما متوجه شد که مطلبی را اشتباه فهمیده‌اید، با طرح سوال در مقام روشن شدن موضوع برآیید. از یاد نبرید هدف از طرح سوال، ایراد گرفتن از فرد مقابل یا خواسته خود را به کرسی نشاندن، سرزنش و سلطه‌جویی نیست؛ بلکه می‌خواهید مشکل را متوجه شوید و با هدف کمک کردن در حل مشکل این سوال را می‌پرسید. با طرح پرسش تصویر روشن‌تری در اختیارتان قرار می‌گیرد و این به درک شما از موضوع کمک می‌کند.
حرف آخر
اگر مراحل یاد شده را با موفقیت پشت سر گذاشتید، حالا نوبت آن می‌رسد که واکنش خودتان را نسبت به صحبت‌های فرد مقابل نشان بدهید. در این مرحله بی‌آنکه داوری کنید، باید بتوانید تمام مطالب گفته شده را به ذهن بسپارید و به آرامی افکار، احساسات، نقطه‌نظرها و خواسته‌های خودتان را مطرح سازید. برداشت درونی خودتان را بگویید و مواظب موانعی که بر سر راه گوش دادن است، باشید.
منبع:www,salamat,c0m
