تهیه کننده: محمدرضا مصطفی پور

خدای سبحان، انسان را آفرید تا به کمال شایسته خود نائل شود. انسان برای رسیدن به کمال شایسته ی خویش، نیازمند راهنمایی است تا از رهگذر این راهنمایی، به هدف خود برسد.
از این رو، قرآن کریم را به عنوان راهنما در اختیارش قرار داده است. شیوه قرآن در بیان آموزه های دین، به صورت خطاب است و چون خدای متعال، کمال مطلق است، خطاب کمال مطلق به انسان، ثمرات و آثاری دارد و آنها عبارت اند از :
1. خداوند، با خطاب قرار دادن انسان ها، به آنان شخصیت می دهد و از آنان انسان هایی متعهد و مسئول می سازد؛
2. خداوند با خطاب خود، لذت حضور در حریم و محضر خود را به مخاطبان می چشاند تا هنگامی که معارف و حقایق را دریافت می کنند، آنها را در قلب شان ثابت و مستقر گردانند و در حال انجام اعمال و عبادت عملی، رنج و خستگی را احساس نکنند.
خدای سبحان در آیه 1 سوره بقره، خطاب به مؤمنان می فرماید:« یا ایها الذین آمنوا کلوا من طیبات ما رزقناکم و اشکروا لله ان کنتم ایاه تعبدون»؛ ای کسانی که ایمان آورده اید، از نعمت های پاکیزه ای که به شما روزی داده ایم، بخورید و شکر خدا را به جا آورید، اگر او را پرستش می کنید.
خداوند در این آیه شریفه، از اهل ایمان خواسته است که به چند چیز توجه کنند:
1. نعمت های پاک و حلال که ممنوعیتی ندارند و هماهنگ با طبع و فطرت سالم انسانی اند-، برای مؤمنان آفریده شده اند و باید از آنها بهره بهینه ببرند.
خداوند، روزی هایی که می آفریند، برای همه آدمیان است و همگان از آن بهره می برند؛ اما مؤمنان، این ویژگی را دارند که از آن روزی های حلال و پاکیزه، « بهره صحیح» می برند و با بهره برداری صحیح و درست از آنها، نیرو و توان می گیرند تا وظایف خود را به درستی انجام دهند.
2. به لحاظ این که قرآن، کتابی است که برای هدایت همگان و در همه زمان ها فرو فرستاده شده و از این جهت، کتابی جهان شمول است، انسان ها را به گونه ای هدایت می کند که نه راه افراط را در پیش گیرند و همچون برخی زاهدمنشان، حلال های خدا را بر خود حرام سازند و نه راه تفریط را در پیش گیرند تا حرام خدا را حلال کنند؛ بلکه باید از روزی های پاکیزه، بهترین استفاده را داشته باشند.
3. مؤمنان در این آیه، به شکرگزاری خدا مأمور شده اند، اگر خدا را پرستش می کنند.
انسان موحدی که خداوند را ولی نعمت خود می شناسد، شکر نعمت ها را به خود واجب می داند و فقط او را می پرستد و در برابر نعمت او سپاس گزاری می کند.
شکرگزاری خدا، سه گونه دارد: شکر قلبی، جوارحی و زبانی. اعتقاد به این که نعمت، از خدای سبحان است، شکر قلبی است، به کارگیری نعمت و مصرف نمودن آن در جای مناسب خود، شکر جوارحی است و خدا را با زبان سپاس کردن، شکر لسانی است.
4. شکر نعمت های الهی، گونه ای عبادت است و عبادت نیز مصداق کامل شکر اوست؛ یعنی آدمی، وقتی با قلب و اعضا و زبان خود، سپاس نعمت های خدارا به جا می آورد، همین خود عبادت و اطاعت خدا است و خود عبادت نیز غیر از شکر نعمت خدا نیست؛ زیرا انسانی که همه نعمت ها را از خدا می داند و به آن اعتقاد دارد، نعمت ها را بدون اسراف و تبذیر در جای خود مصرف می کند و این، به جای خود مصرف کردن، یعنی این که در مواردی که خدای سبحان به او امر کرده، مصرف می کند و با زبان، حمد و سپاس الهی را به جا می آورد.
5. عبادت انسان در برابر خدای متعال، فقط برای اوست، نه برای رهایی از رنج دوزخ و یا رسیدن به گنج بهشت. به دیگر سخن، انسان مؤمن، فقط خدا را خالصانه، دوستانه، آزادانه و کریمانه عبادت می کند و نه هراسناکانه و نه سوداگرانه. توضیح آن که انسان هایی که به عبادت خدا می پردازند، سه دسته اند: برخی خدا را « سوداگرانه» عبادت می کنند. اینها کسانی هستند که خدا را برای دستیابی به بهشت و نعمت هایش عبادت می کنند و اگر در دنیا از لذتی چشم پوشی می کنند، در واقع، از لذت زودگذر دنیا می گذرند. برخی دیگر، خدا را برای نرفتن به جهنم و ترس از عذاب الهی عبادت می کنند، مانند بردگانی که برای فرار از ترس کیفر، فرمان مولایشان را به کار می بندند؛ اما انسان های مؤمن، « خالصانه» خدا را عبادت می کنند؛ چون فقط خدا را می خواهند و مطلوب آن تنها خداست. آنها« دوستانه» خدا را عبادت می کنند؛ زیرا تنها خدا را دوست دارند، نه بهشت او را . آنها همچنین« آزادانه» خدا را عبادت می کنند؛ زیرا آنها از خود آزادند و به خود و لذت و رنج خود نمی اندیشند و فقط به خدای متعال و لقاء او دلبسته اند و خدا را « کریمانه» عبادت می کنند؛ زیرا کرامت خود را در این می دانند و می یابند که تنها باتقوایان و پروا پیشگان اند که نزد خداوند، کرامت دارند.

نتیجه گیری:

خدای سبحان برای کمال انسان ها، هم نعمت های عادی را آفرید و در اختیار آنها قرار داد و هم نعمت های معنوی را به صورت برنامه های هدایت، بدست آنان سپرد تا مؤمنان، با استفاده بهینه از نعمت های عادی و مصرف صحیح آنها، شکر نعمت الهی را به جا آورند و با اجرای هدایت الهی، تنها او را خالصانه و به عشق و محبت او و بریدگی از هر تعلقی جز تعلق به او برای حفظ کرامت در پیشگاه او، او را عبادت و پرستش کنند.
منبع:نشریه پاسدار اسلام، شماره 338