نویسنده:رضا مروی نساج
منبع:روزنامه قدس
امیرالمؤمنین علی(ع)، چهارمین پسر ابوطالب، حدود 30 سال پس از واقعه عامل الفیل و 23 سال پیش از هجرت یا 10 سال قبل از بعثت در مکه معظمه، از مادری بزرگوار و با شخصیت، به نام فاطمه، دختر اسد بن هشام بن عبدمناف، روز جمعه سیزدهم رجب در کعبه به دنیا آمد. در موقع ولادت، پیامبر اکرم(ص) 30 ساله بود. علی(ع) تا شش سالگی در خانه پدرش ابوطالب بود. در مکه قحطی و گرانی پیش آمد و این امر سبب شد علی(ع) تا اول بعثت در خانه پیامبر اکرم(ص)، زندگی کند و در مکتب کمال و فضیلت آن حضرت تربیت شود.
ابن عباس می گوید: نخستین کسی که با رسول خدا(ص) نماز گزارد، علی(ع) بود.
روز دوشنبه رسول خدا(ص) به مقام نبوت مبعوث شد واز روز سه شنبه علی(ع) نماز خواند.
نکته های برجسته از سیره امام علی(ع)
1- در سال سوم بعثت پس از نزول آیه «و أنذر عشیرتک الاقربین»؛ یعنی «خویشان نزدیکتر خود را انذار کن!» رسول خدا(ص) بنی عبدالمطلب را که حدود چهل نفر بودند دعوت کرد و به آنها ناهار داد، اما آن روز نشد سخن بگوید، روز دیگر آنها را دعوت کرد و بعد از صرف ناهار به آنها فرمود: کدام یک از شما مرا یاری کرده و به من ایمان می آورد تا برادر و جانشین بعد از من باشد، علی(ع) برخاست و فرمود: ای رسول خدا! من حاضرم تو را در این راه یاری دهم، فرمود: بنشین. آن گاه سخن خویش را تکرار کرد و فقط علی(ع) برخاست و فرمود: من آماده ام! فرمود: بنشین. بار سوم رسول خدا(ص) سخن خود را تکرار کرد. باز علی(ع) برخاست و آمادگی خود را برای یاری و همراهی پیامبر(ص) اعلام کرد.
پیامبر اکرم(ص) فرمود: «}ن هذا أخی و وصییی و وزیری و وارثی و خلیفتی فیکم من بعدی.» «این علی، برادر و وصی و وارث و جانشین من در میان شما پس از من می باشد.»
2- پس از سیزده سال دعوت رسول خدا(ص) در مکه، مقدمات هجرت آن حضرت به مدینه فراهم شد. در شب هجرت، پیامبر اکرم(ص) به علی(ع) فرمود: لازم است در بستر من بخوابی، علی(ع) در بستر رسول خدا(ص) خوابید و آن شب که اول ربیع الاول سال چهاردهم بعثت بود، «لیله المبیت» نامیده می شود و بر اساس روایات در همین شب آیه ای درباره علی(ع) نازل شد.
پس از هجرت پیامبر اکرم(ص)، علی(ع) به فاصله سه روز بعد، از آن که امانتهای رسول خدا(ص) را به صاحبانش داد، همراه فواطم؛ یعنی مادرش فاطمه بنت اسد و فاطمه(س) دختر رسول خدا(ص) و فاطمه دختر زبیر و مسلمانانی که تا آن روز موفق به هجرت نشده بودند، عازم مدینه گردید.
3- در سال اول هجرت که پیامبر اکرم(ص) میان مهاجر و انصار رابطه برادری را برقرار ساخت، به علی(ع) فرمود: «أنت أخی فی الدنیا و الاخره» «تو در دنیا و آخرت برادر من هستی.»
4- در سال دوم هجرت، امیرالمؤمنین(ع) با فاطمه زهرا(س) ازدواج کرد، که ثمره این ازدواج چهار فرزند به نامهای حسن(ع) و حسین(ع) و زینب کبری(س) و ام کلثوم بود.
5- هفدهم ماه رمضان سال دوم، جنگ بدر پیش آمد که شجاعت و قهرمانی امیرالمؤمنین(ع) زبانزد خاص و عام گردید. شیخ مفید می گوید: مسلمانان در جنگ بدر هفتاد نفر از کفار را کشتند که 36 نفر آنها را علی(ع) به تنهایی کشت و در کشتن بقیه هم دیگران را یاری نمود.
6- در شوال سال سوم هجرت، غزوه معروف احد پیش آمد. نام علی(ع) در این غزوه هم مانند «بدر» پرآوازه است. در همین غزوه بود که رسول خدا(ص) درباره علی(ع) فرمود: «}ن علیاً منی و أنا منه.» «همانا علی از من است و من از اویم.» و در همین غزوه بود که منادی در آسمان ندا کرد: «لا سیف الا ذوالفقار و لا فتی الا علی.» «شمشیری جز ذوالفقار و جوانمردی جز علی نیست.»
7- در شوال سال پنجم، غزوه خندق (یا احزاب) پیش آمد و علی(ع) در مقابل عمرو بن عبدود به مبارزه ایستاد، رسول خدا(ص) فرمود: «تمام ایمان که علی است در مقابل تمام شرک که عمرو بن عبدود است به جنگ ایستاد.» و نیز فرمود: «مبارزه علی در مقابل عمر برتر از اعمال امتم تا روز قیامت است.»
8- در سال هفتم هجرت، غزوه «خیبر» روی داد که رسول خدا(ص) فرمود: «فردا این پرچم را به دست کسی می دهم که خدا و رسولش را دوست می دارد و خدا و رسولش هم او را دوست می دارند و حمله کننده ای است که گریزنده نیست و برنمی گردد تا خداوند به دست او فتح و پیروزی آورد.»
9- در سال هشتم هجرت، در بیستم ماه رمضان، رسول خدا(ص) مکه را فتح کرد و آخرین سنگر مستحکم بت پرستی را از میان برداشت.
بعد از فتح مکه، غزوه «حنین» و سپس غزوه «طائف» پیش آمد و علی(ع) همراه رسول خدا(ص) بود، در غزوه حنین فقط نه نفر از جمله امیرالمؤمین(ع) با رسول خدا(ص) باقی ماندند و دیگران گریختند.
10- در سال نهم هجرت، غزوه تبوک پیش آمد و از 27 غزوه رسول خدا(ص) فقط در این غزوه علی(ع) همراه آن حضرت نبود، چون پیغمبر(ص) او را به جانشینی خود در مدینه گذاشت و حدیث معروف «منزلت» در همین باره است که پیامبر اکرم(ص) به علی(ع) فرمود: «آیا خشنود نیستی که منزلت تو نسبت به من، همانند منزلت هارون نسبت به موسی باشد، جز آن که پس از من پیامبری نیست.»
11- در سال دهم هجرت، در پنجم ذی القعده، پیامبر اکرم(ص)، علی(ع) را به یمن فرستاد تا مردم را به اسلام دعوت کند و بر اثر دعوت وی بسیاری از مردم به دین مبین اسلام درآمدند.
در همین سال بود که قضیه «غدیرخم» پیش آمد که رسول خدا(ص) در آن روز ضمن معرفی امیرالمؤمنین(ع) به عنوان جانشین خود، فرمود: «هر که من رهبر اویم، این علی رهبر اوست.» این حدیث را 110 نفر صحابی و 84 نفر از تابعین و 360 نفر از دانشمندان سنی از قرن دوم تا قرن سیزدهم هجری روایت کرده اند.
13- در 28 صفر سال یازدهم هجری، رسول خدا(ص) از دنیا رفت، علی(ع) می گوید: «جان گرامی ات میان سینه و گردنم از تن مفارقت نمود.» در همین اثنا، واقعه «سقیفه» رخ داد و خلافت به خلیفه اول واگذار شد.
14- امام علی(ع) پس از قتل عثمان خلیفه سوم، بنا به درخواست اکثریت قاطع مردم مسلمان، ناچار به پذیرش رهبری آنان گردید و در شرایطی حکومت را به دست گرفت که دشواریها در تمام زمینه ها آشکار شده بود، ولی امام با همه مشکلات، سیاست انقلابی خود را در سه زمینه حقوقی، مالی و اداری، آشکار کرد. همچنین در این مدت، وقت امیرالمؤمنین(ع) بیشتر صرف خنثی کردن توطئه ها و مبارزه با
الف) ناکثین؛ پیمان شکنانی چون طلحه و زبیر .
وب) قاسطین؛ ستمگران و زورگویانی چون معاویه و پیروانش .
ج) مارقین؛ خارج شوندگان از اطاعت علی(ع) چون خوارج نهروان، گردید.
امیرالمؤمنین(ع) بعد از 63 سال عمر مفید و ارزشمند همانطور که در خانه خدا به دنیا آمد، در خانه خدا هم موجبات شهادتش فراهم شد.
او به راستی دلباخته حق بود، همان وقتی که شمشیر بر فرق مبارکش رسید، فرمود: «فزت و رب الکعبه»؛ «به خدای کعبه رستگار شدم.» شهادت آن حضرت در شب 21 رمضان سال چهلم هجری اتفاق افتاد.