نویسنده: موسسه فرهنگی موعود عصر (عجل الله تعالی فرجه الشریف)

جنّ در لغت به معنای پوشیده بودن چیزی از حواس است (1) و آن نوعی از موجودات آفریده شده از آتش، صاحب اراده و شعورند که از حواس ما پنهاند. (2)

آمیزش جنّیان
امکان آمیزش جنسی برای جنّیان
« فِیهِنَّ قَاصِرَاتُ الطَّرْفِ لَمْ یطْمِثْهُنَّ إِنْسٌ قَبْلَهُمْ وَلَا جَانٌّ؛ (3)
در آن [ باغ ها دلبرانی ] فروهشته نگاهند که دست هیچ انس و جنّی پیش از ایشان به آنها نرسیده است. »
« حُورٌ مَقْصُورَاتٌ فِی الْخِیامِ * لَمْ یطْمِثْهُنَّ إِنْسٌ قَبْلَهُمْ وَلَا جَانٌّ؛ (4)
حورانی پرده نشین در [ دل ] خیمه ها؛ دست هیچ انس و جنّی پیش از ایشان به آنها نرسیده است. »

تولید مثل جنّیان
جنّیان؛ دارای ذریّه و بهره مند از تولید مثل
« وَإِذْ قُلْنَا لِلْمَلَائِکَهِ اسْجُدُوا لِآدَمَ فَسَجَدُوا إِلَّا إِبْلِیسَ کَانَ مِنَ الْجِنِّ فَفَسَقَ عَنْ أَمْرِ رَبِّهِ أَفَتَتَّخِذُونَهُ وَذُرِّیتَهُ أَوْلِیاءَ مِنْ دُونِی وَهُمْ لَکُمْ عَدُوٌّ بِئْسَ لِلظَّالِمِینَ بَدَلًا؛ (5)
[ یاد کن ] هنگامی را که به فرشتگان گفتیم آدم را سجده کنید پس [ همه ] جز ابلیس سجده کردند که از [ گروه ] جنّ بود و از فرمان پروردگارش سرپیچید، آیا [ با این حال ] او و نسلش را به جای من، دوستان خود می گیرید و حال آنکه آنها دشمن شمایند؟ و چه بد جانشینانی برای ستمگرانند. »

اجل جنّیان
جنّیان؛ دارای اجل ( عمری ) و مرگی تعیین شده از سوی خداوند
« وَیوْمَ یحْشُرُهُمْ جَمِیعًا یا مَعْشَرَ الْجِنِّ قَدِ اسْتَکْثَرْتُمْ مِنَ الْإِنْسِ وَقَالَ أَوْلِیاؤُهُمْ مِنَ الْإِنْسِ رَبَّنَا اسْتَمْتَعَ بَعْضُنَا بِبَعْضٍ وَبَلَغْنَا أَجَلَنَا الَّذِی أَجَّلْتَ لَنَا…؛ (6)
و [ یاد کن ] روزی را که همه ی آنان را گرد می آورد [ و می فرماید: ] ای گروه جنّیان از آدمیان [ پیروان ] فراوان یافتند و هواخواهان آنها از [ نوع ] انسان می گویند: پروردگارا برخی از ما از برخی دیگر بهره برداری کرد و به پایانی که برای ما معیّن کردی، رسیدیم. »

اختلاف انگیزی جنّیان
اختلاف انگیزی برخی از جنّیان در میان انسان ها
« … وَلَکِنَّ الشَّیاطِینَ کَفَرُوا یعَلِّمُونَ النَّاسَ السِّحْرَ وَمَا أُنْزِلَ عَلَى الْمَلَکَینِ بِبَابِلَ … فَیتَعَلَّمُونَ مِنْهُمَا مَا یفَرِّقُونَ بِهِ بَینَ الْمَرْءِ وَزَوْجِهِ…؛ (7)
… لیکن آن شیطان [ صفت ]ها به کفر گراییدند که به مردم سحر می آموختند … و [ لی ] آنها از دو [ فرشته ] چیزهایی می آموختند که به وسیله ی آن میان مرد و همسرش جدایی بیافکنند … »
« وَلَوْ شَاءَ رَبُّکَ لَجَعَلَ النَّاسَ أُمَّهً وَاحِدَهً وَلَا یزَالُونَ مُخْتَلِفِینَ * إِلَّا مَنْ رَحِمَ رَبُّکَ وَلِذَلِکَ خَلَقَهُمْ وَتَمَّتْ کَلِمَهُ رَبِّکَ لَأَمْلَأَنَّ جَهَنَّمَ مِنَ الْجِنَّهِ وَالنَّاسِ أَجْمَعِینَ؛ (8)
و اگر پروردگار تو می خواست قطعاً همه ی مردم را امّت واحدی قرار می داد؛ در حالی که پیوسته در اختلافند، مگر کسانی که پروردگار تو به آنان رحم کرده و برای همین آنان را آفریده است و وعده ی پروردگارت [ چنین ] تحقّق پذیرفته است [ که ] البتّه جهنّم را از جنّ و انس یکسره پر خواهم کرد. »

اختیار جنّیان
جنّیان؛ موجوداتی مختار در عقیده و اجرای کارها
« وَکَذَلِکَ جَعَلْنَا لِکُلِّ نَبِی عَدُوًّا شَیاطِینَ الْإِنْسِ وَالْجِنِّ یوحِی بَعْضُهُمْ إِلَى بَعْضٍ زُخْرُفَ الْقَوْلِ غُرُورًا وَلَوْ شَاءَ رَبُّکَ مَا فَعَلُوهُ فَذَرْهُمْ وَمَا یفْتَرُونَ؛ (9)
و بدین گونه برای هر پیامبری دشمنی از شیطان های انس و جنّ برگماشتیم. بعضی از آنها به بعضی برای فریب [ یکدیگر ] سخنان آراسته القا می کنند و اگر پروردگار تو می خواست، چنین نمی کردند. پس آنان را با آنچه به دروغ می سازند، واگذار. »
« وَیوْمَ یحْشُرُهُمْ جَمِیعًا یا مَعْشَرَ الْجِنِّ قَدِ اسْتَکْثَرْتُمْ مِنَ الْإِنْسِ وَقَالَ أَوْلِیاؤُهُمْ مِنَ الْإِنْسِ رَبَّنَا اسْتَمْتَعَ بَعْضُنَا بِبَعْضٍ وَبَلَغْنَا أَجَلَنَا الَّذِی أَجَّلْتَ لَنَا قَالَ النَّارُ مَثْوَاکُمْ …؛ (10)
و [ یاد کن ] روزی را که همه ی آنان را گرد می آورد [ و می فرماید: ] ای گروه جنّیان از آدمیان [ پیروان ] فراوان یافتید و هواخوان آنها از [ نوع ] انسان می گویند: پروردگارا برخی از ما از برخی دیگر بهره برداری کرد و به پایانی که برای ما معیّن کردی، رسیدیم. [ خدا ] می فرماید: جایگاه شما آتش است… »
« یا مَعْشَرَ الْجِنِّ وَالْإِنْسِ أَلَمْ یأْتِکُمْ رُسُلٌ مِنْکُمْ یقُصُّونَ عَلَیکُمْ آیاتِی وَینْذِرُونَکُمْ لِقَاءَ یوْمِکُمْ هَذَا قَالُوا شَهِدْنَا عَلَى أَنْفُسِنَا وَغَرَّتْهُمُ الْحَیاهُ الدُّنْیا وَشَهِدُوا عَلَى أَنْفُسِهِمْ أَنَّهُمْ کَانُوا کَافِرِینَ؛ (11)
ای گروه جنّ و انس آیا از میان شما، فرستادگانی برای شما نیامدند که آیات مرا بر شما بخوانند و از دیدار این روزتان به شما هشدار دهند؟ گفتند: ما به زیان خود گواهی دهیم [ که آری آمدند ] و زندگی دنیا، فریبشان داد و بر ضدّ خود گواهی دادند که آنان کافر بوده اند. »
« قَالَ ادْخُلُوا فِی أُمَمٍ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِکُمْ مِنَ الْجِنِّ وَالْإِنْسِ فِی النَّارِ کُلَّمَا دَخَلَتْ أُمَّهٌ لَعَنَتْ أُخْتَهَا حَتَّى إِذَا ادَّارَکُوا فِیهَا جَمِیعًا قَالَتْ أُخْرَاهُمْ لِأُولَاهُمْ رَبَّنَا هَؤُلَاءِ أَضَلُّونَا فَآتِهِمْ عَذَابًا ضِعْفًا مِنَ النَّارِ قَالَ لِکُلٍّ ضِعْفٌ وَلَکِنْ لَا تَعْلَمُونَ * وَقَالَتْ أُولَاهُمْ لِأُخْرَاهُمْ فَمَا کَانَ لَکُمْ عَلَینَا مِنْ فَضْلٍ فَذُوقُوا الْعَذَابَ بِمَا کُنْتُمْ تَکْسِبُونَ؛ (12)
می فرماید: در میان امّت هایی از جنّ و انس که پیش از شما بوده اند، داخل آتش شوید. هر بار که امّتی [ در آتش ] درآید، هم کیشان خود را لعنت کند تا وقتی که همگی در آن به هم پیوندند. [ آنگاه ] پیروانشان درباره ی پیشوایانشان می گویند: پروردگارا اینان، ما را گمراه کردند. پس دو برابر عذاب آتش به آنان بده. [ خدا ] می فرماید: برای هرکدام [ عذاب ] دو چندان است؛ ولی شما نمی دانید و پیشوایانشان به پیروانشان می گویند: شما را بر ما امتیازی نیست پس به سزای آنچه به دست می آوردید، عذاب را بچشید. »

تعلّق مشیّت خداوند به مختار بودن جنّیان
« وَکَذَلِکَ جَعَلْنَا لِکُلِّ نَبِی عَدُوًّا شَیاطِینَ الْإِنْسِ وَالْجِنِّ یوحِی بَعْضُهُمْ إِلَى بَعْضٍ زُخْرُفَ الْقَوْلِ غُرُورًا وَلَوْ شَاءَ رَبُّکَ مَا فَعَلُوهُ فَذَرْهُمْ وَمَا یفْتَرُونَ؛ (13)
و بدین گونه برای هر پیامبری دشمنی از شیطان های انس و جنّ برگماشتیم. بعضی از آنها به بعضی برای فریب [ یکدیگر ] سخنان آراسته القا می کنند و اگر پروردگار تو می خواست، چنین نمی کردند. پس آنان را با آنچه به دروغ می سازند، واگذار. »

استعاذه به جنّیان
پناه بردن انسان ها به جنّ
« وَأَنَّهُ کَانَ رِجَالٌ مِنَ الْإِنْسِ یعُوذُونَ بِرِجَالٍ مِنَ الْجِنِّ فَزَادُوهُمْ رَهَقًا؛ (14)
و مردانی از آدمیان به مردانی از جنّ پناه می بردند و بر سرکشی آنها می افزودند. »

دعوت جنّیان به پذیرش اسلام از سوی جنّیان مسلمان
« وَإِذْ صَرَفْنَا إِلَیکَ نَفَرًا مِنَ الْجِنِّ یسْتَمِعُونَ الْقُرْآنَ فَلَمَّا حَضَرُوهُ قَالُوا أَنْصِتُوا فَلَمَّا قُضِی وَلَّوْا إِلَى قَوْمِهِمْ مُنْذِرِینَ * یا قَوْمَنَا أَجِیبُوا دَاعِی اللَّهِ وَآمِنُوا بِهِ یغْفِرْ لَکُمْ مِنْ ذُنُوبِکُمْ وَیجِرْکُمْ مِنْ عَذَابٍ أَلِیمٍ؛ (15)
و چون تنی چند از جنّ را به سوی تو روانه کردیم که قرآن را بشنوند، پس چون بر آن حاضر شدند، [ به یکدیگر ] گفتند: گوش فرا دهید و چون به انجام رسید، هشداردهنده به سوی قوم خود بازگشتند. ای قوم ما، دعوت کننده ی خدا را پاسخ [ مثبت ] دهید و به او ایمان آورید تا [ خدا ] برخی از گناهانتان را بر شما ببخشاید و از عذابی پر درد پناهتان دهد. »

پذیرش اسلام از سوی برخی جنّیان
« وَإِذْ صَرَفْنَا إِلَیکَ نَفَرًا مِنَ الْجِنِّ یسْتَمِعُونَ الْقُرْآنَ فَلَمَّا حَضَرُوهُ قَالُوا أَنْصِتُوا فَلَمَّا قُضِی وَلَّوْا إِلَى قَوْمِهِمْ مُنْذِرِینَ * یا قَوْمَنَا أَجِیبُوا دَاعِی اللَّهِ وَآمِنُوا بِهِ یغْفِرْ لَکُمْ مِنْ ذُنُوبِکُمْ وَیجِرْکُمْ مِنْ عَذَابٍ أَلِیمٍ؛ (16)
و چون تنی چند از جنّ را به سوی تو روانه کردیم که قرآن را بشنوند، پس چون بر آن حاضر شدند، [ به یکدیگر ] گفتند: گوش فرا دهید و چون به انجام رسید، هشداردهنده به سوی قوم خود بازگشتند. ای قوم ما، دعوت کننده ی خدا را پاسخ [ مثبت ] دهید و به او ایمان آورید تا [ خدا ] برخی از گناهانتان را بر شما ببخشاید و از عذابی پر درد پناهتان دهد. »

اطاعت جنّیان
اطاعت جنّیان از خداوند برای خدمت به سلیمان (علیه السلام)
« وَلِسُلَیمَانَ الرِّیحَ عَاصِفَهً تَجْرِی بِأَمْرِهِ إِلَى الْأَرْضِ الَّتِی بَارَکْنَا فِیهَا وَکُنَّا بِکُلِّ شَیءٍ عَالِمِینَ * وَمِنَ الشَّیاطِینِ مَنْ یغُوصُونَ لَهُ وَیعْمَلُونَ عَمَلًا دُونَ ذَلِکَ وَکُنَّا لَهُمْ حَافِظِینَ؛ (17)
و برای سلیمان تندباد را [ رام کردیم ] که به فرمان او به سوی سرزمینی که در آن برکت نهاده بودیم، جریان می یافت و ما به هر چیزی دانا بودیم و برخی از شیاطین بودند که برای او غوّاصی و کارهایی غیر از آن می کردند و ما مراقب [ حال ] آنها بودیم. »
« وَلِسُلَیمَانَ الرِّیحَ غُدُوُّهَا شَهْرٌ وَرَوَاحُهَا شَهْرٌ وَأَسَلْنَا لَهُ عَینَ الْقِطْرِ وَمِنَ الْجِنِّ مَنْ یعْمَلُ بَینَ یدَیهِ بِإِذْنِ رَبِّهِ وَمَنْ یزِغْ مِنْهُمْ عَنْ أَمْرِنَا نُذِقْهُ مِنْ عَذَابِ السَّعِیرِ * یعْمَلُونَ لَهُ مَا یشَاءُ مِنْ مَحَارِیبَ وَتَمَاثِیلَ وَجِفَانٍ کَالْجَوَابِ وَقُدُورٍ رَاسِیاتٍ اعْمَلُوا آلَ دَاوُودَ شُکْرًا وَقَلِیلٌ مِنْ عِبَادِی الشَّکُورُ؛ (18)
و باد را برای سلیمان [ رام کردیم ] که رفتن آن بامداد یک ماه و آمدنش شبانگاه یک ماه [ راه ] بود و معدن مس را برای او ذوب [ و روان ] گردانیدیم و برخی از جنّ به فرمان پروردگارشان پیش او کار می کردند و هرکس از آنها، از دستور ما سر برمی تافت از عذاب سوزان به او می چشانیدیم. [ آن متخصّصان ] برای او هرچه می خواست از نمازخانه ها و مجسمه ها و ظروف بزرگ مانند حوضچه ها و دیگ های چسبیده به زمین می ساختند. ای خاندان داوود شکرگزار باشید و از بندگان من اندکی سپاسگزارند. »

اغواگری جنّیان برای گمراه کردن انسان ها
« وَیوْمَ یحْشُرُهُمْ جَمِیعًا یا مَعْشَرَ الْجِنِّ قَدِ اسْتَکْثَرْتُمْ مِنَ الْإِنْسِ وَقَالَ أَوْلِیاؤُهُمْ مِنَ الْإِنْسِ رَبَّنَا اسْتَمْتَعَ بَعْضُنَا بِبَعْضٍ…؛ (19)
و [ یاد کن ] روزی را که همه ی آنان را گرد می آورد [ و می فرماید: ] ای گروه جنّیان از آدمیان [ پیروان ] فراوان یافتند و هواخواهان آنها از [ نوع ] انسان می گویند: پروردگارا برخی از ما از برخی دیگر بهره برداری کرد و به پایانی که برای ما معیّن کردی، رسیدیم. [ خدا ] می فرماید: جایگاه شما آتش است، در آن ماندگار خواهید بود؛ مگر آنچه را خدا بخواهد [ که خود تخفیف دهد ] آری. پروردگار تو حکیم داناست. »
« وَقَالَ الَّذِینَ کَفَرُوا رَبَّنَا أَرِنَا اللَّذَینِ أَضَلَّانَا مِنَ الْجِنِّ وَالْإِنْسِ نَجْعَلْهُمَا تَحْتَ أَقْدَامِنَا لِیکُونَا مِنَ الْأَسْفَلِینَ؛ (20)
و کسانی که کفر ورزیدند، گفتند: پروردگارا آن دو [ گمراه گری ] از جنّ و انس که ما را گمراه کردند، به ما نشان ده تا آنها را زیر قدم هایمان بگذاریم تا زبون شوند. »

افساد جنّیان
« وَإِذْ قَالَ رَبُّکَ لِلْمَلَائِکَهِ إِنِّی جَاعِلٌ فِی الْأَرْضِ خَلِیفَهً قَالُوا أَتَجْعَلُ فِیهَا مَنْ یفْسِدُ فِیهَا وَیسْفِکُ الدِّمَاءَ وَنَحْنُ نُسَبِّحُ بِحَمْدِکَ وَنُقَدِّسُ لَکَ قَالَ إِنِّی أَعْلَمُ مَا لَا تَعْلَمُونَ؛ (21)
و چون پروردگار تو به فرشتگان گفت: من در زمین جانشینی خواهم گماشت [ فرشتگان ] گفتند: آیا در آن کسی را می گماری که در آن فساد انگیزد و خون ها بریزد و حال آنکه ما با ستایش تو [ تو را ] تنزیه می کنیم و به تقدیست می پردازیم، فرمود: من چیزی می دانم که شما نمی دانید. »

غل و زنجیر شدن گروهی از جنّیان، به علّت عصیان و افساد
« وَالشَّیاطِینَ کُلَّ بَنَّاءٍ وَغَوَّاصٍ * وَآخَرِینَ مُقَرَّنِینَ فِی الْأَصْفَادِ؛ (22)
و شیطان ها را [ از ] بنّا و غوّاص تا [ وحشیان ] دیگر را که جفت جفت با زنجیرها به هم بسته بودند، [ تحت فرمانش درآوردیم ]. »

امتحان جنّیان
امتحان خدا از جنّیان، با فراوانی آب و نعمت
« قُلْ أُوحِی إِلَی أَنَّهُ اسْتَمَعَ نَفَرٌ مِنَ الْجِنِّ فَقَالُوا إِنَّا سَمِعْنَا قُرْآنًا عَجَبًا * وَأَنْ لَوِ اسْتَقَامُوا عَلَى الطَّرِیقَهِ لَأَسْقَینَاهُمْ مَاءً غَدَقًا * لِنَفْتِنَهُمْ فِیهِ وَمَنْ یعْرِضْ عَنْ ذِکْرِ رَبِّهِ یسْلُکْهُ عَذَابًا صَعَدًا؛ (23)
بگو به من وحی شده است که تنی چند از جنّیان گوش فرا داشتند و گفتند: به راستی ما قرآنی شگفت آور شنیدیم و اگر [ مردم ] در راه درست پایداری ورزند، قطعاً آب گوارایی بدیشان نوشانیم تا در این باره آنان را بیازماییم و هرکس از یاد پروردگار خود دل برگرداند، وی را در قید عذابی [ روز ] افزون درآورد. »

امّت های جنّیان
جنّیان، دارای امّت ها و گروه های متعدّد
« قَالَ ادْخُلُوا فِی أُمَمٍ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِکُمْ مِنَ الْجِنِّ وَالْإِنْسِ فِی النَّارِ کُلَّمَا دَخَلَتْ أُمَّهٌ لَعَنَتْ أُخْتَهَا حَتَّى إِذَا ادَّارَکُوا فِیهَا جَمِیعًا قَالَتْ أُخْرَاهُمْ لِأُولَاهُمْ رَبَّنَا هَؤُلَاءِ أَضَلُّونَا فَآتِهِمْ عَذَابًا ضِعْفًا مِنَ النَّارِ قَالَ لِکُلٍّ ضِعْفٌ وَلَکِنْ لَا تَعْلَمُونَ؛ (24)
می فرماید: در میان امّت هایی از جنّ و انس که پیش از شما بوده اند، داخل آتش شوید. هر بار که امّتی [ در آتش ] درآید، هم کیشان خود را لعنت کند تا وقتی که همگی در آن به هم پیوندند. [ آنگاه ] پیروانشان درباره ی پیشوایانشان می گویند: پروردگارا اینان، ما را گمراه کردند پس دو برابر عذاب آتش به آنان بده. [ خدا ] می فرماید: برای هرکدام [ عذاب ] دو چندان است؛ ولی شما نمی دانید. »

انبیای جنّیان
جنّیان؛ همانند انسان ها دارای پیامبرانی از جنس خود
« یا مَعْشَرَ الْجِنِّ وَالْإِنْسِ أَلَمْ یأْتِکُمْ رُسُلٌ مِنْکُمْ یقُصُّونَ عَلَیکُمْ آیاتِی وَینْذِرُونَکُمْ لِقَاءَ یوْمِکُمْ هَذَا قَالُوا شَهِدْنَا عَلَى أَنْفُسِنَا وَغَرَّتْهُمُ الْحَیاهُ الدُّنْیا وَشَهِدُوا عَلَى أَنْفُسِهِمْ أَنَّهُمْ کَانُوا کَافِرِینَ؛ (25)
ای گروه جنّ و انس آیا از میان شما، فرستادگانی برای شما نیامدند که آیات مرا بر شما بخوانند و از دیدار این روزتان به شما هشدار دهند؟ گفتند: ما به زیان خود گواهی دهیم [ که آری آمدند ] و زندگی دنیا، فریبشان داد و بر ضدّ خود گواهی دادند که آنان کافر بوده اند. »

انذارهای جنّیان
بازگشت جنّیان مؤمن، پس از ملاقات با پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) برای ابلاغ پیام الهی و انذار قوم خود
« وَإِذْ صَرَفْنَا إِلَیکَ نَفَرًا مِنَ الْجِنِّ یسْتَمِعُونَ الْقُرْآنَ فَلَمَّا حَضَرُوهُ قَالُوا أَنْصِتُوا فَلَمَّا قُضِی وَلَّوْا إِلَى قَوْمِهِمْ مُنْذِرِینَ * قَالُوا یا قَوْمَنَا إِنَّا سَمِعْنَا کِتَابًا أُنْزِلَ مِنْ بَعْدِ مُوسَى مُصَدِّقًا لِمَا بَینَ یدَیهِ یهْدِی إِلَى الْحَقِّ وَإِلَى طَرِیقٍ مُسْتَقِیمٍ؛ (26)
و چون تنی چند از جنّ را به سوی تو روانه کردیم که قرآن را بشنوند، پس چون بر آن حاضر شدند، [ به یکدیگر ] گفتند: گوش فرا دهید و چون به انجام رسید، هشداردهنده به سوی قوم خود بازگشتند. گفتند: ای قوم ما، ما کتابی را شنیدیم که بعد از موسی نازل شده [ و ] تصدیق کننده ی [ کتاب های ] پیش از خود است و به سوی حق و به سوی راهی راست راهبری می کند. »

اغواگری جنّیان
دوزخ؛ جایگاه جنّیان اغواگر
« وَیوْمَ یحْشُرُهُمْ جَمِیعًا یا مَعْشَرَ الْجِنِّ قَدِ اسْتَکْثَرْتُمْ مِنَ الْإِنْسِ وَقَالَ أَوْلِیاؤُهُمْ مِنَ الْإِنْسِ رَبَّنَا اسْتَمْتَعَ بَعْضُنَا بِبَعْضٍ وَبَلَغْنَا أَجَلَنَا الَّذِی أَجَّلْتَ لَنَا قَالَ النَّارُ مَثْوَاکُمْ خَالِدِینَ فِیهَا إِلَّا مَا شَاءَ اللَّهُ إِنَّ رَبَّکَ حَکِیمٌ عَلِیمٌ؛ (27)
و [ یادکن ] روزی را که همه ی آنان را گرد می آورد [ و می فرماید: ] ای گروه جنّیان از آدمیان [ پیروان ] فراوان یافتید و هواخواهان آنها از [ نوع ] انسان می گویند: پروردگارا برخی از ما از برخی دیگر بهره برداری کرد و به پایانی که برای ما معیّن کردی، رسیدیم. [ خدا ] می فرماید: جایگاه شما آتش است، در آن ماندگار خواهید بود؛ مگر آنچه را خدا بخواهد [ که خود تخفیف دهد ] آری. پروردگار تو حکیم داناست. »

افتراهای جنّیان
افترا و دروغ پردازی از شیوه های فریب کارانه ی جنّیان
« وَکَذَلِکَ جَعَلْنَا لِکُلِّ نَبِی عَدُوًّا شَیاطِینَ الْإِنْسِ وَالْجِنِّ یوحِی بَعْضُهُمْ إِلَى بَعْضٍ زُخْرُفَ الْقَوْلِ غُرُورًا وَلَوْ شَاءَ رَبُّکَ مَا فَعَلُوهُ فَذَرْهُمْ وَمَا یفْتَرُونَ؛ (28)
و بدین گونه برای هر پیامبری دشمنی از شیطان های انس و جنّ برگماشتیم. بعضی از آنها به بعضی برای فریب [ یکدیگر ] سخنان آراسته القا می کنند و اگر پروردگار تو می خواست، چنین نمی کردند. پس آنان را با آنچه به دروغ می سازند، واگذار. »

افتراهای سفیهان جنّ به خدا؛ با شریک و همسر و فرزند قائل شدن برای او
« قُلْ أُوحِی إِلَی أَنَّهُ اسْتَمَعَ نَفَرٌ مِنَ الْجِنِّ فَقَالُوا إِنَّا سَمِعْنَا قُرْآنًا عَجَبًا * یهْدِی إِلَى الرُّشْدِ فَآمَنَّا بِهِ وَلَنْ نُشْرِکَ بِرَبِّنَا أَحَدًا * وَأَنَّهُ تَعَالَى جَدُّ رَبِّنَا مَا اتَّخَذَ صَاحِبَهً وَلَا وَلَدًا * وَأَنَّهُ کَانَ یقُولُ سَفِیهُنَا عَلَى اللَّهِ شَطَطًا * وَأَنَّا ظَنَنَّا أَنْ لَنْ تَقُولَ الْإِنْسُ وَالْجِنُّ عَلَى اللَّهِ کَذِبًا؛ (29)
بگو به من وحی شده است که تنی چند از جنّیان گوش فرا داشتند و گفتند: به راستی ما قرآنی شگفت آور شنیدیم. [ که ] به راه راست هدایت می کند پس به آن ایمان آوردیم و هرگز کسی را شریک پروردگارمان قرار نخواهیم داد و اینکه او، پروردگار والای ما، همسر و فرزندی اختیار نکرده است و [ شگفت ] آنکه کم خرد ما درباره ی خدا سخنانی یاوه می سراید و ما پنداشته بودیم که اسن و جنّ هرگز به خدا دروغ نمی بندند. »

افترای عدّه ای از جنّیان به خداوند؛ مورد اعتراض جنّ های مؤمن
« قُلْ أُوحِی إِلَی أَنَّهُ اسْتَمَعَ نَفَرٌ مِنَ الْجِنِّ فَقَالُوا إِنَّا سَمِعْنَا قُرْآنًا عَجَبًا * یهْدِی إِلَى الرُّشْدِ فَآمَنَّا بِهِ وَلَنْ نُشْرِکَ بِرَبِّنَا أَحَدًا * وَأَنَّهُ تَعَالَى جَدُّ رَبِّنَا مَا اتَّخَذَ صَاحِبَهً وَلَا وَلَدًا * وَأَنَّهُ کَانَ یقُولُ سَفِیهُنَا عَلَى اللَّهِ شَطَطًا * وَأَنَّا ظَنَنَّا أَنْ لَنْ تَقُولَ الْإِنْسُ وَالْجِنُّ عَلَى اللَّهِ کَذِبًا؛ (30)
بگو به من وحی شده است که تنی چند از جنّیان گوش فرا داشتند و گفتند: به راستی ما قرآنی شگفت آور شنیدیم. [ که ] به راه راست هدایت می کند پس به آن ایمان آوردیم و هرگز کسی را شریک پروردگارمان قرار نخواهیم داد و اینکه او، پروردگار والای ما، همسر و فرزندی اختیار نکرده است و [ شگفت ] آنکه کم خرد ما درباره ی خدا سخنانی یاوه می سراید و ما پنداشته بودیم که انس و جنّ هرگز به خدا دروغ نمی بندند. »

لزوم اجتناب از افتراهای جنّیان
« وَکَذَلِکَ جَعَلْنَا لِکُلِّ نَبِی عَدُوًّا شَیاطِینَ الْإِنْسِ وَالْجِنِّ یوحِی بَعْضُهُمْ إِلَى بَعْضٍ زُخْرُفَ الْقَوْلِ غُرُورًا وَلَوْ شَاءَ رَبُّکَ مَا فَعَلُوهُ فَذَرْهُمْ وَمَا یفْتَرُونَ؛ (31)
و بدین گونه برای هر پیامبری دشمنی از شیطان های انس و جنّ برگماشتیم. بعضی از آنها به بعضی برای فریب [ یکدیگر ] سخنان آراسته القا می کنند و اگر پروردگار تو می خواست، چنین نمی کردند. پس آنان را با آنچه به دروغ می سازند، واگذار. »

تکلیف جنّیان
جنّیان؛ موجوداتی دارای تکلیف و مسئولیّت
« وَیوْمَ یحْشُرُهُمْ جَمِیعًا یا مَعْشَرَ الْجِنِّ قَدِ اسْتَکْثَرْتُمْ مِنَ الْإِنْسِ وَقَالَ أَوْلِیاؤُهُمْ مِنَ الْإِنْسِ رَبَّنَا اسْتَمْتَعَ بَعْضُنَا بِبَعْضٍ وَبَلَغْنَا أَجَلَنَا الَّذِی أَجَّلْتَ لَنَا قَالَ النَّارُ مَثْوَاکُمْ خَالِدِینَ فِیهَا…؛ (32)
و [ یاد کن ] روزی را که همه ی آنان را گرد می آورد [ و می فرماید: ] ای گروه جنّیان از آدمیان [ پیروان ] فراوان یافتند و هواخواهان آنها از [ نوع ] انسان می گویند: پروردگارا برخی از ما از برخی دیگر بهره برداری کرد و به پایانی که برای ما معیّن کردی، رسیدیم. [ خدا ] می فرماید: جایگاه شما آتش است، در آن ماندگار خواهید بود؛ مگر آنچه را خدا بخواهد [ که خود تخفیف دهد ] آری. پروردگار تو حکیم داناست. »
« یا مَعْشَرَ الْجِنِّ وَالْإِنْسِ أَلَمْ یأْتِکُمْ رُسُلٌ مِنْکُمْ یقُصُّونَ عَلَیکُمْ آیاتِی وَینْذِرُونَکُمْ لِقَاءَ یوْمِکُمْ هَذَا قَالُوا شَهِدْنَا عَلَى أَنْفُسِنَا وَغَرَّتْهُمُ الْحَیاهُ الدُّنْیا وَشَهِدُوا عَلَى أَنْفُسِهِمْ أَنَّهُمْ کَانُوا کَافِرِینَ؛ (33)
ای گروه جنّ و انس آیا از میان شما، فرستادگانی برای شما نیامدند که آیات مرا بر شما بخوانند و از دیدار این روزتان به شما هشدار دهند؟ گفتند: ما به زیان خود گواهی دهیم [ که آری آمدند ] و زندگی دنیا، فریبشان داد و بر ضدّ خود گواهی دادند که آنان کافر بوده اند. »
« قَالَ ادْخُلُوا فِی أُمَمٍ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِکُمْ مِنَ الْجِنِّ وَالْإِنْسِ فِی النَّارِ کُلَّمَا دَخَلَتْ أُمَّهٌ لَعَنَتْ أُخْتَهَا حَتَّى إِذَا ادَّارَکُوا فِیهَا جَمِیعًا قَالَتْ أُخْرَاهُمْ لِأُولَاهُمْ رَبَّنَا هَؤُلَاءِ أَضَلُّونَا فَآتِهِمْ عَذَابًا ضِعْفًا مِنَ النَّارِ قَالَ لِکُلٍّ ضِعْفٌ وَلَکِنْ لَا تَعْلَمُونَ؛ (34)
می فرماید: در میان امّت هایی از جنّ و انس که پیش از شما بوده اند، داخل آتش شوید. هر بار که امّتی [ در آتش ] درآید، هم کیشان خود را لعنت کند تا وقتی که همگی در آن به هم پیوندند. [ آنگاه ] پیروانشان درباره ی پیشوایانشان می گویند: پروردگارا اینان، ما را گمراه کردند. پس دو برابر عذاب آتش به آنان بده. [ خدا ] می فرماید: برای هرکدام [ عذاب ] دو چندان است؛ ولی شما نمی دانید. »
« وَلَقَدْ ذَرَأْنَا لِجَهَنَّمَ کَثِیرًا مِنَ الْجِنِّ وَالْإِنْسِ لَهُمْ قُلُوبٌ لَا یفْقَهُونَ بِهَا وَلَهُمْ أَعْینٌ لَا یبْصِرُونَ بِهَا وَلَهُمْ آذَانٌ لَا یسْمَعُونَ بِهَا أُولَئِکَ کَالْأَنْعَامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ أُولَئِکَ هُمُ الْغَافِلُونَ؛ (35)
و در حقیقت بسیاری از جنّیان و آدمیان را برای دوزخ آفریده ایم [ زیرا ] دل هایی دارند که با آن [ حقایق را ] دریافت نمی کنند و چشمانی دارند که با آنها نمی بینند و گوش هایی دارند که با آنها نمی شنوند؛ آنان همانند چهارپایان بلکه گمراه ترند [ آری ] آنها همان غافل ماندگانند. »
« إِلَّا مَنْ رَحِمَ رَبُّکَ وَلِذَلِکَ خَلَقَهُمْ وَتَمَّتْ کَلِمَهُ رَبِّکَ لَأَمْلَأَنَّ جَهَنَّمَ مِنَ الْجِنَّهِ وَالنَّاسِ أَجْمَعِینَ؛ (36)
مگر کسانی که پروردگار تو به آنان رحم کرده و برای همین آنان را آفریده است و وعده ی پروردگارت [ چنین ] تحقّق پذیرفته است [ که ] البتّه جهنّم را از جنّ و انس یک سره پر خواهم کرد. »
« وَلَوْ شِئْنَا لَآتَینَا کُلَّ نَفْسٍ هُدَاهَا وَلَکِنْ حَقَّ الْقَوْلُ مِنِّی لَأَمْلَأَنَّ جَهَنَّمَ مِنَ الْجِنَّهِ وَالنَّاسِ أَجْمَعِینَ؛ (37)
و اگر می خواستیم حتماً به هر کسی [ از روی جبر ] هدایتش را می دادیم لیکن سخن من محقّق گردیده که هر آینه جهنّم را از همه ی جنّیان و آدمیان خواهم آکند. »
« وَلِسُلَیمَانَ الرِّیحَ غُدُوُّهَا شَهْرٌ وَرَوَاحُهَا شَهْرٌ وَأَسَلْنَا لَهُ عَینَ الْقِطْرِ وَمِنَ الْجِنِّ مَنْ یعْمَلُ بَینَ یدَیهِ بِإِذْنِ رَبِّهِ وَمَنْ یزِغْ مِنْهُمْ عَنْ أَمْرِنَا نُذِقْهُ مِنْ عَذَابِ السَّعِیرِ؛ (38)
و باد را برای سلیمان [ رام کردیم ] که رفتن آن بامداد یک ماه و آمدنش شبانگاه یک ماه [ راه ] بود و معدن مس را برای او ذوب [ و روان ] گردانیدیم و برخی از جنّ به فرمان پروردگارشان پیش او کار می کردند و هرکس از آنها، از دستور ما سر برمی تافت از عذاب سوزان به او می چشانیدیم. »
« وَجَعَلُوا بَینَهُ وَ بَینَ الْجِنَّهِ نَسَبًا وَلَقَدْ عَلِمَتِ الْجِنَّهُ إِنَّهُمْ لَمُحْضَرُونَ؛ (39)
و میان خدا و جنّ ها، پیوندی انگاشتند و حال آنکه جنّیان نیک دانسته اند که [ برای حساب پس دادن ] خودشان احضار خواهند شد. »
« وَقَیضْنَا لَهُمْ قُرَنَاءَ فَزَینُوا لَهُمْ مَا بَینَ أَیدِیهِمْ وَمَا خَلْفَهُمْ وَحَقَّ عَلَیهِمُ الْقَوْلُ فِی أُمَمٍ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِهِمْ مِنَ الْجِنِّ وَالْإِنْسِ إِنَّهُمْ کَانُوا خَاسِرِینَ؛ (40)
و برای آنان دمسازانی گذاشتیم و آنچه در دسترس ایشان و آنچه در پی آنان بود در نظرشان زیبا جلوه دادند و فرمان [ عذاب ] در میان امّت هایی از جنّ و انس که پیش از آنان روزگار به سر برده بودند بر ایشان واجب آمد؛ زیرا آنها زیانکاران بودند. »
« أُولَئِکَ الَّذِینَ حَقَّ عَلَیهِمُ الْقَوْلُ فِی أُمَمٍ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِهِمْ مِنَ الْجِنِّ وَالْإِنْسِ إِنَّهُمْ کَانُوا خَاسِرِینَ؛ (41)
آنان کسانی اند که گفتار [ خدا ] علیه ایشان همراه با امّت هایی از جنّیان و آدمیان که پیش از آنان روزگار به سر بردند به حقیقت پیوست. بی گمان آنان زیانکار بودند. »
« وَإِذْ صَرَفْنَا إِلَیکَ نَفَرًا مِنَ الْجِنِّ یسْتَمِعُونَ الْقُرْآنَ فَلَمَّا حَضَرُوهُ قَالُوا أَنْصِتُوا فَلَمَّا قُضِی وَلَّوْا إِلَى قَوْمِهِمْ مُنْذِرِینَ * یا قَوْمَنَا أَجِیبُوا دَاعِی اللَّهِ وَآمِنُوا بِهِ یغْفِرْ لَکُمْ مِنْ ذُنُوبِکُمْ وَیجِرْکُمْ مِنْ عَذَابٍ أَلِیمٍ؛ (42)
و چون تنی چند از جنّ را به سوی تو روانه کردیم که قرآن را بشنوند، پس چون بر آن حاضر شدند، [ به یکدیگر ] گفتند: گوش فرا دهید و چون به انجام رسید، هشداردهنده به سوی قوم خود بازگشتند. ای قوم ما، دعوت کننده ی خدا را پاسخ [ مثبت ] دهید و به او ایمان آورید تا [ خدا ] برخی از گناهانتان را بر شما ببخشاید و از عذابی پر درد پناهتان دهد. »
« وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنْسَ إِلَّا لِیعْبُدُونِ؛ (43)
و جنّ و انس را نیافریدم جز برای آنکه مرا بپرستند. »
« سَنَفْرُغُ لَکُمْ أَیهَ الثَّقَلَانِ؛ (44)
ای جنّ و انس به زودی به شما بپردازیم. »
« فَیوْمَئِذٍ لَا یسْأَلُ عَنْ ذَنْبِهِ إِنْسٌ وَلَا جَانٌّ؛ (45)
در آن روز از گناه هیچ انس و جنّی پرسیده نشود. »
« وَأَنَّا لَمَّا سَمِعْنَا الْهُدَى آمَنَّا بِهِ فَمَنْ یؤْمِنْ بِرَبِّهِ فَلَا یخَافُ بَخْسًا وَلَا رَهَقًا؛ (46)
و ما چون هدایت را شنیدیم، بدان گرویدیم؛ پس کسی که به پروردگار خود ایمان آورد از کمی [ پاداش ] و سختی بیم ندارد. »

تهدید جنّیان
تهدید جنّیان به حسابرسی در قیامت از جانب خداوند
« سَنَفْرُغُ لَکُمْ أَیهَ الثَّقَلَانِ * فَیوْمَئِذٍ لَا یسْأَلُ عَنْ ذَنْبِهِ إِنْسٌ وَلَا جَانٌّ؛ (47)
ای جنّ و انس به زودی به شما بپردازیم. در آن روز از گناه هیچ انس و جنّی پرسیده نشود. »
« وَلَوْ شِئْنَا لَآتَینَا کُلَّ نَفْسٍ هُدَاهَا وَلَکِنْ حَقَّ الْقَوْلُ مِنِّی لَأَمْلَأَنَّ جَهَنَّمَ مِنَ الْجِنَّهِ وَالنَّاسِ أَجْمَعِینَ؛ (48)
و اگر می خواستیم حتماً به هر کسی [ از روی جبر ] هدایتش را می دادیم لیکن سخن من محقّق گردیده که هر آینه جهنّم را از همه ی جنّیان و آدمیان خواهم آکند. »
« وَلِسُلَیمَانَ الرِّیحَ غُدُوُّهَا شَهْرٌ وَرَوَاحُهَا شَهْرٌ وَأَسَلْنَا لَهُ عَینَ الْقِطْرِ وَمِنَ الْجِنِّ مَنْ یعْمَلُ بَینَ یدَیهِ بِإِذْنِ رَبِّهِ وَمَنْ یزِغْ مِنْهُمْ عَنْ أَمْرِنَا نُذِقْهُ مِنْ عَذَابِ السَّعِیرِ؛ (49)
و باد را برای سلیمان [ رام کردیم ] که رفتن آن بامداد یک ماه و آمدنش شبانگاه یک ماه [ راه ] بود و معدن مس را برای او ذوب [ و روان ] گردانیدیم و برخی از جنّ به فرمان پروردگارشان پیش او کار می کردند و هرکس از آنها، از دستور ما سر برمی تافت از عذاب سوزان به او می چشانیدیم.
« قُلْ أُوحِی إِلَی أَنَّهُ اسْتَمَعَ نَفَرٌ مِنَ الْجِنِّ فَقَالُوا إِنَّا سَمِعْنَا قُرْآنًا عَجَبًا * وَأَمَّا الْقَاسِطُونَ فَکَانُوا لِجَهَنَّمَ حَطَبًا؛ (50)
بگو به من وحی شده است که تنی چند از جنّیان گوش فرا داشتند و گفتند: به راستی ما قرآنی شگفت آور شنیدیم، ولی منحرفان، هیزم جهنّم خواهند بود. »

جنّ زدگی
تشبیه مرتد به جنّ زده، در تحیر و سرگردانی
« قُلْ أَنَدْعُو مِنْ دُونِ اللَّهِ مَا لَا ینْفَعُنَا وَلَا یضُرُّنَا وَنُرَدُّ عَلَى أَعْقَابِنَا بَعْدَ إِذْ هَدَانَا اللَّهُ کَالَّذِی اسْتَهْوَتْهُ الشَّیاطِینُ فِی الْأَرْضِ حَیرَانَ لَهُ أَصْحَابٌ یدْعُونَهُ إِلَى الْهُدَى ائْتِنَا قُلْ إِنَّ هُدَى اللَّهِ هُوَ الْهُدَى وَأُمِرْنَا لِنُسْلِمَ لِرَبِّ الْعَالَمِینَ؛ (51)
بگو آیا به جای خدا چیزی را بخوانیم که نه سودی به ما می رساند و نه زیانی و آیا پس از اینکه خدا ما را هدایت کرده از عقیده ی خود بازگردیم مانند کسی که شیطان ها او را در بیابان از راه به در برده اند و حیران [ بر جای مانده ] است برای او یارانی است که وی را به سوی هدایت می خوانند که به سوی ما بیا بگو هدایت خداست که هدایت [ واقعی ] است و دستور یافته ایم که تسلیم پروردگار جهانیان باشیم. »

تشبیه رباخوار به جنّ زده، در آشفتگی روانی و نداشتن اعتدال روحی
« الَّذِینَ یأْکُلُونَ الرِّبَا لَا یقُومُونَ إِلَّا کَمَا یقُومُ الَّذِی یتَخَبَّطُهُ الشَّیطَانُ مِنَ الْمَسِّ ذَلِکَ بِأَنَّهُمْ قَالُوا إِنَّمَا الْبَیعُ مِثْلُ الرِّبَا وَأَحَلَّ اللَّهُ الْبَیعَ وَحَرَّمَ الرِّبَا فَمَنْ جَاءَهُ مَوْعِظَهٌ مِنْ رَبِّهِ فَانْتَهَى فَلَهُ مَا سَلَفَ وَأَمْرُهُ إِلَى اللَّهِ وَمَنْ عَادَ فَأُولَئِکَ أَصْحَابُ النَّارِ هُمْ فِیهَا خَالِدُونَ؛ (52)
کسانی که ربا می خورند، ( از گور ) برنمی خیزند مگر مانند برخاستن کسی که شیطان بر اثر تماس، آشفته سرش کرده است. این بدان سبب است که آنان گفتند: ( داد و ستد صرفاً مانند رباست. ) و حال آنکه خدا داد و ستد را حلال و ربا را حرام گردانیده است. پس، هرکس، اندرزی از جانب پروردگارش به او رسیده و (از رباخواری) باز ایستاد، آنچه گذشته، از آن اوست و کارش به خدا واگذار می شود و کسانی که ( به رباخواری ) باز گردند، آنان اهل آتشند و در آن ماندگار خواهند بود. »

تهدید شدن جنّیان متمرّد به عذاب سوزان جهنّم
« وَلِسُلَیمَانَ الرِّیحَ غُدُوُّهَا شَهْرٌ وَرَوَاحُهَا شَهْرٌ وَأَسَلْنَا لَهُ عَینَ الْقِطْرِ وَمِنَ الْجِنِّ مَنْ یعْمَلُ بَینَ یدَیهِ بِإِذْنِ رَبِّهِ وَمَنْ یزِغْ مِنْهُمْ عَنْ أَمْرِنَا نُذِقْهُ مِنْ عَذَابِ السَّعِیرِ؛ (53)
و باد را برای سلیمان [ رام کردیم ] که رفتن آن بامداد یک ماه و آمدنش شبانگاه یک ماه [ راه ] بود و معدن مس را برای او ذوب [ و روان ] گردانیدیم و برخی از جنّ به فرمان پروردگارشان پیش او کار می کردند و هرکس از آنها، از دستور ما سر برمی تافت از عذاب سوزان به او می چشانیدیم. »

آکنده شدن جهنم از جنیان و انسان ها
« وَلَوْ شِئْنَا لَآتَینَا کُلَّ نَفْسٍ هُدَاهَا وَلَکِنْ حَقَّ الْقَوْلُ مِنِّی لَأَمْلَأَنَّ جَهَنَّمَ مِنَ الْجِنَّهِ وَالنَّاسِ أَجْمَعِینَ؛ (54)
و اگر می خواستیم حتماً به هر کسی [ از روی جبر ] هدایتش را می دادیم لیکن سخن من محقّق گردیده که هر آینه جهنّم را از همه ی جنّیان و آدمیان خواهم آکند. »

جهنّم؛ آکنده از جدال جنّیان و انسان ها با یکدیگر
« قَالَ ادْخُلُوا فِی أُمَمٍ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِکُمْ مِنَ الْجِنِّ وَالْإِنْسِ فِی النَّارِ کُلَّمَا دَخَلَتْ أُمَّهٌ لَعَنَتْ أُخْتَهَا حَتَّى إِذَا ادَّارَکُوا فِیهَا جَمِیعًا قَالَتْ أُخْرَاهُمْ لِأُولَاهُمْ رَبَّنَا هَؤُلَاءِ أَضَلُّونَا فَآتِهِمْ عَذَابًا ضِعْفًا مِنَ النَّارِ قَالَ لِکُلٍّ ضِعْفٌ وَلَکِنْ لَا تَعْلَمُونَ * وَقَالَتْ أُولَاهُمْ لِأُخْرَاهُمْ فَمَا کَانَ لَکُمْ عَلَینَا مِنْ فَضْلٍ فَذُوقُوا الْعَذَابَ بِمَا کُنْتُمْ تَکْسِبُونَ؛ (55)
می فرماید: در میان امّت هایی از جنّ و انس که پیش از شما بوده اند، داخل آتش شوید. هر بار که امّتی [ در آتش ] درآید، هم کیشان خود را لعنت کند تا وقتی که همگی در آن به هم پیوندند. [ آنگاه ] پیروانشان درباره ی پیشوایانشان می گویند: پروردگارا اینان، ما را گمراه کردند. پس دو برابر عذاب آتش به آنان بده. [ خدا ] می فرماید: برای هرکدام [ عذاب ] دو چندان است؛ ولی شما نمی دانید و پیشوایانشان به پیروانشان می گویند: شما را بر ما امتیازی نیست پس به سزای آنچه به دست می آوردید، عذاب را بچشید. »

جنّیان در قیامت
بازخواست شدن جنّیان در قیامت
« وَیوْمَ یحْشُرُهُمْ جَمِیعًا یا مَعْشَرَ الْجِنِّ قَدِ اسْتَکْثَرْتُمْ مِنَ الْإِنْسِ وَقَالَ أَوْلِیاؤُهُمْ مِنَ الْإِنْسِ رَبَّنَا اسْتَمْتَعَ بَعْضُنَا بِبَعْضٍ وَبَلَغْنَا أَجَلَنَا الَّذِی أَجَّلْتَ لَنَا قَالَ النَّارُ مَثْوَاکُمْ خَالِدِینَ فِیهَا إِلَّا مَا شَاءَ اللَّهُ إِنَّ رَبَّکَ حَکِیمٌ عَلِیمٌ؛ (56)
و [ یاد کن ] روزی را که همه ی آنان را گرد می آورد [ و می فرماید: ] ای گروه جنّیان از آدمیان [ پیروان ] فراوان یافتند و هواخواهان آنها از [ نوع ] انسان می گویند: پروردگارا برخی از ما از برخی دیگر بهره برداری کرد و به پایانی که برای ما معیّن کردی، رسیدیم. [ خدا ] می فرماید: جایگاه شما آتش است، در آن ماندگار خواهید بود؛ مگر آنچه را خدا بخواهد [ که خود تخفیف دهد ] آری. پروردگار تو حکیم داناست. »
« یا مَعْشَرَ الْجِنِّ وَالْإِنْسِ أَلَمْ یأْتِکُمْ رُسُلٌ مِنْکُمْ یقُصُّونَ عَلَیکُمْ آیاتِی وَینْذِرُونَکُمْ لِقَاءَ یوْمِکُمْ هَذَا قَالُوا شَهِدْنَا عَلَى أَنْفُسِنَا وَغَرَّتْهُمُ الْحَیاهُ الدُّنْیا وَشَهِدُوا عَلَى أَنْفُسِهِمْ أَنَّهُمْ کَانُوا کَافِرِینَ؛ (57)
ای گروه جنّ و انس آیا از میان شما، فرستادگانی برای شما نیامدند که آیات مرا بر شما بخوانند و از دیدار این روزتان به شما هشدار دهند؟ گفتند: ما به زیان خود گواهی دهیم [ که آری آمدند ] و زندگی دنیا، فریبشان داد و بر ضدّ خود گواهی دادند که آنان کافر بوده اند. »

اقرار جنیان در قیامت به انذار شدن از آن در دنیا به وسیله پیامبران
« یا مَعْشَرَ الْجِنِّ وَالْإِنْسِ أَلَمْ یأْتِکُمْ رُسُلٌ مِنْکُمْ یقُصُّونَ عَلَیکُمْ آیاتِی وَینْذِرُونَکُمْ لِقَاءَ یوْمِکُمْ هَذَا قَالُوا شَهِدْنَا عَلَى أَنْفُسِنَا وَغَرَّتْهُمُ الْحَیاهُ الدُّنْیا وَشَهِدُوا عَلَى أَنْفُسِهِمْ أَنَّهُمْ کَانُوا کَافِرِینَ؛ (58)
ای گروه جنّ و انس آیا از میان شما، فرستادگانی برای شما نیامدند که آیات مرا بر شما بخوانند و از دیدار این روزتان به شما هشدار دهند؟ گفتند: ما به زیان خود گواهی دهیم [ که آری آمدند ] و زندگی دنیا، فریبشان داد و بر ضدّ خود گواهی دادند که آنان کافر بوده اند. »

مشخص بودن گناهان جنیان در قیامت بدون بازجویی
« فَیوْمَئِذٍ لَا یسْأَلُ عَنْ ذَنْبِهِ إِنْسٌ وَلَا جَانٌّ * یعْرَفُ الْمُجْرِمُونَ بِسِیمَاهُمْ فَیؤْخَذُ بِالنَّوَاصِی وَالْأَقْدَامِ؛ (59)
در آن روز از گناه هیچ انس و جنّی پرسیده نشود. تبهکاران از سیمایشان شناخته می شوند و از پیشانی و پایشان بگیرند. »

پی‌نوشت‌ها:

1- مفردات، ص 203، جنّ.
2- ر.ک: المیزان، ج 20، ص 39.
3- سوره الرحمن (55)، آیه ی 56.
4- همان، آیات 72 و 74.
5- سوره ی کهف (18)، آیه ی 50.
6- سوره ی انعام (6)، آیه ی 128.
7- سوره ی بقره (2)، آیه ی 102.
8- سوره ی هود (11)، آیات 119-118.
9- سوره ی انعام (6)، آیه ی 112.
10- همان، آیه ی 128.
11- همان، آیه ی 130.
12- سوره ی اعراف (7)، آیات 38 و 39.
13- سوره ی انعام (6)، آیه ی 112.
14- سوره ی جنّ (72)، آیه ی 6.
15- سوره ی احقاف (46)، آیات 29 و 31.
16- همان.
17- سوره ی انبیاء (21)، آیات 81 و 82.
18- سوره ی سبأ (34)، آیات 12 و 13.
19- سوره ی انعام (6)، آیه ی 128.
20- سوره ی فصّلت (41)، آیه ی 29.
21- سوره ی بقره (2)، آیه ی 30.
22- سوره ی ص (38)، آیات 37 و 38.
23- سوره ی جنّ (72)، آیات 1 و 16 و 17.
24- سوره ی اعراف (7)، آیه ی 38.
25- سوره ی انعام (6)، آیه ی 130.
26- سوره ی احقاف (46)، آیات 29 و 30.
27- سوره ی انعام (6)، آیه ی 128.
28- همان، آیه ی 112.
29- سوره ی جنّ (72)، آیات 1-5.
30- همان.
31- سوره ی انعام (6)، آیه ی 112.
32- همان، آیه ی 128.
33- همان، آیه ی 130.
34- سوره ی اعراف (7)، آیه ی 38.
35- همان، آیه ی 179.
36- سوره ی هود (11)، آیه ی 119.
37- سوره ی سجده (32)، آیه ی 13.
38- سوره ی سبأ (34)، آیه ی 12.
39- سوره ی صافات (37)، آیه ی 158.
40- سوره ی فصّلت (41)، آیه ی 25.
41- سوره ی احقاف (46)، آیه ی 18.
42- همان، آیات 29 و 31.
43- سوره ی ذاریات (51)، آیه ی 56.
44- سوره ی الرّحمن (55)، آیه ی 31.
45- همان، آیه ی 39.
46- سوره ی جنّ (72)، آیه ی 13.
47- سوره ی الرحمن (55)، آیه ی 31 و 39.
48- سوره ی سجده (32) آیه ی 13.
49- سوره ی سبأ (34)، آیه ی 12.
50- سوره ی جنّ (72)، آیات 1 و 15.
51- سوره ی انعام (6)، آیه ی 71.
52- سوره ی بقره (2)، آیه ی 275.
53- سوره ی سبأ (34)، آیه ی 12.
54- سوره ی سجده (32)، آیه ی 13.
55- سوره ی اعراف (7)، آیات 38 و 39.
56- سوره ی انعام (6)، آیه ی 128.
57- همان، آیه ی 130.
58- همان.
59- سوره ی الرّحمن (55)، آیات 39 و 41.
منبع مقاله :
مؤسسه فرهنگی موعود عصر (عجل تعالی فرجه الشریف)؛ (1390)، جنّ « مطالعات قرآنی و روایی درباره ی جنّ » ، تهران: موعود عصر (عجل تعالی فرجه الشریف)، چاپ اوّل.