وصف نماز را باید از کسی شنید که خود به راستی اقامه کننده آن بود. کسی که نماز با تک تک سلولهای مبارکش عجین شده و آن را با تمام وجود برپا می نمود.
ذره ذره خاک مدینه، مکه، کوفه هر جایی که ایشان قدم نهاده است، گواه راز و نیازها و نمازهای حقیقی آن بزرگوار است. هنوز پژواک نوای دلنشین مناجات امام علی (ع) در جان هستی طنین انداز است. پس گوش جان به فرموده های آن امام همام می سپاریم، تا آداب قیام به نماز را که ستون دین است، فرا گرفته و عامل به آن باشیم.

“اهمیت و فضیلت نماز ”
-شما را به نماز و مراقبت از آن سفارش می کنم، زیرا نماز برترین عمل و ستون و اساس دین شما است. (1)
-وقتی که بنده ای سجده می کند، ابلیس فریاد می زند: وای برمن! او اطاعت کرد، ولی من معصیت کردم، او سجده کرد و من از این عمل سرباز زدم.(2)
-گناهی که پس از آن مهلت یافتم تا دو رکعت نماز گزارم و از خدا اصلاح آن گناه را بخواهم، مرا اندوهگین نکرد.(3)
-نماز ستون دین است و اولین عمل انسان است که خدا بدان نظر می کند، اگر صحیح بود، به سایر اعمال نیز نظر می فرماید و اگر صحیح نباشد در هیچ عمل دیگر نمی نگرد و کسی که تارک نماز باشد بهره ای از اسلام ندارد. (4)

” نماز امام علی (ع)”
-بارخدایا! من نخستین کسی هستم که به حق رسیدم، آن را شنیدم و پذیرفتم. هیچ کس مگر رسول خدا (ص) درنماز بر من پیشی نگرفت. ( 5)
-بار خدایا! این نماز را که در پیشگاه تو به جای آوردم، نه به جهت نیازی است که به آن داری و نه به خاطر میل و رغبتی است که در آن داری، بلکه برای بزرگداشت و پذیرش فرمان تو است که مرا به انجام آن فرمان داده ای. خدایا! اگر در نماز من عیبی است، یا رکوع و سجود آن ناقص است، مرا باز خواست مکن و با پذیرش و آمرزش خود، بر من تفضل و عنایت فرما.(6)
-چون وقت نماز فرا می رسید، علی (ع ) بر خود می لرزید. به او می گفتند: یا امیر المؤمنین! ترا چه شده است؟ می فرمود: وقت ادای امانتی رسیده است که خداوند آن را بر آسمان ها، زمین و کوه ها عرضه کرد، آنها از قبول آن ابا کردند و از آن بیمناک شدند. (7)
-امیر المؤمنین (ع) رکوع نماز را آن قدر طولانی می کرد که عرق از ساق پای وی جاری و زیر قدم های مبارکش تر می شد. (8)
-هنگامی که برای حضرت علی (ع) مشکلی پیش می آمد، به نماز پناه می برد و آیه « واستعینوا بالصبر و الصلوه» (از صبر و نماز یاری جویید) را تلاوت می کرد. (9)

“آثار و اسرار نماز ”
-هنگامی که انسان در حال نماز است، اندام، لباسش و هر چه پیرامون اوست، خدا را تسبیح می گویند. (10)
-نماز، قلعه و دژ محکمی است که نماز گزار را از حملات شیطان نگاه می دارد. (11)
-نماز، گناهان را مانند ریزش برگ درختان فرو می ریزد. (12)
-اگر نمازگزار بداند که چقدر از رحمت خداوند را فرا گرفته است، سرش را از سجده بر نمی دارد. (13)
-پیامبر خدا (ص) نماز را به چشمه آب گرمی که در خانه است وشخص شبانه روز پنج بار خود را در آن شستشو دهد، تشبیه کرده است. بدون تردید چرک و آلودگی در بدن چنین کسی باقی نخواهد ماند. (14)
-( بندگان مؤمن) هنگامی که نماز می خوانند، به نشان تواضع، گونه ها را به خاک می سایند و برای اظهار کوچکی و خاکساری، اعضای خود را بر زمین می گذارند. (15)

” آمادگی قبل از نماز ”
-امیرالمؤمنین (ع) فرمود: پیغمبر خدا (ص) فرموده است: روز قیامت خداوند امت مرا در میان سایر امت ها در حالی محشور می کند که آثار نورانی وضو در ایشان پیداست. (16)
-روزی حضرت علی (ع) به فرزندش محمد حنیفه فرمود: ظرفی آب بیاور. محمد آب آورد، حضرت دست های خود را شست و فرمود: به نام خدا تبرک می جویم، از او کمک می خواهم، حمد و سپاس مخصوص خدایی است که آب را پاک و پاک کننده ساخت. سپس آب در دهان گردانید و عرض کرد: خداوندا روزی که ترا ملاقات می کنم، حجتم را به من تلقین کن و زبانم را برای ذکرت بگشای. آنگاه با آب، بینی خود را شسته و عرض کرد: خدایا بوی بهشت را بر من حرام مکن و من را از کسانی قرار ده که بوی نسیم و عطر بهشت را حس می کنند. سپس صورتش را شست و عرض کرد: خداوندا روزی که تبهکاران روسیاهند، مرا روسپید گردان و روزی که صالحان روسفیدند، روسیاهم مکن. آنگاه دست راستش را شست و عرض کرد: خدایا کارنامه ام را به دست راستم و برگه اقامت ابدی در بهشت را به دست چپم بده و حساب مرا آسان گیر.
پس از آن، دست چپش را شست و عرض کرد: خدایا کارنامه را به دست چپم مده، آن را بر گردنم مینداز و من از پاره های آتش به تو پناه می برم. آن گاه سرش را مسح کرد و عرض نمود: خداوندا جامه های رحمت، برکت و عفوت را برمن بپوشان. سپس دوپای خود را مسح کرد و عرض نمود: خدایا روزی که قدم ها در آن می لغزند، گام های مرا بر صراط، ثابت و استوار فرما و سعی و تلاشم را در چیزی قرار ده که تو از من راضی باشی. (17)
-زمانی بر مردم بگذرد که کارهای ناشایست بسیار گردد، هر یک ازشما که آن زمان را درک کند، نباید شبها بدون وضو بخوابد. (18)
-مراقب اول وقت بودن نمازهای پنجگانه باشید، زیرا این نمازها در پیشگاه خداوند عزوجل دارای موقعیتی خاص هستند. (19)
-هر که بانگ( اذان ) را بشنود و بدون علت به آن پاسخ ندهد، پس نمازی برای او نیست. (20)
-هر کسی که نماز خود رابا اذان و اقامه بخواند، صفی از فرشتگان پشت سر او به نماز می ایستند که دو طرف آن صف دیده نمی شود و هر کس نماز خود را با اقامه تنها بخواند، یک فرشته پشت سر او نماز می گزارد. (21)
-در چهار زمان دعا را غنمیت شمارید: 1- هنگام قرائت قرآن،2- هنگام اذان3- هنگام نزول باران4- هنگام روبرو شدن دو لشگر مؤمنین و کفار برای جنگ.(22)
-«قد قامت الصلوه» بدین معنا است که هنگام دیدار، راز و نیاز، برآورده شدن خواسته ها، دریافت آرزوها و همچنین زمان رسیدن به خداوند، کرامت، آمرزش، بخشش و خشنودی او فرا رسیده است. (23)

“حضور قلب”
-ای کمیل! شأن و مقام تو به خواندن نماز، گرفتن روزه و دادن صدقه نیست. همانا شأن و قدر آدمی آن است که نماز با قلبی پاک انجام پذیرد، مورد قبول خداوند باشد و با خضوع و خاکساری ادا شود. (24)
-هر که نماز به جای آورد در حالیکه حق نماز را بشناسد آمرزیده شده است. (25)
-در حال کسالت و چرت زدن نماز نخوانید و در حال نماز به فکر خودتان نباشد، زیرا در محضر خدا ایستاده اید به درستی که آن مقدار از نماز بنده قبول می شود که قلباً به خدا توجه داشته باشد. (26)
-نماز، تنها قیام و قعود(برخاستن و نشستن) نیست، همانا نماز اخلاص تو است که جز خدا، اراده دیگری نکنی.(27)

“اعمال و ذکرهای نماز”
-سوره فاتحه را خداوند به محمد(ص) و امت او عطا کرد و با حمد و سپاس برخود آن را آغاز کرد. سپس با دعا و ثنای خداوند عزوجل ادامه یافت. من از پیامبر خدا(ص) شنیدم که فرمود:« خداوند می فرماید: سوره حمد را میان خود و بنده ام تقسیم کرده ام، پس نیمی از آن من و نیمی از آن بنده من است. و بنده ام هر چه (در آن) بخواهد به او می دهم.
پس هنگامی که بنده بگوید: ” بسم الله الرحمن الرحیم” خداوند می فرماید: بنده ام به نام من شروع کرده، پس بر من لازم شد که امورش را کامل کنم و اموالش را بر او مبارک گردانم.
و هنگامی می گوید: ” الحمدلله رب العالمین” خداوند می فرماید: بنده ام مرا ستایش کرد و فهمید نعمتهایی که دارد از من است و بلاهایی که از او دفع شده با نیروی من است، شما را گواه می گیرم، چند برابر نعمتهای دنیاییش در آخرت به او بدهم و بلای آخرت را از او برگردانم، به همان گونه ای که بلای دنیا را از او بر می گرداندم. و وقتی بگوید:”الرحمن الرحیم” خداوند می فرماید: شهادت داد، من بخشنده و مهربانم، شما را گواه می گیرم از رحمتم بهره او را فراوان گردانم و از عطایم سهم وی را بسیار دهم.
پس وقتی بنده می گوید: ” مالک یوم الدین” خداوند می فرماید: شما را به شهادت می گیرم، همان گونه که اعتراف نمود، من مالک روز رستاخیز هستم، درروز حساب، حسابش را بر او آسان گردانم، حسناتش را بپذیرم و ازگناهش در گذرم.
وقتی بگوید: ” ایاک نعبد” خداوند می فرماید: بنده ام درست گفت، او مرا عبادت می کند، من نیز به او پاداشی در قبال عبادتش بدهم که هر کسی در عبادتش برای من با او مخالفت کرده رشک برد.
پس وقتی بگوید: ” ایاک نستعین” خداوند می فرماید: از من کمک خواست و به من پناه آورد، شما را گواه می گیرم، او را در کارش یاری کنم، در گرفتاری کمکش کنم و در روز رستاخیز در هنگام سختی ها دستش را بگیرم ( تا این فراز حمد، از آن خداوند است.)
هنگامی که بنده بگوید: ” اهدنا الصراط المستقیم” تا آخر سوره، خداوند بزرگ می فرماید: این برای بنده ام و هر چه که بخواهد به او می دهم، خواسته او را اجابت کردم و هر چه آرزو نمود به او دادم و از هر چه می ترسید ایمنی اش بخشیدم. (28)
-از امام علی (ع) پرسیدند: معنای رکوع چسیت؟ فرمود: یعنی به تو ایمان آوردم، اگر چه گردنم را بزنی.
-معنای «سبحان ربی العظیم و بحمده» این است که: خدا منزه است، بزرگی از آن خداوند است و پروردگارم، همان خالق من است. فقط او بزرگ است و عظیم.(29)
-سجده را طولانی کنید، هیچ کاری برابلیس سنگین تر از این نیست که فرزند آدم را در حال سجده ببیند، چون به او دستور سجده داده شد، ولی عصیان ورزید، در حالی که فرزند آدم مأمور به سجده شد واطاعت کرد و نجات یافت. (30)
-از امیرالمؤمنین (ع) معنی و تفسیر سجود را پرسیدند، حضرت فرمود: سجود یعنی خدایا مرا از خاک آفریدی، و چون سر از سجده بردای، بدین معنا است که مرا از آن برانگیختی. و چون مجدداً سر به سجده نهی، یعنی این که دوباره مرا به زمین بازخواهی گرداند و سر برداشتن از سجده دوم، یعنی این که مرا مجدداً از زمین بر می انگیزی. معنای «سبحان ربی الاعلی» چنین است: ” سبحان” یعنی خالق و پروردگار من منزه است از صفات ناپسند و ” اعلی” یعنی: او در ملکوت خود علو و رفعت دارد، تا جایی که بندگان همگی تحت امر و مقهور عزت اویند و اوست که تدبیر امور بندگان، آسمان و زمین می کند و همه به سوی او عروج می کنند. (31)
-قنوت و سجده طولانی در نماز، نماز گزار را از عذاب آتش نجات می دهد. (32)
-معنای تشهد تجدید و تکرار شهادتین است که تجدید ایمان و اسلام و اعتراف به مبعوث شدن بعد از مرگ است. معنای ” السلام علیکم و رحمه الله و برکاته”: از خداوند ترحم خواستن برای خود و همه بندگان است که خود سبب ایمن شدن از عذاب قیامت است. (33)

سهل انگاری در نماز
-دزدترین مردم کسی است که از نمازش بدزدد. ( کم بگذارد)( 34)

آثار ترک نماز
-آیا به پاسخ اهل دوزخ گوش فرا نمی دهید، وقتی از آنها سوال می شود: ” چه چیز شما را گرفتار دوزخ ساخت؟ گویند: ما از نمازگزاران نبودیم”. (35)

قبولی نماز
-علی (ع) خطاب به کمیل فرمود: ای کمیل! نگاه کن، ببین که در کجا نماز می گزاری و بر روی چه چیز به نماز ایستاده ای. اگر آن چیزی را که برای نمازت استفاده می کنی حلال و مباح نباشد، نمازت قبول نیست. ( 36)

تعقیبات نماز
-رسول اکرم (ص) به من فرمود: یا علی! در تعقیب هر نمازی آیه الکرسی را بخوان، زیرا کسی آن را پاس نمی دارد، مگر پیامبر باشد یا به مقام صدیق و شهید رسیده باشد. ( 37)

ــــــــــــــــ
پی نوشت ها
1-بحار الانوار، ج 82، ص 209
2-همان، ص 233
3-نهج البلاغه، حکمت 291
4-دعائم الاسلام، ج ا، ص 132
5-نهج البلاغه، خطبه 131
6-بحار الانوار، ج 83، ص 038
7-محجه البیضاء، ج ا، ص 378
8-بحار الانوار، ج 85، ص 110
9-وسایل الشیعه، ج 5، ص 263
10-بحار الانوار، ج 82، ص 213
11-غرر الحکم، ص 56
12-نهج البلاغه، خطبه190
13-غرر الحکم، ص 261
14-نهج البلاغه، خطبه 199
15-نهج البلاغه، خطبه 234
16-جامع احادیث الشیعه، ج 2، ص 237
17-وسائل الشیعه، ج ا، ص 201
18-جامع احادیث الشیعه، ج 2، ص 222
19-بحار الانوار، ج 77، ص 392
20-وسایل الشیعه، ج 55، ص 375
21-ثواب الاعمال، ص 58
22-وسایل الشیعه، ج 4، ص 114
23-بحار الانوار، ج 84، ص 266
24-بحار الانوار، ج 79، ص 207
25-بحار الانوار، ج 79، ص 207
26-بحار الانوار، ج، 84، ص 239
27-شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، ج 1، خطبه23، ص 325
28-بحار الانوار، ج 85، ص 59
29-نهج البلاغه، خطبه234
30-بحارالانوار، ج 85، ص 161
31-بحار الانوار، ج 85، صص 133 و 139
32-تصنیف غرر الحکم، ص 175
33-میزان الحکمه، ج 5 ص 395
34-بحار الانوار، ج 82، ص 222
35-نهج البلاغه، خطبه190
36-تحف العقول، ص 187
37-دعائم الاسلام، ج 1

منبع: پایگاه اطلاع رسانی حوزه