درباره ی شخصیت امام زمان (ع) نکاتی را مطرح می کنیم :

واسطه ی فیض
1) ما معتقدیم فیض الهی ، بدون واسطه برای بشر قابل دریافت نیست و حتما باید بین خدا و بشر ، شخصیت هایی وجود داشته باشد که از نظر لیاقت و شایستگی ، توان درک فیض الهی را داشته باشند . چرا که انسان ها با توجه به آن که موجود مادی و خاکی و دارای غرایز و احساسات حیوانی هستند ، قادر به درک فیض الهی بدون واسطه نیستند مگر آن که همین انسان خاکی دارای یک سلسله شایستگی های الهی باشد تا بتواند از آن دریچه ، عنایت های خاص الهی و صلاحیت های شخصی خودش را از منبع فیض « ذات اقدس الهی » دریافت و به بشریت منتقل کند و واسطه بین خدا وخلق در درک فیوضات الهی باشد .
طرفداران مکاتب الهی هر کدام در یک مقطع زمانی ، فیض الهی را توسط انبیا و اولیا برای بشر قابل دریافت می دانستند و پس از آن قائل به این معنی نیستند . از جمله کلیمیان بعد از وجود مقدس حضرت موسی (ع) دیگر قائل نیستند که انسان زنده ای واسطه فیض باشد و مسیحیان هم بعد از حضرت عیسی مسیح (ع) این نظر را دارند البته آن ها قائل به کشته شدن حضرت عیسی (ع) هستند ، اما ما بر اساس نص صریح قرآن کریم قائلیم که عیسی (ع) زنده است و جزو کسانی خواهد بود که به هنگام ظهور امام زمان (ع) حاضر خواهد شد ، اما بر اساس عقیده مسیحیان بعد از کشته شدن حضرت مسیح (ع) کسی واسطه فیض بین خدا و خلق نیست .
اهل سنت هم معتقدند که بعد از رحلت رسول اکرم (ص) بین خدا و خلق واسطه زنده ای وجود ندارد .
در این میان ما شیعیان معتقد هستیم که این واسطه فیض بین خدا و خلق استمرار داشته و آن واسطه ی انسانی زنده است که امامت انسان ها از جانب خدا به او واگذار شده است و او منصوب از جانب خداوند برای رهبری و هدایت جامعه است و واسطه فیض ، بین خدا و خلق است و فیض خدا را به جامعه منتقل می کند . هر عصری باید دارای امام حی و زنده ای باشد که معصوم نیز بوده و دارای لیاقت الهی باشد و از جانب خدا برای واسطه بودن نصب شده باشد . در تفسیر آیه شریفه ی : ( یوم ندعوا کل أناس بإمامهم ) (1) ؛ « در روز قیامت هر انسانی را با امامش فرا خواهیم خواند » . یعنی هر کسی در کنار امامش حضور پیدا خواهد کرد . در دنبال این آیه شریفه ، مفسرین ما با استفاده از احادیث ائمه معصومین (علیهم الاسلام) اظهار می فرمایند که منظور این است که در روز قیامت هر کسی با امامی که در زمان او زنده بوده است حاضر خواهند شد . در ذیل همین آیه در تفسیر البیان از قول حضرت امام رضا (ع) آمده است که آن حضرت فرمود :« یدعی کل اناس بإمام زمانهم و کتاب ربهم و سنه نبیهم » . (2)
یعنی انسان در روز قیامت با سه چیز در آنجا فرا خوانده می شود :
اول : امامی که در زمان او زنده بود ، دوم : کتاب خدایی که او تابع آن بود ، سوم سنت پیغمبر اکرم (ص).
شیعیان با این سه چیز ؛ یعنی با امام دوران و زمانی که زندگی می کردند و کتاب خدا ؛ یعنی قرآن کریم و سنت پیغمبر اکرم (ص) در روز قیامت حاضر خواهند شد .
مقصود این است که هر انسانی موظف است تابع این سه منبع باشد : 1- کتاب خدا 2- سنت پیغمبر اکرم (ص) 3- امامت و رهبری های امام معصوم .
با توجه به این حدیث نتیجه می گیریم که باید در هر عصری امام زنده ای باشد تا واسطه بین خدا و خلق باشد و بعد از رحلت رسول اکرم (ص) بشر به وسیله او فیض خدا را دریافت کند . پس ضرورت دارد که ما امام زنده را که فیض الهی توسط او به ما منتقل می شود بشناسیم و این نکته بسیار مهمی است که توجه به آن امر ضروری است ، در آیه ی شریفه ی دیگر قرآن کریم می فرماید 🙁 یا أیها الذین آمنوا اتقوا الله و ابتغوا إلیه الوسیله ). (3)
شما برای آن که به سوی خدا سیر داشته و معرفت به خدا پیدا کنید و تابع دستورات خدا باشید ، باید با تمسک و توسل به وسیله ای که خدا برای شما معین کرده است این سیر ادامه دهید . مفسران می گویند : منظور از وسیله « امام » است ؛ یعنی انسان باید به وسیله امامی که واسطه فیض میان او و خداست ، خدا را بشناسد و راه خدا را طی کند و در سبیل الله حرکت کند .

شناخت جایگاه امام
نکته دیگری که باز به عنوان دلیل ضرورت شناخت امام هست این است که باید جایگاه امام را در عالم بشناسیم که امام از چه جایگاه مهمی برخوردار است و چه تأثیری بر موجودات عالم دارد . ما معتقدیم که این عالم به عنوان مظهر حکمت الهی است ؛ اولا خلقت عالم و ثانیا دوام و استمرار وجود عالم ؛ از قدرت و حکمت خداوند است و این عالم برای این آفریده شده که بیان کننده حکمت کمال مطلق پروردگار باشد . در صورتی این هدف تحقق پیدا خواهد کرد که در عالم ، موجود کاملی وجود داشته باشد و این موجود کامل یا انسان کامل ، همان کسی است که ما به عنوان واسطه بین خدا و خلق آن را معرفی می کنیم ؛ یعنی وجود پیامبران و رسول گرامی اسلام و ائمه معصومین (علیهم الاسلام) واسطه فیض خدا هستند هم در ایجاد خلقت و هم وسیله فیض استمرار وجود عالم و آدم هستند . یعنی اگر پیامبر و اهل بیت نبودند ، خدا عالم را نمی آفرید . حدیث شریف قدسی همین است: « لولاک لما خلقت الافلاک ؛ (4) اگر به خاطر تو نمی بود افلاک را نمی آفریدم ». و نیز اگر پیغمبر اکرم (ص) و آلش (ع) نبودند عالم وسیله ی قرار و دوام خود را از دست می داد .
در حدیث شریفی از امیرالمؤمنین (ع) نقل است که رسول خدا (ص) به او فرموده است « یا علی لو لا نحن لما خلق الله آدم و حواء و لا الجنه و لا النار و لا السماء و لا الأرض ؛ (5) ای علی ! اگر ما اهل بیت نبودیم خداوند آدم و حوا و بهشت و جهنم و آسمان و زمین را نمی آفرید ».
خداوند این ها را به طفیل وجود پیغمبر و آلش (ع) آفریده است . مفهوم حدیث شریف کساء را هم اگر مراجعه بفرمایید تصریح به همین معنا دارد که در این حدیث شریف اصل خلقت عالم را به خاطر پیغمبر اکرم (ص) و اهل بیت او می داند . دوام و استمرار وجود این عالم هم به وجود پیغمبر اکرم و آل او (ص) بستگی دارد . یعنی باید در این عالم خلقت ، کسی از خاندان پیغمبر (ص) به عنوان حجت خداوند در زمین باشد تا آسمان و زمین برقرار باشد . و در آن حدیث شریف است : « لو خلت الارض ساعه واحده من حجه لله لساخت باهلها ؛ (6) اگر زمین ساعتی از حجت خدا خالی باشد زمین اهلش را فرو می برد ».
به برکت وجود امام زمان (ع) است که همه ی هستی روزی می برند و به برکت وجود امام زمان (ع) است که آسمان و زمین در مدار خودشان به طور منظم در گردشند و نظم هستی برقرار است .
پس در حقیقت تعبیری که در روایات می شود ، امام را به عنوان قطب عالم امکان تلقی می کنند . یعنی همان طوری که در بدن انسان ، قلب سکان دار اصلی حیات بشر است و اگر قلب وضعش مختل شود، انسان حیاتش در مخاطره ی جدی قرار می گیرد ؛ در این عالم هستی هم امام زمان (ع) قلب عالم است . (7) پس ما باید نسبت به چنین شخصیتی که همه ی وجود و هستی ما و عالمی که در آن زندگی می کنیم به وجود او بستگی دارد ، معرفت و شناخت درستی داشته باشیم .

پی نوشت:

1. سوره اسراء ، آیه 71.
2. مجمع البیان .
3. سوره مائده ، آیه 35.
4. بحارالانوار : 405/16.
5. سیمای آفتاب به نقل از کلمات مکنونه ، فیض کاشانی ، ص 127.
6. غیبت نعمانی ، 141.
7. در خطبه شقشقیه ، علی (ع) جایگاه خود را در میان مؤمنین به جایگاه قطب سنگ آسیاب تشبیه کردند .
منبع:کتاب ذکر نور در حضور مشتاقان ظهور