مصعب بن یزید انصارى گوید:
حضرت امیرالمؤمنین علىّ علیه السلام مرا بر چهار شهر از شهرهاى مدائن ، نیابت و وکالت داد تا به امور مربوط به جمع آورى عوارض و مالیات اموال اهالى آن چهار شهر بپردازم .
و حضرت کیفیّت و کمیّت گرفتن مالیات را به شرح ذیل تنظیم نمود و سپس مرا به آن دیار فرستاد.
آن دستورالعمل به این شرح مى باشد:
در صورتى که زمین کشاورزى از نهرهاى دجله ، ملک ، فرات و یا جوى ، بهره بردارى و آبیارى شود:

مقدار مساحت هر جریب زمینى که کشت و برداشت آن خوب و مرغوب باشد، یک درهم و نیم مالیات خواهد بود.
چنانچه کشت و برداشت از زمین متوسّط باشد، از هر جریب آن ، یک درهم مالیات باید گرفته شود.
اگر کشت و برداشت از آن زمین کم و ناچیز بود، باید دو سوّم درهم مالیات دریافت گردد.
مقدار مساحت هر جریب زمینى که باغستان مُوْ درخت انگور باشد، ده درهم مالیات بابت آن باید پرداخت شود.
مقدار مساحت هر جریب زمینى که نخلستان درخت خرما باشد، نیز ده درهم مالیات آن خواهد بود.
اگر مقدار مساحت هر جریب زمین باغ از درختان مختلف باشد، نیز ده درهم مالیات باید دریافت گردد.
تبصره : هر نوع درختى که در کنار معابر و جادّه ها و نهرها وجود دارد به آن ها مالیات تعلّق نمى گیرد.

همچنین امام علىّ علیه السلام دستور فرمود:

هر کشاورز و دهقانى که مَرکَب قاطر دارد و نیز انگشتر طلا به دست مى کند، از هر نفر بایستى چهل و هشت درهم مالیات و جریمه دریافت شود.
و نیز حضرت دستور فرمود: هر کاسب و تاجرى که در آن دیار مشغول کسب و کار مى باشد و داراى درآمدى است ، باید هر نفر بیست و چهار درهم به عنوان مالیات پرداخت نماید.
و افراد ضعیف و کم درآمد، هر نفر دوازده درهم باید سهم مالیات خود را بپردازند.

مصعب گوید: مالیات سالیانه ، جمعا مبلغ هیجده میلیون درهم بود که تحویل امام علىّ بن ابى طالب علیه السلام مى دادم .(1)

پی نوشت:

1-تهذیب الا حکام : ج 4، ص 116، ح 343، استبصار : ج 2، ص 53 ح ، 178.
منبع:چهل داستان و چهل حدیث از امام علی علیه السلام، حجه الاسلام و المسلمین عبدالله صالحی