نویسنده:مولی محسن فیض کاشانی

پیامبر صلى اللّه علیه و اله با همه بلندى مقامش ، سخت متواضع بود ، (1) ابن عامر گوید: پیامبر صلى اللّه علیه و اله را دیدم که سوار بر ناقه بورى بود، نه آن را مى زد و نه هى مى کرد و نه زودباش مى گفت (و در این حال ) رمى جمره را انجام مى داد. (2) هرگاه بر الاغ سوار مى شد؛ زیراندازش پارچه اى بود، با این حال یک نفر را هم در ترک خود سوار مى کرد. (3) به عیادت بیماران مى رفت ، تشییع جنازه مى فرمود و دعوت بردگان را اجابت مى کرد. (4) کفش و جامه اش را وصله مى زد و در خانه با خانواده در کارهاى مورد نیازشان همکارى مى کرد. (5) اصحاب آن حضرت چون مى دانستند ناراحت مى شود براى او از جا بلند نمى شدند. (6) وقتى که از کنار کودکان عبور مى کرد به آنها سلام مى داد. (7) مردى را خدمت آن حضرت آوردند ، وى از هیبت آن بزرگوار بر خود مى لرزید. فرمود: ((بر خود آسان بگیر ، من پادشاهى نیستم ، بلکه پسر زنى از قریشم که گوشت خشک مى خورد.))(8) میان اصحاب ، چنان آمیخته با آنان مى نشست که گویى یکى از آنهاست . به طورى که شخص ناشناسى که مى آمد نمى دانست پیامبر صلى اللّه علیه و اله کدام فرد است تا این که مى پرسید عاقبت اصحاب از آن حضرت خواستند به گونه اى بنشیند که شخص غریب او را بشناسد. این بود که آن حضرت سکویى از گل درست کردند تا روى آن بنشیند، (9) عایشه عرض کرد: غذا را در حالى که تکیه داده اید میل کنید که بر شما آسانتر است . مى گوید: سر مبارکش را پایین آورد به حدى که نزدیک بود پیشانى اش به زمین بخورد، سپس فرمود: ((من غذا را چنان مى خورم که بندگان مى خورند و چنان مى نشینم که بندگان مى نشینند.))(10) روى سفره و در ظرف کوچک غذا نمى خورد تا از دنیا رفت .(11) و هیچ کس از اصحاب و دیگران او را صدا نمى زدند مگر آن که مى فرمود: لبیک .(12) و چون با مردم مى نشست ، اگر آنها راجع به آخرت صحبت مى کردند با آنها همراهى مى کرد و اگر درباره خوردنى یا نوشیدنى گفتگو مى کردند، هم صحبت مى شد و اگر درباره دنیا سخن مى گفتند از باب مدارا و تواضع با آنها هم سخن مى شد. (13) گاهى در محضر آن حضرت شعر مى خواندند و چیزهایى از کارهاى جاهلیت را ذکر مى کردند و مى خندیدند و چون مى خندیدند، پیامبر صلى اللّه علیه و اله لبخند مى زد.(14) و غیر از کار حرام آنها را از چیزى جلوگیرى نمى کرد.

پی نوشت ها :

1- این حدیث را ابوالحسن بن ضحاک ، در (( الشمائل )) از سخن ابوسعید خدرى ضمن حدیث طولانى در وصف پیامبر صلى اللّه علیه و اله نقل کرده در آن جا گوید: تواضع بدون ذلت داشت ، چنانکه در (( کنوزالحقایق )) مناوى آمده است .
2- این حدیث را ترمذى در سنن ، ج ۴، ص ۱۳۶ از قول قدامه بن عبداللّه و ابن ماجه به شماره ۳۰۳۵ و نسائى در ج ۵، ص ۲۷۰ نقل کرده اند.
3- این حدیث را بخارى در ج ۷، ص ۲۱۷ از حدیث اسامه بن زید نقل کرده است .
4- این حدیث را ترمذى در (( الشمائل )) ، ص ۲۳ از حدیث انس بن مالک نقل کرده است .
5- این حدیث را احمد در مسند از حدیث عایشه نقل کرده و قبلا گذشت .
6- این حدیث را ترمذى در سنن ، ج ۱۰، ص ۲۱۲ باب مربوط به ناپسندى بلند شدن کسى براى کسى نقل کرده است .
7- این حدیث را بخارى ، در ج ۸، ص ۶۸ باب سلام دادن به کودکان از انس نقل کرده است .
8- این حدیث را حاکم در ج ۲، ص ۴۶۶ از قول جریر نقل کرده است و مى گوید: بنابر روش بخارى و مسلم این حدیث صحیح است و طبرانى در (( الاوسط )) – به طورى که در (( مجمع الزوائد )) ، ج ۹ ص ۲۰ آمده است – این حدیث را نقل کرده است .
9- این حدیث را ابوداوود، در ج ۲، ص ۵۲۷ از حدیث ابوذر نقل کرده است .
10- این حدیث را ابوالشیخ از روایت عبداللّه بن عبیداللّه بن عمیر به نقل از عایشه نقل کرده است ؛ (( (المغنى ). ))
11- این حدیث را بخارى ، در ج ۷، ص ۹۱ از قول انس روایت کرده است .
12- این حدیث را – به طورى که در (( مجمع الزوائد، )) ج ۹، ص ۲۰ آمده – ابویعلى (( در الکبیر )) نقل کرده است .
13- این حدیث را ترمذى در (( الشمائل )) از کلام زید بن ثابت نقل کرده است .
14- این حدیث را مسلم در ج ۷، ص ۷۸ و ترمذى در (( الشمائل )) ، ص ۱۷ از قول جابر بن سمره – بدون جمله (( (( و لا یزجرهم الا عن حرام )) )) یعنى بجز از حرام منع نمى کرد – نقل کرده اند.

منبع:برگرفته از ترجمه کتاب المحجه البیضاء فی تهذیب الاحیاء