معرفی گیاه زرشک

زرشک درختچه ای است دارای ساقه ای خاردار که ارتفاع آن تا 4 متر نیز می رسد. چوب این درخت قهوه ای، قرمز و یا زردرنگ می باشد. برگ های آن بیضی شکل با دندانه های اره ای و گل های خوشه ای و زرد رنگ است. شاخه های زرشک تیغ زیادی دارد. میوه ی زرشک قرمز رنگ، گوشتی، بیضی شکل و دارای طعمی ترش است. قسمت مورد استفاده این گیاه ریشه، پوست، ریشه و ساقه، برگ و گل و میوه آن است.
انتهای بهار و ابتدای تابستان، فصل شکوفه دادن بوته زرشک است. غنچه های آن زرد رنگ است که در فصل پاییز رنگ قرمز گیلاسی به خود می گیرد. ریشه و ساقه این گیاه زرد رنگ است و در کشورهای غربی برای رنگ آمیزی لباس از آن استفاده می کردند. اما ترکیبات موجود در پوست گیاه زرشک، آن را به یک گیاه درمانی تبدیل کرده است.
پوست این گیاه حاوی آلکالوئیدهایی است که مهم ترین آنها – Berberine است. این آلکالوئیدها خواص آنتی بیوتیکی (ضد باکتری و ضد عفونت) دارند و سبب تحریک بخش هایی از سیستم ایمنی بدن می شوند. برای پی بردن به این اثر، قطره ای زرشک را روی زبان خود بگذارید، خواهید دید دهان شما آبکی می شود. به گفته کارشناسان طب گیاهی، آبکی شدن دهان سبب می شود که بدن بتواند با عفونت ها مبارزه کند. انواع عفونت هایی که زرشک می تواند در درمان آنها موثر واقع شود عبارت است از: عفونت گلو، مجاری ادراری، مجاری معده ای – روده ای، ریه ها، عفونت های مخمری و اسهال.
پوست، ریشه و ساقه زرشک در درمان ناراحتی های کلیوی و سنگ های ادراری و برای تحریک فعالیت های معده و کبد استفاده می شود. از پوست گیاه زرشک برای مشکلات جریان خون استفاده می شود و حتی اثر سمی روی انگل سالک دارد و در درمان یرقان، مالاریا، درمان کیسه صفرا به کار می رود.
این گیاه منقبض کننده طحال بوده و اثر ضد تهوع دارد.

خواص میوه زرشک

زرشک از نظر طب قدیم ایران سرد و خشک است. میوه زرشک خواص زیر را دارد.

درد:

*قابض است. *تقویت کننده قلب و کبد است.*بواسیر خونی را درمان می کند.*خونریزی را برطرف می کند.*برای برطرف کردن بیماری های کبدی مفیداست.*زرشک صفرا آور بوده و دردرمان سنگ کیسه صفرا بسیار مرثر است.*دم کرده زرشک را برای برطرف کردن ناراحتی های دهان غرغره کنید.

خواص ریشه و ساقه زرشک

صفرا بر و مسهل است. *کبد را پاک و تقویت می کند. *اعمال دستگاه گوارش را منظم می کند. *سوء هاضمه را از بین می برد. *بی اشتهایی را برطرف می کند. *برای رفع یبوست مفید است. *در درمان یرقان و زردی موثر است. *نقرس و روماتیسم را برطرف می کند. *خانم هایی که بین دو عادت ماهیانه خونریزی دارند، باید برای برطرف کردن آن از ریشه و ساقه زرشک استفاده کنند. *آنهایی که مبتلا به ورم طحال هستند، می توانند برای معالجه از این گیاه کمک بگیرند. *واریس را درمان می کند. *برای معالجه بواسیر نافع است. *برای برطرف کردن سوزش ادرار مفید است. *فشار خون را پایین می آورد. *برای شست و شوی چشم می توانید از جوشانده ریشه و ساقه زرشک استفاده کنید.

خواص برگ زرشک

*آب آوردگی بدن را برطرف می کند. *اسهال های مزمن را درمان می کند. *برگ زرشک دارای مقدار زیادی ویتامین c می باشد، بنابراین در درمان بیماری اسکوربوت مفید است. *جویدن برگ زرشک، باعث محکم شدن لثه و دندان می شود. *در موقع آنژین و گلودرد، دم کرده برگ زرشک را غرغره کنید.

مضرات:

*مصرف مقدار زیاد زرشک و یا ریشه و ساقه و برگ آن برای زنان حامله مناسب نیست، زیرا رحم را تحریک می کند و ممکن است باعث سقط جنین شود.
*مصرف زیاد این گیاه به مدت طولانی می تواند سبب ناراحتی معده و روده ها شود و جذب ویتامین های گروه B را در بدن مختل کند.
منبع: مجله خانواده شماره 210.