نویسنده : روح الله نصر اصفهانی
منبع : راسخون
چکیده
موقعی که سخن از آینده جهان به پیش می‌آید تمام فکر و ذهن ما انسان‌ها را به خود مشغول می‌کند که واقعاً آینده جهان چه خواهد شد و آیا اصلاً مگر جهان هم آینده ای دارد ؟
این همان مطلبی است که در مقاله حاضر پیرامون آن صحبت می‌شود. در این مقاله ابتدا به وعده‌هایی که توسط پیامبران پیشین به انسان‌ها درباره آینده جهان شده با توجه به تورات، مزامیر داوود، و برخی دیگر کتب آسمانی می‌پردازیم و به طور خاص به ترسیم آینده جهان از دیدگاه اسلام با توجه به آیات قرآن و روایات اهل بیت علیهم السلام به بحث می‌نشینیم.
مقدمه
اصل و اساس اندیشه مهدویت و وجود موعود و منجی برای اصلاح جهان هستی از مواردی است که تنها در دین و آیین اسلام به آن پرداخته نشده بلکه این مطلبی است که توسط خداوند متعال در دیگر کتب آسمانی و تمامی ادیان توحیدی به آن پرداخته شده است و آینده جهان را از آن مستضعفان و صالحان خوانده‌اند از طرفی این اندیشه چنان در ادیان الهی مهم بوده که به دیگر ادیان غیر توحیدی نیز رنگ و بوی خاصی بخشیده است و ادیانی که به ظاهر توحیدی نبوده‌اند به این مسئله ( منجی ) اعتراف نموده‌اند.
در ابتدا به بشارت‌هایی که توسط پیامبران گذشته برای مردم مطرح و در آخر به ترسیم اندیشه مهدویت در دین مقدس اسلام از منظر آیات و روایات می‌پردازیم تا این مطلب به خوبی روشن شود که این اندیشه و اعتقاد برای همگان می‌باشد و اختصاص به دین یا مکتب خاصی ندارد.
ان شاء الله به امید روزی که در این آینده زیبا حضور داشته باشیم.
1 . بیان وعده های پیامبران گذشته
در حال حاضر قدیمی‌ترین کتب آسمانی منسوب به پیامبران پیشین علیهم السلام کتب عهدین ( عهد قدیم و عهد جدید ) می‌باشد اگر چه این کتب از دستبرد تحریف به دور نبوده‌اند ولی با مراجعه به آن می‌توان بشارت‌هایی را که در این کتب در مورد آینده جهان مطرح شده است را دید چون امروزه کتب آسمانی قبل از تورات در دسترس ما نیست لذا از کتب عهد عتیق آغاز می‌کنیم.
الف : آیین یهودیت
1: « تورات » سفر پیدایش :
« و ابراهیم به خدا گفت کاش که اسماعیل در حضور تو زیست کند …. و اما در خصوص اسماعیل ترا اجابت فرمودم اینک او را برکت داده، بارور گردانم و او را بسیار کثیر گردانم، دوازده رئیس از وی پدید آیند و امتی عظیم از وی به وجود آورم »(1)
در این بیان، اشاره به 12 امام از نسل اسماعیل علیه‌السلام دارد که امتی عظیم از او به وجود می‌آید.
2: کتاب « مزامیر داوود » :
« به سبب شریران خویش را مشوش نساز … زیرا که شریران منقطع خواهند شد و اما منتظران خداوند وارثان زمین خواهند بود … و اما حلیمان وارث زمین خواهند شد و از فراوانی سلامتی متلذذ خواهند گردید و … » (2)
در این باب دقیقاً همان بشارتی است که خداوند در قرآن می‌فرماید ؛ « وَلَقَدْ کَتَبْنَا فِی الزَّبُورِ مِن بَعْدِ الذِّکْرِ أَنَّ الْأَرْضَ یَرِثُهَا عِبَادِیَ الصَّالِحُونَ » (3) ( به تحقیق در زبور داوود پس از ذکر نوشتیم که همانا زمین را بندگان صالح من به ارث خواهند برد ).
بیان کردیده.
3: کتاب « اشعیاء نبی » :
« … و موافق رویت چشم خود داوری نخواهد کرد و بر وفق سمع گوش‌های خویش تنبیه نخواهد نمود …. بلکه مسکینان را به عدالت داوری خواهد کرد و به جهت مظلومان زمین به راستی حکم خواهد نمود و جهان را به عصای دهان خویش زده شریران را به نفخه لب‌های خود خواهد کشت … و کمربند کمرش عدالت خواهد بود و کمربند میانش امانت …. و گرگ با بره سکونت خواهد داشت و پلنگ با بزغاله خواهد خوابید و گوساله و شیر و پرواری با هم و طفل کوچک آن‌ها را خواهد راند … و گاو با خرس خواهد چرید و بچه های آن‌ها با هم خواهند خوابید و شیر مثل گاو، کاه خواهد خورد و ….. » (4)
چنان که ملاحظه می‌نمایید بشاراتی که در این بیان آمده است امید به آینده ای می‌دهد که چنان امنیت فراگیری دارد که طبیعت پرخاشگر با انسان، هم آواز می‌شود و انسان‌های بی دین خداپرست و از بت و بی دینی دیگر نشانی نخواهد بود.
ب : آیین مسیحیت
1: « انجیل متی »
در انجیل متی اشاراتی مطرح است که به روشنی به مباحث آینده جهان برگشت می‌کند.
« هر آینه به شما می‌گویم تا این همه واقع نشود این طایفه نخواهد گذشت، آسمان و زمین زایل خواهد شد لیکن سخن من هرگز زایل نخواهد شد، اما از آن روز و ساعت هیچ کس اطلاع ندارد، جز ملائکه آسمان …. لیکن این را بدانید که اگر صاحب خانه می‌دانست در چه پاس از شب دزد می‌آید، بیدار می‌ماند و نمی‌گذاشت که به خانه‌اش نقب زند، لهذا شما نیز حاضر باشید زیرا در ساعتی که گمان نبرید پسر انسان می‌آید، پس آن عالم امین و دانا کیست که آقایش او را بر اهل خانه خود بگمارد تا ایشان را در وقت معّین خوراک دهد، خوشا به حال آن غلامی که چون آقایش آید او را در چنین کار مشغول یابد، هر آینه به شما بگویم که او را بر تمام مایملک خود خواهد گماشت، لیکن هر گاه آن غلام شریر با خود گوید که آقای من در آمدن تأخیر می‌نماید، و شروع کند به زن هم قطاران خود و خوردن و نوشیدن با میگساران، هر آینه آقای آن غلام آید در روزی که منتظر نباشید و در ساعتی که نداند، و او را دو پاره کرده نصیبش را با ریاکاران قرار دهد در مکانی که گریه و فشار دندان خواهد بود »(5)
در این بیان مطالبی و جود دارد که به طور صریح به منجی آخرالزمان که جهان منتظر او می‌باشد اشاره می‌نماید از طرفی در کتاب‌های اسلامی که مرتبط با موضوع مهدویت می‌باشد اگر نظر بیندازیم به نا معلوم بودن زمان ظهور پرداخته و از وقوع حتمی و بدون هیچ گونه خللی پرده برداشته است.
ج : آیین زرتشت
در اینکه آیا دین زرتشت آیین الهی و آسمانی است اختلاف وجود دارد ولی برخی از افرادی که آن را جزو ادیان الهی به حساب آورده‌اند قائل به این هستند که اگرچه ما آن را جزو ادیان الهی به حساب بیاوریم ولی باز هم این دین از دست خوش تحریف به دور نبوده.
در این آیین هم بشارت‌هایی در مورد آینده جهان و منجی روز موعود صحبت‌هایی شده است من جمله اینکه در دین زرتشت « سوشیانت » به عنوان منجی و موعود در کتاب اوستا نام برده شده و به معنای سود دهند و سود رساننده می‌باشد در این آیین آمده است« کی‌ای مزدا، سپیده دم در آید و جنبش بشر به سوی راستی روی کند، کی نجات دهنده ( سوشیانت ) بزرگ با گفتار پر از حکمت خویش به مراد رسد کدامند کسانی که و هومن به یاری آنان آید »(6)
2. آینده جهان از منظر اسلام
در مورد مهدویت و آینده جهان و مسائل مربوط به آن در دین اسلام صحبت‌های فراوان و جامعی پیرامون آن مطرح شده که بیش از 120 آیه در قرآن کریم و بیش از هزاران حدیث در رابطه با این موضوع اختصاص یافت است که برخی از آن‌ها در ظاهر و برخی در باطن به موضوع مهدویت و مهدی (عج) اشاره شده است.
به علت اینکه این سخن به درازا نکشد ما فقط به برخی از این آیات و روایات اشاره می‌کنیم.
آیات ناظر به آینده جهان
حاکم شده صالحان
« وَ لَقَدْ کَتَبْنا فِی الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّکْرِ أَنَّ الْأَرْضَ یَرِثُها عِبادِیَ الصَّالِحُونَ *إِنَّ فی هذا لَبَلاغاً لِقَوْمٍ عابِدین»(7)
و به یقین ما، در زبور نوشتیم پس از ذکر، که زمین را بندگان نیکوکار من میراث برند. به راستی در این سخن برای خداپرستان پیام روشنی است.
در این آیه به این مطلب اشاره دارد که افراد صالح حاکم و وارث زمین خواهند شد.
خلافت از آن صالحان است
« وَعَدَ اللَّهُ الَّذینَ آمَنُوا مِنْکُمْ وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ لَیَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِی الْأَرْضِ کَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذینَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَ لَیُمَکِّنَنَّ لَهُمْ دینَهُمُ الَّذِی ارْتَضی لَهُمْ وَ لَیُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْناً یَعْبُدُونَنی لا یُشْرِکُونَ بی شَیْئاً وَ مَنْ کَفَرَ بَعْدَ ذلِکَ فَأُولئِکَ هُمُ الْفاسِقُونَ » (8) خداوند به کسانی از شما که ایمان آورده و کارهای شایسته انجام داده‌اند وعده می‌دهد که قطعاً آنان را حکمران روی زمین خواهد کرد، همان گونه که به پیشینیان آن‌ها خلافت روی زمین را بخشید و دین و آیینی را که برای آنان پسندیده، پا برجا و ریشه‌دار خواهد ساخت و ترسشان را به امنیّت و آرامش مبدّل می‌کند، آن چنان که تنها مرا می‌پرستند و چیزی را شریک من نخواهند ساخت. و کسانی که پس از آن کافر شوند، آن‌ها فاسقانند.
مستضعفان پیشوای زمین خواهند شد
«وَ نُریدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَی الَّذینَ اسْتُضْعِفُوا فِی الْأَرْضِ وَ نَجْعَلَهُمْ أَئِمَّهً وَ نَجْعَلَهُمُ الْوارِثینَ»(9)
و می‌خواهیم بر آنان که در زمین به استضعاف کشیده شده‌اند، منّت نهیم و آنان را پیشوا سازیم و آنان را وارث [زمین] گردانیم.
با توجه به آیات بالا به خوبی به این مطلب واقف می‌شویم که آینده از آن افرادی خواهد بود که مصداق روشن صالحان و مستضعفان باشند که این افراد خود از انسان‌هایی می‌باشند که تمام سختی‌ها و مشکلات و آزمایش‌های الهی را پشته سر گذاشته و خود را برای آینده ای روشن آماده نموده‌اند.
2. روایات
در روایات اسلامی در مورد آینده جهان سخن بسیار گفته شده از جمله اینکه چگونه زندگی کردن مردم در مدینه فاضله حضرت مهدی و تکامل عقول و پیشرفت صنایع و …. . ولی آنچه که ما در این مقاله به دنبال آن هستیم اشاره به آینده جهان از نظر وضع اقتصادی و فرهنگی و … نیست بلکه به دنبال این هستیم که آینده جهان به دست چه کسانی خواهد افتاد.
« قال رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم لو لم یبق من الدهر الا یوم، لبعث الله رجلا من اهل بیتی یملاها عدلا کما ملئت جورا; رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: اگر باقی نماند از روزگار مگر یک روز، البته خداوند بر می‌انگیزد مردی از اهل بیت مرا که زمین را از عدل پر کند، همچنان که از ستم پر شده باشد». (10)
همچنین در این ورایت « قال الصادق علیه‌السلام: ان لنا دوله یجی ء الله بها اذا شاء، ثم قال: من سر ان یکون من اصحاب القائم فلینتظر ولیعمل بالورع ومحاسن الاخلاق و هو منتظر; امام صادق علیه‌السلام فرمود: البته برای ما دولتی است که وقتی خداوند خواست، آن را می‌آورد. هر کس شاد می‌شود که از اصحاب قائم باشد باید منتظر باشد و باید کار به پارسایی و اخلاق نیک کند و چنین کسی منتظر است ».(11)
در این رابطه روایات بسیار می‌باشند که ما فقط به همین دو مورد اکتفا می‌کنیم.
بنا بر آنچه که در این آیات و روایات بیان شده خداوند عزیز وعده تشکیل حکومت جهانی و پیروزی اسلام بر دیگر ادیان و حاکم شدن وارثان و صالحان بر زمین در آینده را داده است، بر اساس آنچه که در این آیات و روایات بیان شده اگر چه در حال حاضر جهان پر از ظلم و ستم و تیره گی می‌باشد ولی در آینده ای نه چندان دور جهانی روشن و امید بخش در انتظارمان می‌باشد آینده ای که در آن تمام علوم به نهایت کمال و پیشرفت خود رسیده و عقول انسان‌ها به تکامل رسیده است امید به روزی که در چنین مدینه فاضله ای زندگی کنیم.
نتیجه
با توجه به مطالبی که از کتب پیامبران پیشین و قرآن و روایات اسلامی مطرح گردید به این نتیجه می‌رسیم که در این کتب به آینده جهان پرداخته شده و اهمیت ویژه ای داشته است و هر کدام اشاره به منجی و موعودی پرداخته که در آینده می‌آید و زمین را آن گونه که صالحان و مستضعفان و انسان‌های وارسته انتظار دارند اداره می‌کند.
پی‌نوشت‌ها:
1. سفر پیدایش، باب هفدهم
2. مزامیر داوود، مزمور سی و هفتم
3. سوره انبیاء، آیه 105 .
4. اشعیاء نبی، باب یازدهم.
5. انجیل متی، باب 24 .
6. سوشیانت یا سیر اندیشه ایرانیان در باره ی موعود آخرالزمان، علی اصغر مصطفوی، 54/55 نقل از سیمای انسان کامل عبدالله نصری ص 18 .
7. انبیاء 21: 105 و 106
8. نور 24 : 55
9. قصص 28 : 5
10. منتخب الاثر، فصل 2، باب 1، ح 4، ص 142.
11. همان، فصل 10، باب 2، ح 9، ص 491.
منابع
1. قرآن کریم
2. کتاب مقدس. عهد عتیق. مزامیر داوود. ف‌ارس‌ی – ع‌ربی، ت‌ه‌ران: ان‌ج‌م‌ن ک‌ل‌ی‌م‌ی‌ان ت‌ه‌ران، ۱۳۷۹.
3. کتاب سفر پیدایش، عبدالرضا سعیدائی، مشخصات نشر : بی جا، بی نا، ۱۳۵۸.
4. کتاب اشعیاء نبی، محمد کاظم مهاجرانی، قم، قلم نو، 1386
5. سیمای انسان کامل از دیدگاه م‌ک‌ات‌ب، تألیف عبدالله نصری، ت‌ه‌ران، نهاد دان‌ش‌گ‌اه‌ی، دان‌ش‌گ‌اه ع‌لام‌ه طب‌اطب‌ائ‌ی، ۱۳۷۱.
6. ج‌م‌ال منتظر (عج): ت‌رج‌م‌ه م‌ن‌ت‌خ‌ب‌الاث‌ر فی الام‌ام ال‌ث‌ان‌ی ع‌ش‌ر/ مؤلف ص‌اف‌ی گ‌ل‌پ‌ای‌گ‌ان‌ی؛ م‌ت‌رج‌م ن‌ث‌ار اح‌م‌د زین پوری، قم، م‌وس‌س‌ه امام ال‌م‌ن‌ت‌ظر (عج)،۱۴۲۵ ق. = ۲۰۲۰۰۴ م. ۱۳۸۳.
7. نرم افزار علوم اسلامی ، نرم افزار موعود ،
