« در شگفتم از کسی که درباره خوراکی های خود اندیشه و تأمل می کند ولیکن درباره نیازمندی های فکری و عقلی اش تأمل نمی کند ؛ پرهیز می کند از آنچه معده اش را اذیت می نماید اما سینه و قلب خود را از پست ترین چیز ها پر می کند . »
(امام حسن مجتبی (علیه السّلام))
آنچه انسان ها را در سطحی فراتر از مادیات از همدیگر متمایز می کند وسعت روح های آنان است . همان گونه که جسم به وسیله خوراک های دنیوی تغذیه و تنومند می شود ، روح نیز از محیط اطرافش دریافت هایی دارد که می تواند آنها را وسیله رشد خود قرار دهد .
این دو گونه نیازمندی – جسمی و روحی – دارای شباهت ها و تفاوت هایی با هم هستند .
1 – هر دو خود را اظهار می کنند . اگر بدن ما انرژی اش رو به اتمام رود با ترشح هورمون هایی و تلقین حس گرسنگی ، ما را وادار می کند تا به دنبال غذا رفته و رفع حاجت کنیم . روح نیز نیاز خود به دانش و دانستن را به واسطه ایجاد سؤالات زیادی پیرامون موضوعات مربوطه و کشش به سمت آنها به فرد می فهماند .
2 – هر دو گونه غذا در تقسیم بندی های طمع ، تنوع ، خاصیت ، سلامت ، کاربرد و موقعیت قرار می گیرند .
3 – روح انسان همانند جسم او تنوع طلب است و دوست دارد با تمام جزئیات محیط پیرامون خود آشنا شود . به قولی دیگر روح سفید انسان آماده پذیرش رنگ های گوناگونی است ؛ حال اگر رنگ های نیک را برگزیند به زیبایی همان ها جلوه می کند .
در بیانی دوباره اگر انسانی در مجاورت انسان های دیگری قرار بگیرد چند حالت به وجود می آید : یا وجودی تهی از رنگ دارد و رنگ جمع را می پذیرد و یا وجودی رنگی دارد و به سایرین رنگ خواهد داد . حال اگر طرف مقابلش نیز رنگی باشد بسته به نوع و غلظت جوهره وجودشان بر یکدیگر تأثیر گذارند .
این جوهری که از آن صحبت می شود همان خوراک معنوی و روحانی است که بشر در طول زندگی اش آنها را به تدریج استفاده کرده و باور ها عقاید و اهدافش را بر اساس آن طرح ریزی کرده است .
4 – همان طور که اشاره شد نیاز های روحی انسان خود را در قالب سؤالاتی که ذهن را درگیر می کند ، اظهار می شوند . حال اگر این سؤالات پشت سر هم بی پاسخ بماند ، روح بر خلاف بعد جسمانی دیگر طلب خوراک نکرده و بر این گرسنگی خو می گیرد . تنها شباهت آن با جسم در این زمینه عدم کارایی لازم بر انجام امورات محوله بعد از رفع حاجت نکردن است . دل و ضمیر انسان همانند آینه ای است که اگر ما نقش های زیبایی بر آن نیندازیم به قول امام حسن مجتبی (علیه السّلام) باید سینه و قلب خود را آماده پذیرش پست ترین چیز های این دنیا کنیم ؛ البته پست از آن جهت که این نقوش انتخابی برای ما ساخته نشده اند .
5 – مکان های دستیابی به غذا های مادی برای انسان ها مشخص است ؛ خوراک های معنوی نیز در مکان های خاصی به وفور یافت می شود . مدرسه ، کتابخانه ، مسجد ، دانشگاه ، حوزه ، دوستان و به طور کلی هر فردی که علمی فراتر از دانش ما داشته باشد می تواند منبع مناسبی برای رفع نیاز های ما باشد . ما باید بیاموزیم چگونه استدلال کنیم و از فکر و ذهن ابزار های مناسبی برای جذب این خوراک بسازیم .
6 – از جمله تفاوت های خوراک معنوی با امثال مادی اش ، توانایی توسعه پذیری آن است ؛ یعنی بدون اینکه از کیفیت و کمیت آن چیزی کاسته شود می توان آن را با دیگران به اشتراک گذاشت که در بیشتر اوقات باعث افزایشش نیز خواهد شد.