امام صادق(ع) در روایتی فرمودند: قبل از آنکه به حساب و بازخواست خداوند در قیامت کشیده شوید، خود را به حساب بکشید، چرا که در روز قیامت پنجاه ایستگاه(بازرسی) است که توقف در هر ایستگاه، هزار سال طول می‌کشد.

ششمین امام شیعیان حضرت جعفر صادق(ع) بنا به نقل برخی منابع، در سال 80 هجری و به نقل منابع دیگر، در سال 83 هجری در روز 17 ربیع‌الاول دیده به دنیا گشودند. مادر ایشان، فروه دختر قاسم بن محمد بن ابی‌بکر است،  بی‌شک می‌توان گفت که تکیه اصلی شیعه از نظر فکری و عقیدتی بر امام صادق(ع) بوده و بخش بزرگی از احادیث و علوم اهل بیت توسط این امام همام گسترش یافته است.

به مناسبت سالروز ولادت رئیس مذهب جعفری در ادامه چند حکایت از زندگانی حضرت می‌آید:

*ارشاد شاگرد کج‌فهم

عمر بن مسلم یکی از شاگردان امام صادق(ع) بود، چند روز غایب شد، امام صادق(ع) از شاگردان دیگر جویای حل او شد، و فرمود: عمر بن مسلم کجا است؟ یکی از حاضران گفت: من از او خبر دارم، او کسب و کار را کنار گذاشته و از همه چیز چشم پوشیده و به جای خلوتی برای عبادت خدا رفته است.

امام صادق(ع) فرمود: وای بر او آیا نمی‌داند که ترک کردن کاسبی و کار و تجارت موجب مستجاب نشدن دعایش می‌شود. سپس فرمود: هنگامی که این دو آیه نازل شد: «وَ مَنْ یَتَّقِ اللهَ یَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجاً وَ یَرْزُقْهُ مِنْ حَیْثُ لا یَحْتَسِبُ …»؛ و هر کسی تقوای الهی پیشه کند، خداوند راه نجاتی برای او فراهم می‌کند و به او از جایی که گمان ندارد، روزی می‌دهد(1) جمعی از اصحاب پیامبر(ص) درهای خانه‌هایشان را به روی خود بستند و مشغول عبادت شدند و گفتند: ما به عبادت و تقوا مشغول می‌شویم، خداوند (طبق این آیات) معاش ما را از طریقی که گمان به آن نداریم، تأمین می‌کند. پیامبر(ص) برای آن‌ها پیام فرستاد و آن‌ها را احضار کرد و به آن‌ها فرمود: چه باعث شده که کار و کسب را رها کرده‌اید و مشغول عبادت شده‌اید؟ گفتند: ای رسول خدا(ص) خداوند (طبق آیات مذکور) معاش زندگی ما را به عهده گرفته است، ما اگر مشغول عبادت شویم، او معاش ما را از طریقی که گمان نداریم تأمین می‌کند. پیامبر(ص) فرمود: کسی که چنین روشی پیش گیرد، دعایش به استجابت نمی‌رسد، بر شما باد که به کسب و کار بپردازید.(2)

*کلید همه گنج‌ها در دست کیست؟

روزی عده‌ای از دوستان و اصحاب خاص امام جعفر صادق(ع) همانند یونس بن ظبیان، مفضل بن عمر، ابوسلمه سراج، حسین بن ابی فاخته و … در محضر مبارک آن حضرت شرف حضور داشتند، امام(ع) در آن جمع فرمود: تمام گنج‌های زمین و نیز کلید تمام جواهرات درون آن، نزد ما اهل بیت(ع) است و چنانچه هم اکنون اراده کنم و به یکی از دو پایم بگویم که آنچه از طلا و نقره زیر آن پنهان شده درآورد و آشکار سازد، فوراً انجام خواهد داد.

سپس در ادامه فرمایش خود اظهار داشت : توجّه کنید و آن گاه با پای مبارک خود روی زمین خطی کشید و زمین شکافته شد و گنجی پر از طلا و نقره نمایان شد، بعد از آن با دست مبارک خود اشاره به گنج کرد و فرمود: ما کراماتی این چنین انجام می‌دهیم و سپس یکی از آن شمش‌های طلا را که به اندازه یک وجب بود برداشت و به تمامی افراد حاضر نشان داد و فرمود: خوب نگاه کنید و دقت کنید و چشمان خود را باز دارید که اشتباه نکنید و فردا در شک و شبهه قرار نگیرید و همگی آن افراد پس از دقت کامل گفتند: یابن رسول الله! این‌ها طلای خالص است و چقدر جالب برق می‌زند و می‌درخشد.

پس از آن حضرت خطاب به افراد کرد و فرمود: اینک درون زمین را نگاه کنید و چون درون زمین را نگاه کردند، شمش‌های فراوانی را از طلا و نقره دیدند و با حالت ناباوری عرضه داشتند: یابن رسول اللّه! قربان شما شویم، آیا واقعاً شما چنین قدرت و چنین خزائن گرانبهایی را دارید و حال آنکه شیعیان و دوستان شما در فقر و بیچارگی به سر می‌برند؟ حضرت در پاسخ فرمود: به همین زودی خداوند متعال خزائن دنیا و آخرت را برای ما و شیعیان ما جمع و فراهم می‌کند و ما در میان نعمت‌های وافر بهشتی قرار خواهیم گرفت و آنگاه دشمنان ما به عذاب دردناک الهی مبتلا می‌شوند.(3)

*ماجرای پنجاه ایستگاه بازرسی در قیامت

امام صادق(ع) فرمود: هرگاه یکی از شما حاجتی از خدا خواست که حتماً برآورده شود، باید دل به خدا ببندد و از مردم ناامید شود و امید جز خدا نداشته باشد، وقتی که خداوند قلب مؤمن را چنین دید، قطعاً حاجت او را – اگر از خدا طلبید – بر می‌آورد، قبل از آنکه به حساب و بازخواست خداوند در قیامت کشیده شوید خود را به حساب بکشید، چرا که در روز قیامت 50 ایستگاه (بازرسی) است که توقف در هر ایستگاه مدت هزار سال است، سپس آیه پنجم سوره سجده را خواند: جبرئیل و فرشتگان به سوی خدا عروج می‌کنند، در روز (قیامت) که اندازه آن 50 هزار سال از آنچه می‌شمارید (از سال‌های دنیا باشد).(4)

*نحوه برخورد ثروتمندان شیعه با مردم

محمدبن عجلان گوید: خدمت امام صادق(ع) بودم که یکی از شیعیان او وارد شد و سلام کرد. حضرت از او پرسید: برادرانت که از نزد آن‌ها آمدی چگونه بودند؟ او در پاسخ آن‌ها را ستود و پاک و نیکو معرفی کرد.

امام(ع) فرمود: عیادت ثروتمندان از فقرا چگونه بود؟ عرض کردم: بسیار ناچیز است، امام(ع) فرمود: دیدار و احوالپرسی ثروتمندان از فقرا چگونه بود؟ عرض کردم: اندک است .

حضرت فرمود: دستگیری ثروتمندان از فقرا چگونه بود؟ عرض کردم: شما از اخلاق و صفاتی سؤال می‌کنید که در بین مردم ما کمیاب است، حضرت فرمود: پس چگونه آن‌ها خود را شیعه می‌دانند؟(5)

———————————————-

*پی‌نوشت‌ها:

1- طلاق/2و3

2- داستان‌های شنیدنی از چهارده معصوم(ع)/ محمد محمدی اشتهاردی

3- چهل داستان و چهل حدیث از امام جعفر صادق(ع)/عبدالله صالحی

4- داستان صاحبدلان/ محمد محمدی اشتهاردی

5- قصه‌های تربیتی چهارده معصوم(ع)/محمدرضا اکبری