نویسنده:سالومه آرمین

هزاران سال پیش،ترب برای اولین باردرچین و سپس درمصر ویونان کشت شد. دریونان به دلیل اهمیت بسیاری که به این سبزی داده می شد،ترئیناتی ازجنس طلا به شکل این سبزی ساخته شده بود. درقرن 16میلادی ترب درانگلستان شناخته شد و درمورد استفاده قرارگرفت و سپس درقرن 16میلادی درماساچوست موردکشت واقع شد.
ترب ازنظر طب قدیم ایران گرم و خشک است واززمان های بسیارقدیم برای درمان بسیاری ازبیماری ها به کارمی رفته است. ترب جزءسبزیجات ریشه ای و ازلحاظ ظاهرو بافت شبیه چغندرو شلغم است ،اما دارای طعم متفاوتی می باشد. ترب ریشه گیاهی است که جزءخانواده خردل دسته بندی می شود و ازخانواده crucifereبوده و نام علمی آنstiusl rRephnusمی باشد.
پنج نوع اصلی خانواده ترب عبارتند ازتربچه قرمز،ترب سفید،ترب سیاه(زمستانه)،ترب کوهی(Daikons)وترب سفید ماموت کالیفرنیا.
طعم تند ترب مربوط به ماده ای است به نام سئوول (senovol)ورنگ قرمز بنفش آن دراثروجود ماده ای به نام مالوین کلراید (Malvin chloride)می باشد. ترب کوهی که درایران به ترب سمنانی معروف است ازانواع سفید بوده و شکل آن درازاست.
انواع تربچه،بومی ایران نبوده و ازخارج ازکشوروارد ایران شده است. فارسی ترب بروزن کتب است،ولی دربرخی ازمناطق ایران آن رابروزن سرب می خوانند. ترب گیاهی است یکساله که ارتفاع ساقه آن تایک مترمی رسد. برگ های آن پهن ،ناصاف،کرک دار و بابریدگی نامنظم می باشد. گل های آن به رنگ سفید،زرد روشن،آبی روشن وبنفش است که درانتهای شاخه ظاهرمی شود.
ترب سیاه معمولا درپاییزبرداشت می شود و تربچه که به رنگ های مختلف قرمز و صورتی است،به شکل های دراز وگرد وجود دارد. 90درصدوزن ترب راآب تشکیل می دهد.
100گرم ترب دارای 30میلی گرم کلسیم،30میلی گرم فسفر،330میلی گرم پتاسیم ،1میلی گرم آهن،18میلی گرم سدیم،10واحدبین المللی ویتامینA،25میلی گرم ویتامینC,%3میلی گرم ویتامین B1،%3میلی گرم ویتامین B2،%3میلی گرم نیاسین است (پایگاه جامع اطلاع رسانی ایران، 1389).
در یک سروینگ (یک دوم لیوان خرد شده ،58گرم)ترب 10کیلوکالری انرژی،25میلی گرم سدیم و2گرم کربوهیدرات (1گرم فیبرو1گرم مواد قندی)یافت می شود. این میزاه ترب ،15درصد نیازروزانه مابه ویتامین ،2درصد نیازبه کلسیم و1درصد نیازبه آهن راتامین می کند
(CDC,2005).

خواص انواع طرب

درابتدای قرن بیستم اثرمفیدترب برای معالجه بیماری های کلیوی وتصفیه کلیه،توسط پزشکان سنتی ایران شناخته شد.
-ترب کوهی به دلیل داشتن ترکیبات گوگردی به عنوان ضدباکتری ،ضد قارچ وضد ویروس عمل می کند و مانع ازبروز عفونت های راه تنفسی و مجاری ادرارمی شود.
-ترب سیاه مانع بروز سنگ مثانه می شود،به علاوه ازانسداد مجاری تنفسی جلوگیری می کند.
-ترب به دفع سنگ های صفراوی کمک می کند.
-ترب ازدسته موادغذایی اشتهاآورمی باشد که این خاصیت به دلیل دارا بودن ویتامین های گروهBاست.
-عصاره ریشه آن برای تسکین سرفه وبهبود اسهال مفید است.
-آنزیم های گیاهی (دیاستاز)موجود درآن به هضم کربوهیدرات ها درغذاکمک می کنند و مصرف برگ ترب همراه غذا توصیه می شود.
-مخلوط عصاره ریشه ،برگ،گل وتخم آن برای تسکین دردهای روماتیسمی مفید است.
-ریشه و تخم ترب باعث نرم شدن سینه ،ازدیاد ترشح ادراروتقویت معده می شود.
-محتوای فیبرمحلول موجود درترب به تنظیم حرکات دستگاه گوارش کمک می کند و مانع بروزسرطان کولون می شود.
-ترب باعث تقویت پیازمو مخصوصا درمحل هایی که دچار ریزش شده است می گردد.
-جویدن برگ ترب به محکم کردن لثه ها کمک می کند و بوی بددهان راازبین می برد.
-ریشه ترب ایجاد نفخ می کند،اما درمقابل تخم ترب سبب تحلیل نفخ می گردد.
-محتوای قابل توجه ویتامین Cدرترب،خصوصا ترب سیاه آن را منبع خوبی برای پیشگیری ازکمبود این ویتامین خصوصا درافراد سیگاری که نیاز به این ویتامین درآنها بالاست،می سازد.

تهیه ،نگهداری وآماده سازی:

-به هنگام خرید به برگ های تربچه دقت کنید که سالم وتازه باشد.ترب،چه قرمزو چه سفید،باید دارای ریشه ای سفت و محکم با پوسته ای نرم و بدون چروکیدگی باشد.ازخرید تربچه یاترب های نرم واسفنجی خودداری کنید. ترب سیاه،باید محکم ،سنگین و فاقد ترک خوردگی باشد. ترب کوهی معمولا باشکل منظم ،محکم ودرخشندگی شفاف می باشد.
-اگرتمایل به نگهداری تربچه دریخچال دارید،برگ های آن راجدا کنید وتربچه ها رادرکیسه فریزر نگهداری نمایید. بیشترانواع ترب به مدت2 هفته دریخچال قابل نگهداری هستند. ترب سیاه اگربه صورت خشک نگهداری شود(درکیسه دارای سوراخ های ریز که رطوبت آن خارج شود)،برای ماه ها قابل نگهداری دریخچال است.
-برای مصرف،سروته تربچه رابا چاقوجدا کنید وپوست آن راکاملا بشویید یا بتراشید. علت اصلی طعم تند ترب پوست آن است، بنابراین افرادی که به طعم تندآن عادت ندارند،می توانند پوست آن(خصوصا ترب سیاه)راجدا کنند.
-متداول ترین نحوه مصرف ترب،استفاده ازآن درسالاد سبزیجات یا به عنوان چاشنی است.
منبع:دنیای تغذیه ش 104