نویسنده: مهناز رحیم پور

خداوند متعال به واسطه رحمت بی منتهایش همه موجودات را بر طبق اصل هدایت عامه به کمال مطلوبشان می رساند. در این میان انسان موجودی است که علاوه بر هدایت عامه از هدایت دیگری که به هدایت تشریعی تعبیر می شود برخوردار است.
ارسال پیامبران و نزول کتب آسمانی در پاسخ به این اصل هدایتی می باشد. و پیامبران پل ارتباطی دنیا با جهان غیب می باشند.
کتب برجا مانده از پیامبران حاوی دستورالعمل هایی است که با به کار بستن آنها انسان خود را آماده پذیرش جهان غیب می نماید. و دستورات و مطالب آنها حاوی مطالب اعتقادی، اخلاقی و فروعاتی از مسائل زندگی انسانها است. تا در پرتو اجرای آن فرامین زندگی معقول و مبتنی بر اصل انسانی داشته باشند. مشهورترین کتب آسمانی همچون تورات، انجیل و قرآن به عنوان نور و هدایت و خارج کننده انسانها از تاریکی ها به روشنایی جهان علم و دانایی تعبیر شده اند.
اما قرآن در بین کتب آسمانی از جایگاه منحصر به فردی برخوردار است. و هیچ یک از کتب مقدس همانند قرآن با علم و یافته های مسلّم آن مطابقت ندارد.
قرآن علاوه بر اشارات علمی، تلویحاً به برخی از فنون و صنایع رایج در زندگی انسانها اشاره نیز می نماید.
– آیا ما حق داریم آیات قرآن را با مسائل مختلف علوم طبیعی و اکتشافات علمی تطبیق دهیم؟
– نظرات مختلفی در میان دانشمندان اسلامی وجود دارد مبنی بر اینکه تا حدودی می توان آیات قرآن را بر مسائل علوم طبیعی تطبیق کرد:
«مشروط بر اینکه دو اصل مهم رعایت گردد:
نخست اینکه مسائلی از علوم طبیعی انتخاب شود که صد در صد ثابت و قطعی و حتمی است اما باید از رفتن به سراغ فرضیه ها اجتناب شود. دیگر آنکه، دلالت آیات قرآن بر آنها کاملاً روشن و طبق قواعد ادبی در استنباط معانی از ظواهر الفاظ قابل اعتماد باشد و نیازی به توجیه و تفسیرهای مخالف ظاهر پیدا نکند»(1)
قرآن پژوه مسیحی مذهب فرانسوی« بوریس بوکای» در کتاب خود به نام « مقایسه ای میان تورات و انجیل، قرآن و علم» در این خصوص بیان می دارد: من بدون هیچگونه پیش داوری و با واقع بینی تمام، بررسی وحی قرآنی را با جستجوی درجه سازگاری آن با داده های دانش نوین، آغاز کردم. از طریق ترجمه ها می دانستم که قرآن هرگونه پدیده طبیعی را متذکر می گردد، لیکن اطلاع مختصری از آن داشتم. با بررسی بسیار دقیق متن عمومی، صورتی از آنها تهیه کردم و در پایان برایم روشن شد که قرآن هیچ مطلبی که از نظر علمی عصر جدید، انتقاد پذیر باشد ندارد.»(2)
آیات متعددی در قرآن وجود دارد که به جزئیات عالم هستی پرداخته و اطلاعات علمی خاصی درباره آنها بیان داشته است. برای تفهیم بیشتر شاهد مثال هایی از آیات قرآن می آوریم که در آن به جزئیات حقایق علمی اشاره و یا توجه شده است، سپس به برخی از فنون و صنایع که در قرآن تلویحاً به آنها اشاره شده می پردازیم:
الف) قرآن و حقایق قطعی علمی

– عدم خلل در آسمانها و زیور بودن ستارگان برای آن

« افلم ینظروا الی السماء فوقهم کیف بنیناها و زیناها و مالها من فروج»( سوره ق، آیه 6)؛ « مگر به آسمان بالای سرشان ننگریسته اند که چگونه آنها را ساخته و زینتش داده ایم و برای آن هیچ گونه شکافتگی نیست.»

– خلقت آسمان، بدون ستون

« خلق السموات بغیر عمد ترونها…»( سوره لقمان، آیه 10)
« آسمانها را بی هیچ ستونی که آن را بینید خلق کرد…»

– گرانش و نظم حرکت ماه و خورشید

« و سخر لکم الشمس و القمر دائبین و سخر لکم اللیل و النهار»( سوره ابراهیم، آیه 33) و« … سخر الشمس و القمر کل یجری لاجل مسمّی…»( سوره زمر، آیه 5)

– وجود مدار مخصوصی برای خورشید ماه

« لا الشمس ینبغی لها ان تدرک القمر و لا اللیل سابق النهار و کل فی فلک یسبحون»( سوره یس، آیه 40)؛ « نه خورشید را سزد که به ماه رسد، و نه شب بر روز پیشی جوید، و هر کدام در سپهری شناورند.»

– تکامل جهان و حرکت کل منظومه شمسی

« و الشمس تجری لمستقر لها ذلک تقدیر العزیز العلیم»( سوره یس، آیه 38)؛ « و خورشید به [ سوی] قرارگاه ویژه خود روان است. تقدیر آن عزیز دانا این است.»

– انبساط جهان

« و السماء بنیناها بأیدٍ و انّا لموسعون»( سوره ذاریات، آیه 47)؛ « آسمان را به قدرت خود برافراشتیم، و بی گمان، ما [ آسمان ] گستردیم».

– تعدد جهان ها

« تبارک الذی جعل فی السماء بروجاً و جعل فیها سراجاً و قمراً منیراً»( سوره فرقان، آیه 61)؛ « [ فرخنده و] بزرگوار است آن کسی که در آسمان بر جهانی نهاد، و در آن، چراغ و ماه نور بخشی قرار داد».

– حرکت زمین و بستر زندگی

« الذی جعل لکم الارض مهداً و سلک لکم فیها سبلا و انزل من السماء ماءً فاخرجنا به ازواجاً من نبات شتی»( سوره طه، آیه 53)؛ « همان کسی که زمین را برایتان گهواره ای ساخت، و برای شما در آن، راهها ترسیم کرد و از آسمان آبی فرود آورد، پس به وسیله آن رستنیهای گوناگون، جفت جفت بیرون آوردیم.»

– بیان اکوسیستم آب رسانی در دنیا

« و نزّلنا من السماء ماء مبارکاً فانبتنا به جنات و حبّ الحصید»( سوره ق، آیه 9)؛ « و از آسمان، آبی پر برکت فرود آوردیم، پس بدان [ وسیله] باغها و دانه های درو کردنی رویانیدیم.»
« رزقاً للعباد و احیینا به بلدهً میتاً کذلک الخروج»( سوره ق، آیه 11)؛ « ( اینها همه) برای روزی بندگان ( من) است، و با آن [ آب] سرزمین مرده ای را زنده گردانیدیم؛ رستاخیز[ نیز] چنین است.»

– بادها، عامل باروری ابرها

« و الله الذی ارسل الریاح فتثیر سحاباً فسقناه الی بلد میت فاحیینا به الارض بعد موتها کذلک النشور»( سوره فاطر، آیه 9)؛ « و خدا همان کسی است که بادها را روانه می کند، پس [ بادها] ابری را برمی انگیزند، و [ ما] آن را به سوی سرزمینی مرده راندیم. و آن زمین بدان [ وسیله] پس از مرگش زندگی بخشیدیم، رستاخیز[ نیز] چنین است.»

– اثر ارتفاع بر تنفس

« … و من یرد ان یضلّه یجعل صدره ضیقاً حرجاً کانما یصعد فی السماء…»( سوره انعام، آیه 125)؛ « هرکه را بخواهد گمراه کند، دلش را سخت تنگ می گرداند؛ چنان که گویی به زحمت در آسمان بالا می رود…»

– الکتریسیته جوی

« هو الذی یریکم البرق خوفاً و طمعاً و ینشیء السحاب الثقال»( سوره رعد، آیه 12)، « اوست کسی که برق را برای بیم و امید به شما می نمایاند، و ابرهای گرانبار را پدیدار می کند.»
« و یسبح الرعد بحمده و الملائکه من خیفته و یرسل الصواعق فیصیب بها من یشاء…»( سوره رعد، آیه 13)؛ « رعد، به حمد او، و فرشتگان[ جملگی] از بیمش تسبیح می گویند، و صاعقه ها را فرو می فرستد و با آنها هرکه را بخواهد، مورد اصابت قرار میدهد…»( سوره نور، آیه 43)

– پیدایش جهان

« …. ان السماوات و الارض کانتا رتقاً ففتقناهما …»( سوره انبیاء، آیه 3)؛ « آسمانها و زمین هر دو به هم پیوسته بودند. و ما آن دو را از هم جدا ساختیم.»

-اتمسفر( فضای محافظ زمین)

« و جعلنا السماء سقفاً محفوظاً…»( سوره انبیاء، آیه 32)؛ « و آسمان را سقفی محفوظ قرار دادیم…».

پی‌نوشت‌ها:

1. محمدهادی معرفت، تلخیص علوم قرآنی، فصل اعجاز قرآن، و گلستان قرآن، شماره 152، سال ششم 1382، ص 19 علی شمس ناتری.
2. کمیجانی، قرآن شناسی تطبیقی، انتشارات بین المللی الهدی، 1385ش، ص 151.

منبع:نشریه بشارت شماره 75