نویسنده: نجم الدین طبسی

سست شدن بنیان خانواده، خویشاوندی، دوستی، و سردی عواطف انسانی و بی مهری از ویژگی های بارز آخرالزمان است.

الف) سردی عواطف انسانی
رسول گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) وضعیت آن روزگار را از نظر عاطفی چنین بیان می دارد:
« در آن روزگار، بزرگ تران به زیر دستان و کوچک تران رحم نمی کنند و قوی بر ضعیف ترحم نمی نماید. در آن هنگام، خداوند به او( مهدی ) اذن قیام و ظهور می دهد ». (1) نیز آن حضرت می فرماید: « قیامت بر پا نمی شود تا آن که زمانی فرا رسد که مردی ( از شدت فقر ) به اقوام و بستگان خود مراجعه کند و آنان را به خویشاوندی سوگند دهد تا بلکه به او کمک کنند؛ ولی چیزی به او نمی دهند. همسایه از همسایه خود کمک می طلبد و او را به حقّ همسایگی سوگند می دهد؛ ولی همسایه کمکش نمی کند ». (2)
نیز آن حضرت می فرماید: « از نشانه های قیامت، بد رفتاری با همسایه و گسستن پیوندهای خویشاوندی است ». (3)
از آن جا که در برخی از روایات « الساعه » به ظهور حضرت تأویل شده است، (4) روایات « اَشراط الساعه » را به نشانه های ظهور تفسیر کردیم.

ب) فساد اخلاقی
هر گونه انحراف و فسادی ممکن است به گونه ای قابل تحمّل باشد، جز فساد جنسی که برای انسان های غیرتمند و شرافتمند، بسیار ناگوار و غیر قابل تحمّل است. از انحراف های بسیار زشت و خطرناکی که جامعه پیش از ظهور امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) به آن گرفتار می شود، بی امنیتی خانوادگی و ناموسی است.
در آن روزگار، فساد و بی بندوباری خلاقی، به طور گسترده ای گسترش می یابد. قبح و زشتی کردارهای حیوانی گروهی انسان نما، بر اثر گسترش فساد و تکرار آن از بین می رود و حالت عادی و طبیعی به خود می گیرد. فساد چنان فراگیر می شود که کم تر کسی می تواند و یا می خواهد از آن جلوگیری کند.
جشن های دو هزار و پانصد ساله سلطنتی در سال 1350 شمسی و در زمان سلطنت محمد رضا پهلوی، با عنوان جشن هنر شیراز که در آن صحنه های بسیار زشتی از زندگی حیوانی نمایش داده شده، اعتراض و خشم جامعه اسلامی ایران را برانگیخت؛ ولی در روزگار پیش از ظهور، خبری از این اعتراض ها نیست و تنها اعتراض، این است که چرا در وسط چهار راهها چنین اعمال زشتی صورت می گیرد. این بالاترین نهی از منکری است که انجام می شود و چنین شخصی، عابدترین فرد زمان خود است.
اینک نظری به روایات می افکنیم تا عمق فاجعه از بین رفتن ارزش های اسلامی و گسترش فساد در آن روزگار را درک کنیم. رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) می فرماید: « قیامت بر پا نمی شود تا آن که زنی را در روز روشن و به طور آشکار( و در روی پیش همگان از چنگ صاحبش ) گرفته، در وسط راه به او تعّدی کنند؛ ولی احدی این کار را نکوهش نکند و از آن جلوگیری ننماید. بهترین آن مردم، کسی است که می گوید: ای کاش کمی از وسط راه کنار می رفتی و کارت را انجام می دادی ». (5)
هم چنین حضرت می فرماید: « سوگند به آن که جان محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) در دست اوست، این امّت ازبین نمی رود تا آن که مرد بر سر راه زنان می ایستد ( و چون شیر درنده ) به آن تجاوز می کند. بهترین آن مردم، کسی است که می گوید: ای کاش او را پشت این دیوار پنهان می کردی و در ملأعام، این عمل را انجام نمی دادی ». (6)
در بیانی دیگر می فرماید: « آن مردمان چون حیوانات، در وسط راه بر هم می شورند و با هم می ستیزند و آن گاه یکی از آنان به مادر، خواهر و دختر او در وسط راه و در حضور همگان تجاوز می کند، سپس آنان را در معرض تعدّی دیگران قرار می هد و یکی پس از دیگری عمل زشت را انجام می دهند؛ ولی کسی این کردار زشت را نکوهش نمی کند و تغییر نمی دهد. بهترین آنان کسی است که می گوید: اگر از جاده و از نظر مردم دور می شدید، بهتر بود ». (7)

ج) گسترش اعمال منافی عفّت
محمد بن مسلم می گوید: به امام باقر (علیه السلام) عرض کردم: ای فرزند رسول خدا! قائم شما چه وقت ظهور خواهد کرد؟ امام فرمود: « هنگامی که مردم خود را شبیه زنان کنند و زنان شبیه مردان شوند. آن گاه که مردان به مردان اکتفا کنند [ یعنی لواط کنند ] و زنان به زنان ». (8)
روایت دیگری به همین مضمون از امام صادق (علیه السلام) نقل شده است. (9) ابوهریره نیز از پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) نقل می کند: « قیامت بر پا نمی گردد تا مردان برای انجام عمل زشت بر یک دیگر سبقت بگیرند؛ چنان که نسبت به زنان چنین می کنند ». (10)
روایات دیگری نیز به همین مضمون آمده است. (11)

د) آرزوی کمی تعداد فرزند
پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) می فرماید: « رستاخیز بر پا نمی شود، تا آن که کسی که پنج فرزند دارد، آرزوی چهار فرزند کند و آن که چهار فرزند دارد، می گوید ای کاش سه فرزند داشتم و صاحب سه فرزند آرزوی دو فرزند دارد و آن که دو فرزند دارد، آرزوی یک فرزند نماید و کسی که یک فرزند دارد، آرزو کند که، ای کاش فرزندی نداشت ». (12)
در روایت دیگری می فرماید: « روزگاری خواهد آمد که غبطه مرد کم فرزند را بخورید، چنان که امروز غبطه فرزند و ثروت زیادتر را می خورید؛ تا آن جا که یکی از شما، از کنار قبر برادرش می گذرد و خود را بر قبر او می غلطاند؛ آن گونه که حیوانات خود را بر خاک چراگاه می غلطانند و می گوید: ای کاش من به جای او بودم و این سخن نه به سبب شوق دیدار خداوند و یا به دلیل اعمال نیکی است که از پیش فرستاده است؛ بلکه به جهت بلاها و گرفتاری هایی است که بر او فرود می آید ». (13)
نیز آن حضرت می فرماید: « قیامت بر پا نمی شود، مگر آن که فرزند کم گردد ». (14) در این روایت « الولد غیظاً » آمده است که معنای آن نقص و حبس (15) و شاید به معنای سقط جنین و جلوگیری از بارداری نیز باشد؛ ولی کلمه « غیظاً » که در روایت دیگری آمده است به مشقّت و محنت و جوشش غضب است.
یعنی مردم در آن دوران با سقط جنین و جلوگیری از افزایش فرزند، مانع زیاد شدن فرزند می شوند. یا فرزند داشتن موجب غم و اندوه و خشم خواهد بود و شاید این به علت مشکلات سخت اقتصادی، گسترش بیماری ها در کودکان و نبودن امکانات، تبلیغ و تشویق به کنترل جمعیت و یا عامل دیگر باشد.

ه) افزایش خانواده های بی سرپرست
رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) می فرماید: « از نشانه های قیامت این است که مردان کم می شوند و زنان بسیار، تا آن جا که هر پنجاه زن یک سرپرست خواهند داشت ». (16)
شاید این وضعیت بر اثر افزایش تلفات جانی مردان باشد که در جنگ های پی در پی و طولانی صورت می گیرد.
نیز آن حضرت می فرماید: « قیامت بر پا نمی شود، مگر آن که روزگاری فرا رسد که به دنبال یک مرد، حدود سی زن به راه افتد و هر کدام از او تقاضا کند که با او ازدواج نماید ». (17)
حضرت در روایت دیگری می فرماید: « خداوند دوستان و برگزیدگان خود را از دیگران جدا می کند تا این که از منافقان و گمراهان و فرزندان آنان پاک شود. زمانی فرا رسد که پنجاه زن با یک مرد روبه رو شده، یکی می گوید: ای بنده ی خدا! مرا بخر و دیگری می گوید: به من پناه ده ». (18)
آنس می گوید: پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: « قیامت بر پا نمی شود، مگر آن که زمانی فرا رسد که ( بر اثر تلفات مردان و کثرت زنان) زنی کفشی را در راه بیابد و ( از روی دریغ و افسوس ) گوید: این کفش از آن مردی بوده است؛ در آن روزگار، برای هر پنجاه زن، یک سرپرست خواهد بود ». (19)
اَنس می گوید: آیا نمی خواهید حدیثی را که از پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) شنیدم، نقل کنم؟ پیامبر فرمود: « مردان از بین خواهند رفت و زنان باقی می مانند ». (20)

پی‌نوشت‌ها:

1- قال رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) : « … فلا الکبیر یرحم الصغیر، و لا القوی یرحم الضعیف، فحینئذ یأذن الله له بالخروج ». بحار الانوار، ج52، ص 380، و ج36، ص 335.
2- قال رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) : « إن الساعه لا تقوم حتی یدخل الرجل علی ذی رحمه، یسأله یرحمه فلا یعطیه، و الجار علی جاره یسأله بجواره فلا یعطیه ». الأمالی للشجری، ج2، ص 271.
3- قال رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) : « من أشراط الساعه سوأ الجوار، و قطیعه الأرحام ». اخبار اصبهان، ج1، ص 274؛ فردو الاخبار، ج4، ص 5؛ الدرر المنثور، ج6، ص 50؛ جمع الجوارح، ج1، ص 846؛ کنز العمال، ج14، ص 240.
4- ر.ک: تفسیر قمی، ج2، ص 340؛ کمال الدین، ج2، ص 465؛ تفسیر صافی، ج5، ص 99؛ نور الثقلین، ج5، ص 175؛ اثبات الهداه، ج3، ص 553؛ کشف الغمه، ج3، ص 280؛ شافعی، البیان، ص 528؛الصواعق المحرقه، ص 162.
برای بررسی واژه های یوم الظهور، یوم الکره و یوم القیامه به تفسیر المیزان، ج2، ص 108 رجوع کنید.
5- عن النبی (صلی الله علیه و آله و سلم) : « لا تقوم الساعه حتی تؤخذ المرأه نهاراً جهاراً فی وسط الطریق ( تنکح ) لا ینکر ذلک أحد و لا یغبره. فیکون أمثلهم یومئذ الذی یقول: لو نحیتها عن الطریق قلیلاً ». عقد الدرر، ص 333؛ حاکم، مستدرک، ج4، ص 495.
6- عن النبی (صلی الله علیه و آله و سلم) : « و الذی نفس محمد بیده: لاتفنی هذه الأمه حتی یقوم الرجل إلی أمرأه فیفترشها فی الطریق، فیکون خیارهم یومئذ من یقول: لو واریتها وراء هذا الحائط ». المعجم الکبیر، ج9، ص119؛ فردوس الاخبار، ج5، ص 91؛ مجمع الزوائد، ج7، ص 217.
7- عن النبی (صلی الله علیه و آله و سلم) : « یتهارجون فی الطریق تهارج البهائم، ثم یقوم أحدهم بأمه و أخته و اینته فینکحها فی وسط الطریق، یقوم عنها واحد و ینزو علیها آخر، لاینکر و لا یغیر، فأفضلهم یومئذ من یقول: لو تنحیتم عن الطریق کان أحسن ». ملاحم ابن طاوس، ص 101.
8- عن محمد بن مسلم، قلت لأبی جعفر (علیه السلام) : یابن رسول الله: متی یخرج قائمکم؟ قال: « إذا تشبه الرجال بالنساء، و النساء بالرجال و اکتفی الرجال بالرجال و النساء بالنساء ». کمال الدین، ج1، ص 331.
9- مختصر اثبات الرجعه، ص 216؛ اثبات الهداه، ج3، ص 570؛ مستدرک الوسائل، ج12، ص 335.
10- عن أبی هریره: « لا تقوم الساعه حتی یتغایرون علی الغلام کما یتغایرون علی المرأه ». فردوس الاخبار، ج5، ص 226؛ کنز العمال، ج14، ص 249.
11- الف) عن الصادق (علیه السلام): « إذا رأیت الرجال یعیر علی إتیان النساء » کافی، ج8، ص 39؛ بحار الانوار، ج52، ص 257؛ بشاره الاحکام، ص 133.
ب) « إذا صار الغلام یعطی کما تعطی المرأه، و یعطی قفاه لمن ابتغی ». کافی، ج8، ص 38؛ بحار الانوار، ج52، ص 257.
ج) « یزف الرجال للرجال کما تزف المرأه لزوجها » بشاره الاسلام، ص 76؛ الزام الناصب، ص 121.
د) قال الصادق (علیه السلام) : « یتمشط الرجل کما تتمشط المرأه لزوجها، و یعطی الرجال الأموال علی فروجهم ویتنافس فی الرجل و یغار علیه من الرجال، و یبذل فی سبیله النفس و المال » کافی، ج8، ص 38؛ بحار الانوار، ج52، ص 257.
هـ) قال الصادق (علیه السلام) : « تکون معیشه الرجل من دبره، و معیشه المرأه من فرجها ». کافی، ج8، ص 38.
و) قال الصادق (علیه السلام) : « عندها یغار علی الغلام کما یغار علی الجاریه ( الشابه) فی بیت أهلها ». بشاره الاسلام، ص 36، 76، 133.
ز) قال النبی (صلی الله علیه و آله و سلم) : « کأنک بالدنیا لکتکن إذا ضیعت أمتی الصلاه و اتبعت الشهوات و غلت الأسعار و کثر اللواط ». بشاره الاسلام، ص 23؛ الزام الناصب، ص 181.
12- عن النبی (صلی الله علیه و آله و سلم) : « لا تقوم الساعه حتی یحسب أبو الخمسه أنهم أربعه، و أبو الأربعه أنهم ثلاثه، و أبو الثلاثه أنهم اثنان، و أبو الاثنین أنهما واحد، و أبو الواحد لیس له ولد ». فردوس الاخبار، ج5، ص 227.
13- عن ابن مسعود قال: سمعت رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) : یقول: « لیأتین علی الناس زمان تغبطون فیه الرجل بخفه الحال، کما تعبطونه الیوم بکثره المال و الولد حتی یمر أحدکم بقبر أخیه فیتمعک علیه کما تتمعک الدابه فی مراعها، و یقول: یا لیتنی مکانه، ما به شوق إلی الله و لا عمل صالح قدمه إلا مما ینزل به من البلاء ». المعجم الکبیر، ج10، ص 12.
14- عن النبی (صلی الله علیه و آله و سلم) : « لا تقوم الساعه حتی یکون الولد غیظاً ». الشیعه و الرجعه، ج1، ص 151؛ فردوس الاخبار، ج5، ص 221؛ المعجم الکبیر، ج10، ص 281؛ بحار الانوار، ج34، ص 241.
15- جوهری، صحاح اللغه، ماده ی « غیض ».
16- عن النبی (صلی الله علیه و آله و سلم) : « من أشراط الساعه أن یقل الرجال و النساء حتی یکون فی خمسین امرأه قیم واحد ». طیالسی، مسنتد، ج8، ص 266؛ احمد، مسند، ج3، ص 120؛ ترمذی، سنن، ج4، ص 491؛ ابویعلی، مسند، ج5، ص 273؛ حلیه الاولیاء، ج6، ص 280؛ دلائل النبوه، ج6، ص 543؛ الدر المنثور، ج6، ص 50.
17- عن النبی (صلی الله علیه و آله و سلم) : « لا تقوم الساعه حتی یتبع الرجل قریب من ثلاثین امرأه کلهن تقول: أنکحنی: أنکحنی ». فردوس الاخبار، ج5، ص 509.
18- عن رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) : « یمیز الله أولیاء و أصفیاء « حتی یطهر الأرض من المنافقین و الضالین و أبناء الضالین. و حتی تلتقی بالرجل یومئذٍ خمسون امرأه. هذه تقول: یا عبدالله: اشترنی، و هذه تقول: یا عبدالله؛ آونی ». مفید، امالی، ص 144؛ بحار الأنوار، ج52، ص 250.
19- عن أنس، قال رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) : « لا تقوم الساعه حتی أن المرأه لتمر بالتعل فترفعهاو تقول: قد کانت هذه الرجل، و حتی یکون فی خمسین امرأه القیم الواحد » عقد الدرر، ص 232؛ فردوس الاخبار، ج5، ص 225.
20- عن أنس قال: ألا أحدثکم بحدیث سمعته عن رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) قال: « یذهب الرجال و یبقی النساء ». احمد، مسند، ج3، ص 377.
منبع مقاله :
طبسی، نجم الدین؛ (1385)، دولت موعود، قم: مؤسسه بوستان کتاب (مرکز چاپ و نشر دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم )، چاپ ششم