1) مراتب ذکر
1- مرتبه میل:
و آن چنان باشد که ذاکر به صورت در خلوتخانه باشد و به زبان ذکر گوید و به دل در بازار و مجامع بود، می خرد و می فروشد و این نوع ذکر را اثر کمتر باشد اما از فایده خالی نباشد.
2- مرتبه ارادت
و آن چنان باشد که ذکر گوید و دل غائب شود و او به تکلف دل خود حاضر گرداند و بیشتر ذاکران در این مرتبه باشند که دل خود را به تکلف حاضر گردانند.
3- مرتبه محبت:
و آن چنان باشد که ذکر بر دل مستولی شود و همه دل را فراگیرد و ذاکر نتواند که ذکر نگوید. و نسبت به شغل دیگر به تکلف افتد و این مقام قرب است و همانند محب که همیشه خواهد سخن از محبوب خود گوید و گویند.
4- مرتبه عشق:
و آن چنان باشد که مذکور بر دل مستولی شود نه ذکر و از اهل سلوک، اوحدی از ذاکرین بدین مرتبت رسند و تا ذکر بدین مرحله نرسیده باشد روح او را عروج به آسمانها ممکن نگردد. (1)
2) استغفار
از امام رضا ـ صلوات الله علیه ـ نقل شده است که از پدرانش ـ و آن ها از حضرت رسول الله ـ صلی الله علیه و آله ـ نقل کرده اند که در ضمن حدیثی فرمودند: « من استبطأ الرزق فلیستغفر الله (2) ؛ هر کس روزی اش کند [و دیر و کم] به دستش می رسد، استغفار کند.»
و نیز از امیرالمؤمنین ـ صلوات الله علیه ـ نقل شده که فرمودند: «الاستغفار یزید فی الرزق (3) ؛ طلب مغفرت، روزی را زیاد می کند.»
و باز از آن حضرت ـ صلوات الله علیه ـ نقل شده که فرمودند: «أکثروا الاستغفار، تجلبوا الرزق (4) ؛زیاد استغفار کنید تا رزقتان زیاد شود.»
3) استغفار و رفع گرفتاری :
از حضرت سید الانبیاء ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ نقل شده که فرمودند: « من أکثر الاستغفار جعل الله له من کل هم فرجاً و من کل ضیق مخرجاً و یرزقه من حیث لا یحتسب (5)؛ هر کس فراوان استغفار کند ، خداوند از هر اندوهی ، گشایشی برای وی قرار می دهد و راه چاره ای از هر تنگنا، پیش روی او می نهد و از جایی که گمان نمی کند، روزی وی را می رساند.»
استغفار به قدری مهم است که در بعضی روایات، « افضل الدعاء» و در برخی دیگر، «خیر العباده» نامیده شده است. (6)
4) آثار استغفار
روایاتی که درباره ی اهمیت و آثار و خواص استغفار وجود دارند، بسیار بوده و در این جا به برخی از آثار و خواصی که برای این ذکر شریف گفته شده، اشاره ای خواهیم داشت.
غفران الهی
زیاد شدن نیرو و قوت
بهره مندی از نعمت های طبیعی (مانند باران)
حفظ شدن از مرگ ناگهانی
زیاد شدن روزی
خروج از تنگناها
برطرف شدن اندوه
پی نوشت:
1- اقتباس از «انسان کامل» با اندک تصرفی در ظاهر عبارات.
2- عیون أخبار الرضا علیه السلام، ج 2، ص 46 (شیخ صدوق، انتشارات جهان – قم)
3- الخصال، ج 2، ص 504 (شیخ صدوق، انتشارات جامعه مدرسین – قم)
4- همان، ج 2، ص 614.
5- جامع الأخبار، ص 57 (تاج الدین شعیری ـ انتشارات رضی ـ قم)
6- ر ک . به همان، ص 50 و 57.
منبع:مقاله زلال معرفت
