نویسنده:مریم اسماعیلی نسب

طلاق را از مهم ترین پدیده های حیات انسانی تلقی می کنند. در وهله ی نخست، طلاق پدیده ای روانی است. زیرا برتعادل روانی نه تنها دو انسان، بلکه فرزندان، بستگان، دوستان و نزدیکان آنان اثر می نهد. دوم آن که پدیده ای است اقتصادی، چرا که به گسست خانواده به عنوان یک واحد اقتصادی می انجامد و از بین رفتن تعادل روانی انسان ها، موجبات بروز اثراتی سهمگین در حیات اقتصادی آنان را نیز فراهم می سازد. سوم آن که طلاق پدیده ای است مؤثر بر تمامی جوانب جمعیت در یک جامعه. از یک طرف، بر کمیت جمعیت اثر می نهد؛ چون تنها واحد مشروع و اساسی تولید مثل، یعنی خانواده را از هم می پاشد. از طرف دیگر، بر کیفیت جمعیت اثر می گذارد؛ چون موجب می شود فرزندانی محروم از نعمت های خانواده تحویل جامعه شوند که به احتمال زیاد فاقد شرایط لازم برای احراز مقام شهروندی جامعه اند. چهارم آن که طلاق پدیده ای فرهنگی است. بدینسان می توان گفت، جامعه ای که در آن طلاق از حدی متعارف تجاوز کند، هرگز از سلامت بر خوردار نخواهد بود. طلاق از دیدگاه دیگر ی، پدیده ای ارتباطی است. در واقع، در جامعه ای که فاقد ارتباطات سالم، درست و طبیعی است، پیوند یا رابطه ی زنا شویی نیز چنین خواهد بود. پیوند های ازدواج به زودی برقرار و به زودی نیز قطع می شوند.
پس توجه به طلاق، نه تنها از دیدگاه فرد به عنوان انسان و فرزندانش مهم است، بلکه از دیدگاه جامعه، فرهنگ، اقتصاد و حتی جمعیت نیز قابل اعتناست. طلاق پدیده ای دقیقا چند عاملی است. بدینسان، هرگز یک عامل به تنهایی نمی تواند موجبات پیدایی آن را فراهم کند. در عرف عام می گویند، فلان خانواده فقط به خاطر فلان علت منهدم شد. اینان جرقه ها را از عوامل باز نمی شناسند. در بسیاری از موارد، حادثه ای بسیار کوچک همچون جرقه، بر خرمنی از عوامل موجود دامن می زند. وخانه را در آتش می سوزاند.

عو امل مؤثر در اختلافات زنا شویی
دلایل و شواهدی که در ادامه می آوریم، گر چه برای تبیین این جدایی ها کافی نیستند، اما بیش ترین نقش را در دوری زن و شوهر از یکدیگر دارند:

1.بی توجهی به رعایت اصول اولیه
توجه به آنچه موجب آغاز عاشقی و دلدادگی شده است، مثل خوب لباس پوشیدن، منظم و مرتب بودن، خوب غذا خوردن، وقت شناسی، خوش سخنی، رعایت آداب اجتماعی، هدیه خریدن، مهربانی کردن و… یعنی مشخصه های مثبت در زندگی زنا شویی، وقتی جایش را به رسیدگی نکردن به سر و وضع، و بی توجهی به آرایش چهره، شکم پرستی و پرخوری، وقت نشناسی، بد زبانی، دروغ گویی و نامهربانی می دهد، رویاهای طرف مقابل نقش بر آب می شوند.

2. ایجاد شخصیت بدلی
هنگامی که حقایق را به یکدیگر نمی گوییم، اطلاعات غلط می دهیم و داشتن مشخصه هایی را ادعا می کنیم که بعد ها دروغ از آب در می آیند، هنگامی که در نقش همسر آرمانی ظاهر می شویم و خود را خونسرد، بخشنده و مردمدار معرفی می کنیم، اما در عمل خلاف آن ها از ما سر می زنند، باید به همسرمان حق بدهیم چون گذشته به ما ننگرد. وقتی پیش از ازدواج وعده هایی می دهیم که از انجامشان عاجزیم، باید آماده باشیم فردا به چشم قهرمان به ما ننگرند و به نقش ضد قهرمان سقوط کنیم. وقتی خود را کدبانو، خانه دار و صرفه جو معرفی می کنیم، اما از انجام نقش آن ناتوانیم، باید آماده باشیم همسرمان دلسرد شود.

3.تفاوت فکری
ادامه ی تحصیل یکی و توقف دیگری، گرایش شدید یکی به مذهب، سیاست، ایدئو لوژی یا به طور کلی ارتقای فکر و اندیشه اش در مقابل ایستایی دیگری، موجب می شود زن و مرد از هم فاصله بگیرند.

4.فرا فکنی
انسان هر روز دچار فشارها و استرس هایی می شود که یا ناشی از اشتباهات او هستند یا دلایل خارجی دیگر ی دارند. اما برای این که در مقابل این فشارها بی دفاع نباشد، به سلاحی متوسل می شود که اصطلاحا به آن «ساز و کار دفاع روانی » می گویند. یکی از انواع رایج چنین ساز و کاری، فرافکنی است. یعنی اشتباهی کرده ایم، اما نمی توانیم شجاعانه به آن اقرار کنیم. در نتیجه برای این که از دست خویش عصبانی نشویم و خود را آرام کنیم، به ناچار تقصیر را به گردن طرف مقابل می اندازیم. اگر این اشتباهات که اغلب طبیعی هستند، به شکل فرافکنی درآیند، زن و شوهر دائم نسبت به هم تعکیس فاعلی و مفعولی خواهند داشت. اگر تمام این تقصیرات را متوجه نزدیک ترین فرد در دسترس یعنی همسرتان سازید، قطعا نوعی دلسردی و بی علاقگی تدریجی در او به وجود می آید. این است که زن و شوهر باید از همیشه با هم بودن بپرهیزند و گاهی با خود خلوت کنند تا بی جهت و با جهت از دست یکدیگر عصبانی نشوند.

5.رنجش حل نشده
وقتی زن و شوهر از هم رنجش پیدا می کنند و درصدد رفع آن بر نمی آیند، اجازه می دهند ناراحتی ها و دلخوری ها روی هم انباشته شوند؛ همچون کامیونی می شوند که مملو از لجن باشد. اگر این کامیون بارخود را خالی نکند، بوی بدش همه جا را می گیرد. زوجی که رنجش های خود را رفع نمی کنند، باید انتظار داشته باشند رابطه شان سرد شود. وقتی یکی از دیگری می رنجد، بی منطق، بی انصاف و پر خاشگر می شود.
این عوامل و موارد دیگر یچون اختلاف در فرهنگ، سن، تربیت، سلیقه ی شخصی و طبقه ی اجتماعی، در ابتدای ازدواج خود را نشان نمی دهند. اما پس از این که التهاب دوره ی عاشقی و دلدادگی فروکش کرد، مجال ظهور پیدا می کنند. در این صورت، اگر زن و شوهر آگاهانه، جدی و صادقانه با مسائل بین خود برخورد کنند و برای رفعشان ایثارگرانه بکوشند، به طور قطع همه چیز به همان شکل دوست داشتنی اولیه باقی خواهد ماند. اما اگر هر یک بی اعتنا به مسائل دیگری به راه خود برود، به یقین، حاصل جز جدایی و ویرانی کانون خانواده نخواهد بود.
هیچ زن و شوهر ی نمی توانند ادعا کنند که باهم اختلاف نداشته اند یا ندارند. همه ی زوج ها با یکدیگر اختلاف دارند، منتها شدت آن فرق می کند. هر قدر دنیای پیش از ازدواج دو زوج با هم متفاوت باشد، میزان اختلاف آن ها هم بیش تر می شود. نمونه هایی از تفاوت ها ی زن و شوهر که ریشه در زندگی پیش از ازدواج دارد، به شرح زیرند:

1.تفاوت زادگاه و محل پرورش
بیش تر مشاوران معتقدند، باید از شهر و دیار خود همسر برگزید. بدین ترتیب اختلاف فرهنگی کم تری پیش می آید. اما در همه ی ازدواج ها این نکته مراعات نمی شود. داشتن دو فرهنگ متفاوت و بالطبع آموخته های متفاوت، مو جب نا همخوانی سلیقه و عقیده می شود. زیرا سرانجام دوره ی عشق و عاشقی سپری می شود و هر یک از دو زوج ناخوآگاه و خود آگاه به فکر می افتد، از سنت ها، عادت ها و عقیده ی خود و والدینش دفاع کند.

2.تفاوت شخصیت

1.بدبین و منفی باف    1.خوش بین و مثبت اندیش
2.ترسو     2.شجاع
3.کمرو کم گو   3.پر رو و پر گو
4.سرد و دیر آشنا و مردم گریز     4.گرم و زود آشنا و مردمدار
5.فاقد اعتماد به نفس   5.متکی به نفس
6. زود رنج و حساس      6. خونسرد و راحت
7.بی ظرفیت وکم جنبه      7. با ظرفیت و پر جنبه
8.خرافاتی     8. بی اعتقادبه خرافه
9.بی منطق      9.منطقی
10.دهن لق و حراف      10. تو دار و مگو
11.خسیس و حسابگر      11.دست و دلباز و ولخرج
12.عاشق سفر و تحرک      12.بیزار از سفر
13.شلخته وکمی کثیف      13. کمی وسواسی و خیلی تمیز
14.بی ریا در پذیرایی از مهمان      14.متکلف در پذیرایی از مهمان
14مورد فوق مشخصه هایی فرضی هستند که هر زن ومردی می توانند دارا باشند. کاملا آشکار است که این تفاوت ها می توانند موجب چه اختلاف های دامنه داری در زندگی زوج ها شوند.

3.تفاوت فضای کانون خانوادگی و نحوه ی تربیت پیش از ازدواج

1.از خانواده ی مادر سالار و سلطه طلب است.      1.از خانواده ی پدر سالار و سلطه طلب است.
2.روی زمین سفره غذا پهن می کرده اند.      2.روی میز غذا می خورده اند.
3. بیش تر غذای حاضری می خورده اند.      3. بیش تر غذا می پخته اند.
4.توسری خور بوده و پنهان کار از آب درآمده است.      4.به شخصیت او احترام گذاشته می شده و رک و سریع بار آمده است.
5. والدین یا یکی از آن دو معتاد بوده اند.      5.هیچ یک از والدین اعتیاد نداشته اند.
6. والدین بی سواد بوده اند.      6. والدین دارای تحصیلات عالی بوده اند.
7.پدر همسرش را کتک می زده است.       7.پدر در نهایت صمیمیت و احترام با همسرش رفتار می کرده است.
8.والدین یا یکی از آن ها رفتار خشنی با فرزندان داشته اند.      8. والدین یا یکی از آن ها رفتار ملایمی با فرزندان داشته اند.
9.والدین بین او و دیگر فرزندان استثنا قائل می شدند.      9.والدین بین او ودیگر فرزندان فرقی نمی گذاشتند.
10.والدین از هم طلاق گرفته بودند.      10. والدین زندگی زناشویی سعادتمندی داشته اند.

این ها و ده ها مورد دیگر، بر نحوه ی تربیت و بارآمدن زوج تاثیر می گذارند و باعث اختلاف پس از ازدواج می شوند. «تفاوت امکانات زوج ها قبل از ازدواج »،«تفاوت در نحوه ی آشپزی خانواده »، «تفاوت در سنت ها و مراسم عروسی »، «اختلاف نظر در میزان محبت به فرزندان »، «اختلاف سن زیاد زوج ها »، «اختلاف سطح تحصیلات»، «دیر آمدن مرد به خانه »، «باید ها و نباید ها ی زوج ها »، «احساس اجحاف»، «خودخواهی زوج ها»، «اشتغال زن در خارج از خانه»، «گوشه و کنایه»، «مقابله به مثل»، «زخم زبان»، «زیرکی بیجا»، «تقصیر من نبود!»، «وسواس»، «رابطه ی جنسی ناموفق»، «فقدان وفاداری» و… عواملی هستند که در صورت برخورد نادرست زوج ها به فروپاشی زندگی و طلاق منجر خواهند شد.
منابع:
1. ساروخانی، باقر. طلاق: پژوهشی در شناخت واقعیت و عوامل آن. انتشارات دانشگاه تهران.
2. کیهان نیا. زن امروز. مرد دیروز ! تحلیلی بر اختلافات زناشویی. انتشارات مادر .
3. شرفی، محمدرضا. خانواده ی متعادل(آناتومی خانواده ). انتشارات انجمن اولیا و مربیان.
4.صافی، احمد. خانواده ی متعادل (حقوق، وظایف و نحوه ی رفتار همسران با یکدیگر ). انتشارات انجمن اولیا و مربیان.
برگرفته از: مجله ی مشاور مدرسه ش6