حافظ محمدبن‌یوسف گنجی شافعی، این روایت نبوی را از ابن‌عباس روایت نموده است که: «امتی که من در اول و عیسی در آخر و مهدی در وسط آن باشیم، هرگز به هلاکت نمی‌افتند». گنجی در توضیح آن چنین می‌نویسد: اینکه می‌فرماید: حضرت عیسی در آخر آن است، مقصود این نیست که حضرت عیسی بعد از مهدی می‌ماند؛ زیرا به دلایلی این صحیح نیست. اول اینکه پیغمبر اکرم فرمود: بعد از مهدی زندگی لذت و خیر ندارد. دوم اینکه مهدی امام آخرالزمان است و در هیچ‌یک از احادیث، بعد از او امام دیگری ذکر نشده است و ممکن نیست که مردم بعد از او بدون امام باشند.
پس اگر گفته شود که بعد از او حضرت عیسی امام امت است، با گفته پیغمبر اکرم که می‌فرماید: «بعد از مهدی خیری در زندگی نیست» نمی‌سازد؛ زیرا اگر عیسی علیه‌السلام در میان قومی باشد، معنا ندارد که خیر از میان آنها برود، و اگر گفته شود که حضرت‌عیسی به نیابت مهدی علیه‌السلام می‌ماند، مقام پیامبری وی با نیابت امام موافقت ندارد و اگر بگویند: مستقلاً بر مردم امامت خواهد کرد، باز هم صحیح نیست، زیرا این توهم برای عوام امت اسلامی پیش می‌آید که دین اسلام به آیین مسیحیت انتقال یابد و این کفر است!
پس لازم است که روایت را درست معنا کنیم. به‌نظر من معنی روایت این است که پیامبر اکرم می‌فرماید: «نخستین دعوت‌کننده به اسلام من هستم و مهدی در وسط و عیسی در آخر آن خواهد بود». و نیز ممکن است مقصود از «وَالمَهدیُّ فی وَسَطِها» این باشد که مهدی علیه‌السلام بهترین امت اسلام است؛ زیرا او امام این امت می‌باشد و بعد از ظهور او، حضرت عیسی از آسمان فرود آمده، او را تصدیق کرده، به وی کمک می‌کند و صحت ادعای امام را برای مردم اثبات می‌کند. بنابراین، مطابق روایت مزبور، حضرت عیسی علیه‌السلام آخرین مصدق موعود است.[۱]
شاید هم مراد این باشد که آمدن امام مهدی علیه‌السلام پیش از نزول حضرت عیسی علیه‌السلام است. بنابراین آن جناب در وسط خواهد بود؛ و منظور از وسط، ماقبل آخر است و وسط حقیقی نیست. چون حضرت عیسی بعد از امام زمان می‌آید، در آخر خواهد بود و این مطلب با بودن وی با امام مهدی علیه‌السلام منافاتی ندارد. پس در این روایت دلیلی نیست که حضرت عیسی بعد از امام مهدی علیه‌السلام زنده می‌ماند.
پی‌نوشت‌ها
۱. کفایه‌الطالب به ضمیمه البیان فی اخبار صاحب‌الزمان، گنجی‌شافعی، ص۵۰۸.
