قل لعبادی الّذین امنوا یقیموا الصّلوه و ینفقوا ممّا رزقناهم سرّاً و علانیه.
به بندگان من که ایمان آوردهاند بگو: نماز را برپا دارند و از آنچه به آنان روزی دادهایم در پنهان و آشکار انفاق کنند.«ابراهیم ، 31»
در آیه فوق بحث سخن از برنامه بندگان راستین و نعمتهای بیانتهای او است که بر مردم نازل شده.
در این آیه در تنظیم برنامه مؤمنان راستین به مسأله (صلوه) (نماز) و انفاق برخورد میکنیم که در نظر ابتدایی ممکن است این سؤال را ایجاد کند که چگونه از میان آن همه برنامههای عملی اسلام انگشت تنها روی این دو نقطه گذارده شده است.
علّتش این است که اسلام ابعاد مختلفی دارد که میتوان آنها را در سه قسمت خلاصه کرد: رابطه انسان با خدا، رابطه انسان با خلق خدا و رابطه انسان با خودش که قسمت سوم در حقیقت نتیجهای است برای قسمت اوّل و دوم، و دو برنامه فوق (صلوه و انفاق) هر کدام رمزی است به یکی از دو بعد اوّل و دوم.[1]
صاحب المیزان میفرماید: جمله (یقیموا الصّلاه و ینفقوا) بیان سبیل الله و راه خدا است و در معرفی راه خدا تنها به این دو اکتفا کرده چون سایر وظایف و دستورات است شرعی که هر یک به نوبه خودشان از شئون حیاه نبوی را اصلاح میکند عدّهای از قبیل نماز میان بنده و پروردگار او را، و عدّهای نظیر انفاق میان بنده با بندگان دیگر را اصلاح مینماید همه از آن دو رکن منشعب میشوند.[2]
در مجمع البیان آمده که ابن عباس گوید: مقصود این است که پیامبر به اصحاب خود بگوید مقصود مؤمنان است یعنی ای محمّد به بندگان من که به توحید و عدل ایمان دارند بگو: که نمازهای پنجگانه را در وقت خود بجای آورند زیرا نماز پایدار نمیماند جز این که آنها نماز را به پای دارند.[3]
ـ آیه به دو رکن از ارکان ایمان اشاره میکند: یکی نمازهای پنجگانه است و دیگری انفاق که اطلاق آن شامل میگردد.
نماز مظهری است برای هر گونه رابطه با خدا چرا که این رابطه در نماز از هر عمل دیگری بهتر مشخص میشود و انفاق از آنچه خدا روزی داده با توجّه به مفهوم وسیعش که هر گونه نعمت مادی و معنوی را شامل میشود رمزی است برای پیوند با خلق.[4][1] . تفسیر نمونه، ج 10، ص 351.
[2] . تفسیر المیزان، ج 12، ص 84.
[3] . مجمع البیان، ج 6، ص 485.
[4] . تفسیر نمونه، ج 10، آیهی 31.