بی شک یکی از عوامل سازگاری، رابطه جنسی سالم و مطلوب میان همسران است. این رابطه هم می تواند به صورت پیشگیری از تنش و ایجاد میل تأثیرگذار باشد و هم می تواند فروکاهنده تنش های موجود باشد و در درمان‌ آن مؤثر واقع شود. در بسیاری از موارد، جلوه گیری اختلاف ها و احساس فاصله میان همسران را می توان به رابطه ی جنسی آن ها مربوط دانست و با حدس قوی ریشه مشکل را آن جا بررسی کرد. میان رابطه جنسی و رابطه اخلاقی سالم، ارتباط دو سویه وجود دارد؛ امّا در میان مراجعان فراوان، رابطه جنسی نامطلوب بیشتر به عنوان زمینه رابطه اخلاقی ناسالم مطرح شده است. از نگاه دینی رابطه جنسی سالم اهمیت ویژه ای دارد که بدان اشاره می کنیم.

اهمیت رابطه جنسی سالم

در میان آزادی های اجتماعی، زمینه سازی و هموار کردن مسیر ارتباطی زن و مرد از اهمیّت بالایی برخوردار است. بی شک چنانچه اولیای امور اهمیّت غریزه جنسی را بشناسند و به آثار مثبت و ارضای درست آن گاه باشند، تدابیر ویژه ای می اندیشند تا به شکل ویژه ای از این غریزه استفاده شود؛ چرا که غریزه جنسی در بیشتر موارد با دیگر غرایز قابل مقایسه نیست. قرآن کریم که از فطرت بشر سخن می گوید، در این زمینه می فرماید:
أُحِلَّ لَکُمْ لَیْلَهَ الصِّیَامِ الرَّفَثُ إِلَى نِسَآئِکُمْ هُنَّ لِبَاسٌ لَّکُمْ وَأَنتُمْ لِبَاسٌ لَّهُنَّ عَلِمَ اللّهُ أَنَّکُمْ کُنتُمْ تَخْتانُونَ أَنفُسَکُمْ فَتَابَ عَلَیْکُمْ وَعَفَا عَنکُمْ فَالآنَ بَاشِرُوهُنَّ وَابْتَغُواْ مَا کَتَبَ اللّهُ لَکُمْ؛ (1) آمیزش جنسی با همسرانتان در شَبِ ایّامی که روزه می گیرید، حلال است؛ آن ها لباس شما هستند و شما لباس آن هایید. خداوند می دانست ( اگر آمیزش شب های این ایّام را حرام کند ) شما به خود خیانت می کنید ( و این کار ممنوع را انجام می دهید ) پس توبه ی شما را پذیرفت و شما را بخشید. اکنون با آن ها آمیزش کنید و آنچه خدا برای شما مقرّر داشته است، طلب نمایید.
این آیه بیانگر آن است که مصلحت فوق العاده این بود که مسلمان ها در تمام ماه رمضان از آمیزش بپرهیزند، امّا با این حال، چنین حکمی تشریع نشد؛ زیرا عموم مردم چنین قانونی را تحمّل نمی کنند و از آن جا که دین اسلام دین آسانی است، آمیزش جنسی را برای همه مسلمان ها در شب های ماه مبارک رمضان حلال اعلام کرد.
باز در همین سوره خداوند متعال درباره ی زنانی که از شوهرانشان جدا شده اند وعدّه طلاق آنان به سر رسیده، می فرماید:
وَإِذَا طَلَّقْتُمُ النِّسَاء فَبَلَغْنَ أَجَلَهُنَّ فَلاَ تَعْضُلُوهُنَّ أَن یَنکِحْنَ أَزْوَاجَهُنَّ إِذَا تَرَاضَوْاْ بَیْنَهُم بِالْمَعْرُوفِ ذَلِکَ یُوعَظُ بِهِ مَن کَانَ مِنکُمْ یُؤْمِنُ بِاللّهِ وَالْیَوْمِ الآخِرِ ذَلِکُمْ أَزْکَى لَکُمْ وَأَطْهَرُ وَاللّهُ یَعْلَمُ وَأَنتُمْ لاَ تَعْلَمُونَ
؛ (2) و هنگامی که زنان را طلاق دادید و آن عدّه خود را به پایان رساندند، مانع آن ها نشوید که با همسران ( سابق ) خویش ازدواج کنند در صورتی که میان آنان به طرز پسندیده ای تراضی برقرار گردد. این دستوری است که تنها افرادی از شما که ایمان به خدا و روز قیامت دارند، از آن پند می گیرند. این برای رشد شما مؤثرتر و برای شستن آلودگی ها مفیدتر است و خدا می داند و شما نمی دانید.
در زمان های قدیم، مردم بر اساس تعصّبات جاهلی از ازدواج زنانی که طلاق گرفته اند، جلوگیری می کردند. قرآن در برابر این رسم جاهلی ایستاد، آن را تخطئه کرد و هشدار داد که کسی حق ندارد از ازدواج دوباره آنان جلوگیری کند. این حقّ آن هاست که رابطه جنسی سالم داشته باشند؛ نه تنها حق آنهاست، بلکه این مسئله باعث طهارت و پاکیزگی است و چنانچه رعایت نشود به آلودگی جامعه می انجامد. در پایان این آیه خداوند می فرماید: شما نمی فهمید و به اشتباه فکر می کنید که ازدواج دوباره چنین زن هایی چندان مهم نیست؛ ولی خدا از اسرار و تبعات منفی تجرّد زنان باخبر است.
از سوی دیگر قرآن کریم در میان پرجاذبه ترین شهوت های دنیا، نخست از زنان یاد می کند و می فرماید:
زُیِّنَ لِلنَّاسِ حُبُّ الشَّهَوَاتِ مِنَ النِّسَاء وَالْبَنِینَ وَالْقَنَاطِیرِ الْمُقَنطَرَهِ مِنَ الذَّهَبِ وَالْفِضَّهِ وَالْخَیْلِ الْمُسَوَّمَهِ وَالأَنْعَامِ وَالْحَرْثِ ذَلِکَ مَتَاعُ الْحَیَاهِ الدُّنْیَا وَاللّهُ عِندَهُ حُسْنُ الْمَآبِ
؛ (3) محبّت امور مادّی از زنان، فرزندان و اموال هنگفت از طلا، نقره، اسب های ممتاز، چهارپایان و زراعت در نظر مردم زینت داده شد. این ها زینت های زندگی پست ( مادّی ) است و سرانجام نیک ( و زندگی والا و جاویدان ) نزد خداست.
در ذیل همین آیه، وقتی امام صادق (علیه السّلام) از اصحاب خود می پرسند: بهترین لذّت کدام است و پاسخ می شنود که بهترین لذّت ها فراوانند، حضرت می فرماید:
اَلذّ الاشیاء مباضعه النساء. ما تلذّذ النّاسِ فی الدنیا و الاخره بلذّهٍ اکثر لهم من لذّه النساء؛ (4) بهترین لذّت آمیزش جنسی با زنان است؛ در دنیا و آخرت لذّتی بالاتر از لذّت زن نیست.
ضعف مردان در مهار و سالم سازی روابط جنسی به حدی است که پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) می فرماید: « ما ترکت بعدی فتنه اضرّ علی الرّجال من النّساء؛ (5) هیچ فتنه ای برای مردان، زبان بارتر از زنان نیست ».
چه بسیار پادشاهانی که در دام عشق ماه رویی حیثیت خود را ضایع کردند و یا برای دستیابی به دختر زیبا رویی بخش وسیعی از قلمرو کشور خود را به دشمن واگذاشتند. این که گاهی می گویند: هیچ جنایت بزرگی نیست مگر آن که ردّ پای زنی را در آن می توان دید، در حقیقت گزارشی از طغیان غریزه جنسی مردان است؛ بنابراین اصل اوّلی و طبیعی، وجود ارتباط سالم جنسی است و جز در مواردی که با مقصد مهم تری در تعارض قرار گیرد، نباید ممنوع شود.
در سال های آخر عمر با برکت رسول اعظم (صلی الله علیه و آله و سلم) حج و عمره ی تمتع تشریع شد و این نوع حج به کسانی اختصاص یافت که از مکّه دور هستند. گاهی میان عمره و حجّ تمتع ماه ها فاصله می شد. اگر قرار بود میان عمره و حجّ تمتع آمیزش جنسی انجام نگیرد، بسیاری تاب و تحمّل چنین امری را نداشتند. به همین دلیل، در آن سالی که پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) حجّ تمتع را تشریع فرمود، پس از عمره تمتع دستور داد همراهان از احرام خارج شوند و با این که چند شب به اعمال حج باقی نبود، هیچ محدودیّتی برای ارتباط و آمیزش جنسی با همسر را نداشته باشند. یکی از اصحاب از این دستور پیامبر برآشفت و با تعبیر نامطلوبی به پیامبر اعظم (صلی الله علیه و آله و سلم) اعتراض کرد که اگر ما از احرام خارج شویم و آمیزش جنسی بر ما روا باشد، در حالی عملیات حج را شروع خواهیم کرد که سرهای ما از آب غسل جنابت مرطوب است؛ چگونه ممکن است چنین حکمی از سوی خدا باشد؟ رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) با شنیدن این اعتراض از جا برخاست و ضمن سخنانی فرمود: من پرهیزکارترین و راست گوترین شمایم. این فرمان از ناحیه خداست و ما نباید از خدا نسبت به دین خدا ادعای دلسوزی بیشتری داشته باشیم. بی شک خدای مهربان که انسان را آفرید، مصلحت او را از خود وی بهتر می داند. (6)
اسلام به ازدواج و آمیزش جنسی به قداست می نگرد و می فرماید:
نِسَآؤُکُمْ حَرْثٌ لَّکُمْ فَأْتُواْ حَرْثَکُمْ أَنَّى شِئْتُمْ وَقَدِّمُواْ لأَنفُسِکُمْ وَاتَّقُواْ اللّهَ وَاعْلَمُواْ أَنَّکُم مُّلاَقُوهُ وَبَشِّرِ الْمُؤْمِنِینَ
؛ (7) زنان شما محلّ بذرافشانی شما هستند. پس هر زمانی که بخواهید، می توانید با آن ها آمیزش کنید.
در این کریمه، خداوند متعال زنان را مزرعه مردان دانسته و از آنان خواسته است برای آخرت از این مزرعه توشه برگیرند.
از نکات جالب توجه در توصیه های دین مبین اسلام، سفارش به فراوانی رابطه ی جنسی است. با این که مردم به طور کلّی مسائل جنسی، ثروت اندوزی و زیاده روی در خوردن و خوابیدن را از یک مقوله قلمداد می کنند، اسلام به کثرت عمل زناشویی سفارش و از زیاده روی در خوردن، خوابیدن و ثروت اندوزی نهی فرموده است. اشباع غریزه جنسی، مایه ی آرامش و اشباع نیاز خوردن، خوابیدن و… مایه ی طغیان است.
طولانی ترین زمانی که از آمیزش جنسی نهی شده، هنگام اعتکاف است و این عمل که بیش از سه روز طول نمی کشد، مستحّب به شمار آمده. کسانی که حج بر آن ها واجب شود نیز، عمل حج آنان حدود سه روز بیشتر طول نمی کشد. شاید بسیاری از انسان ها باور نکنند ارتباط جنسی بیش از حدّ معمول در عرف – نه زیاده روی به حدّی که غریزه ی جنسی همه زندگی را تحت الشعاع قرار دهد – مورد توصیه پیشوایان دینی بوده است. در حدیثی از امام صادق (علیه السّلام) چنین می خوانیم:
لا ینبغی للمؤمن ان یبیت لیله من غیر وقاع؛ (8) برای مؤمن سزاوار نیست شبی را بدون مواقعه ( عملیات زناشویی ) بخوابد.
امام رضا (علیه السّلام) می فرماید:
ثلاث من سنن المرسلین العطر و اخذ الشعر و کثره الطروقه؛ (9) سه چیز از سنّت پیامبران است: عطر زدن، ناخن گرفتن و عمل زناشویی را فراوان انجام دادن.
رسول اعظم (صلی الله علیه و آله و سلم) در روز جمعه ای به یکی از اصحاب خود فرمود:
اصبحت صائما؟ فقال: لا. قال: فاطعمت مسکینا؟ قال: لا. قال: فارجع الی اهلک فاصبهم فانّه منک علیهم صدقه؛ (10) آیا روزه گرفته ای؟ او گفت: نه، یا رسول الله. حضرت فرمود: آیا صدقه داده ای؟ او گفت: نه، پس پیامبر اعظم فرمودند: برخیز برو و با همسرت آمیزش کن که عمل زناشویی برای تو پاداش صدقه دارد.
روزی رسول اعظم (صلی الله علیه و آله و سلم) به خانه امّ سلمه وارد شد و بوی خوشی استشمام کرد. آن گاه رو کرد به امّ سلمه و فرمود: گویا زینب عطر فروش این جا بوده است؟ امّ سلمه در پاسخ حضرت گفت: آری، یا رسول الله، او اکنون نیز این جاست. زینب خدمت حضرت رسید و عرض ادب کرد. آن گاه گفت: ای رسول خدا، همسرم به من توجهی ندارد و از من رو گردان است. حضرت فرمود: برای او بیشتر آرایش و زینت کن. زینت گفت: هیچ عطر خوش بویی نیست مگر این که من خود را با آن خوش بو کرده ام؛ ولی همسرم باز از من رو گردان است. رسول اعظم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند:
اما لویدری ما له باقباله علیک؟ قالت: و ما له باقباله علیّ؟ فقال: اما انّه اذا اقبل اکتنفه ملکان و کان کالشاهر سیفه فی سبیل الله فاذا هو جامع تحاتّ عنه الذّنوب کما یتحّاتّ ورق الشجر فاذا هو اغتسل انسلخ من الذنوب؛ (11) اگر می دانست وقتی به سوی تو می آید چه قدر برای او پاداش ثبت می شود، از تو رو نمی گرداند. زینب پرسید: وقتی او به سوی من رو می آورد چه پاداشی دارد؟ حضرت فرمود: وقتی او به سوی تو رو می آورد، دو فرشته او را در بر می گیرند و او به منزله کسی است که در راه خدا شمشیر کشیده است. پس وقتی با همسر خود آمیزش می کند، گناهانش آمرزیده می شود و آن گاه که غسل می کند، هیچ گناهی در نامه عمل او باقی نمی ماند.
خلاصه این که از نظر قرآن کریم و تعالیم دینی، غریزه جنسی را نمی توان با سرکوب، موعظه و… پاسخ داد؛ بلکه باید آن را به رسمیّت شناخت و از مسیر درست آن را ارضا کرد.

کنترل جنسی

مهم ترین عامل برای در امان ماندن از آسیب های جنسی، محافظت از نگاه های نامطلوب است که در این قسمت درباره ی محدود کردن نگاه نکاتی را یادآور می شویم:

محدود کردن نگاه

یکی از عوامل سازگاری این است که انسان به چشم خود اجازه ندهد که به هر جا خواست نگاه کند؛ از این رو باید برای نگاه خود محدوده ای را قرار دهد. در آیات و روایات از این کار با تعبیرهای گوناگونی یاد شده است. از جمله آن ها، تعبیر « غض » است. غض به معنای بستن چشم، شکستن و فروهشتن آن است. (12) قرآن کریم خطاب به مردان و زنان مؤمن می فرماید:
قُل لِّلْمُؤْمِنِینَ یَغُضُّوا مِنْ أَبْصَارِهِمْ…. وَقُل لِّلْمُؤْمِنَاتِ یَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَارِهِنَّ؛ (13) به مؤمنان بگو: چشم های خود را از نامحرم فرو گیرند… و به زنان با ایمان بگو: چشم های خود را از نگاه هوس آلود فرو گیرند.
این محدودیت پاکیزگی را به همراه دارد و چشم به خیانت مبتلا نمی شود. خداوند متعال از چشمان ناپاک آگاهی دارد:
« یعلم خائنّه الاعین؛ (14) خداوند از چشم هایی که نگاهشان سرقت می کند و از طریق بی راهه تأمین می شود، آگاه است ».

اهمیت محدود کردن نگاه

افتادن نگاه انسان به اشیای مختلف، از جمله به انسان ها در بسیاری از موارد از توجّه و دقّت تهی است؛ ولی ادامه و تکرار آن، فسادهای فراوانی به وجود می آورد، به گونه ای که پیامبر اعظم (صلی الله علیه و آله و سلم) می فرماید:
ایها النّاس انّما النظره من الشیطان فمن وجد من ذلک شیئاً فلیأت اهله؛ (15) ای مردم، همانا نگاه از شیطان نشأت می گیرد. پس هر کس نمونه ای از آن را در وجود خود یافت، باید به اهل خود ( همسر ) رو بیاورد.
اگر انسان چنین تدبیری نیندیشد، شیطان بسیار قوی است و کمتر طعمه ای از دست او جان سالم به در می برد. به همین دلیل، امام صادق (علیه السّلام) می فرماید:
اوّل النظره لک و الثانیه علیک و لا لک و الثالثه فیها الهلاک؛ (16) اوّلین نگاه به سود تو است، دومین نگاه به ضرر تو است و در سوّمین نگاه هلاکت است.
با توجه به بزرگی خطر نگاه آلود، محدود کردن آن نیز اهمیت ویژه ای دارد. این اهمیت به حدّی است که امام صادق (علیه السّلام) می فرماید:
من نَظَر الی امرأهٍ فرفع بصره الی السّماء او غمّض بصره لم یرتد الیه بصرُه حتّی یزوجّه الله من الحور العین؛ (17) کسی که به زنی نگاه کند پس نگاه خود را به سوی آسمان بلند کرد با چشم خود را ببندد، نگاهش به او بر نمی گردد مگر این که خداوند از حور العین به ازدواج او در می آورد.
اگر نگاه آن قدر مفسده دارد، مقابله با آن چنان با اهمیت است که خداوند در مقابل یک زن دنیایی، حوریّه ای نصیب انسان می کند، حوریه ای که تمام زنان عالم به زیبایی او نمی رسند؛ البته این پاداش نشانگر آن است که محدود ساختن نگاه، برای نوع انسان ها چندان آسان نیست.

پیامدهای محدود کردن نگاه

محدود کردن نگاه آثار فراوانی دارد؛ از جمله:

أ- مصونیت فردی

انسان به دنبال رفع آلودگی است و می خواهد خود را قرنطینه کند تا از آلودگی ها در امان بماند؛ از این رو هر چه برایش امنیت ایجاد کند دلخواه اوست و هر چه زمینه مسمومیت او را فراهم سازد، وی را نگران می کند، و نگاه مسمومیت می آورد و محدود کردن آن، سبب مصونیت است. امام صادق (علیه السّلام) می فرماید:
النظره سهم من سهام ابلیس مسمومٌ من ترکها الله عزّو جلّ لا لغیره اَعقبه الله ایماناً یجدُ طعمَه؛ (18) نگاه، تیری مسموم از تیرهای شیطان است. هر کس از آن برای خدا – نه غیر خدا – صرف نظر کند، در نتیجه خداوند طعم ایمان را به او می چشاند.
برای مصونیت از مسمومیت باید نگاه را محدود کرد تا از تیررس شیطان خارج شد. امام صادق (علیه السّلام) می فرماید:
النظره بعد النظره تزرع فی القلب الشهوه و کفی بها لصاحبها فتنه؛ (19) نگاه پس از نگاه در دل انسان شهوت می کارد و برای صاحب آن فتنه ایجاد می کند.
فتنه، عدول از راه حق، بلا، محنت و عقوبت است.

ب- امنیت اجتماعی

نه تنها انسان از ناحیه خود به دنبال ایمنی است، بلکه می خواهد تا هر کس که به نحوی که او تعلق دارد نیز مصون باشد؛ چرا که با مصونیت او خود احساس امنیت می کند. تأمین این امنیت، به محدود کردن نگاه است. ابوبصیر به امام صادق (علیه السّلام) گفت:
الرّجل تمرّ به المرأه فینظر الی خلفها؛ قال: اَیسرُّ اَحدکم ان یُنظر الی اَهله و ذاتِ قرابته؟ قلتُ: لا. قال: فارضِ للنّاس ما ترضاه لنفسک؛ (20) زنی از کنار مردی عبور می کند. پس مرد از پشت سر به او نگاه می کند. حضرت فرمود: آیا هیچ یک از شما شاد می شود که به خانواده و خویشانش نگاه شود؟ گفتم: نه، حضرت فرمود: برای مردم همان پسند که برای خود می پسندی.
کسی که می خواهد خانواده و خویشانش در امان باشند، باید دیگران از ناحیه او احساس امنیت کنند. امام صادق (علیه السّلام) می فرماید:
ما یأمن الذین ینظرون فی ادبار النساء اَن یُبتَلوا بذلک فی نسائهم؛ (21) کسانی که از پشت سر به زن ها نگاه می کنند، در امان نیستند از این که زنانشان به این مسئله مبتلا شوند.
اگر می خواهید از ناحیه همسر، مادر و خواهر خود آسوده خاطر باشید، باید کاری کنید که دیگران نیز احساس راحتی کنند.
در روایات آمده است: « اگر انسان از این که دیگران به ناموس او نگاه کنند، احساس نامنی می کند، خود نیز نباید به ناموس دیگران نگاه کند ».
حال این پرسش رخ می نماید: اگر کسی از نگاه کردن دیگران به ناموس خود ناراحت نبود، آیا نگاه کردن به ناموس دیگران اشکالی ندارد؛ چون روایت می گوید: برای مردم راضی باشی به آنچه که برای خود راضی هستی؟
پاسخ این است که فضای سخن حضرت برای کسانی است که تا این حد از انسانیت فاصله نگرفته اند و فطرت آن ها این قدر زنگار نگرفته است که از فطری ترین مسئله دور شده باشند. به این دلیل است که سخن از این مرتبه پست به میان نیاورده اند. در مواردی که مراتب نازل به طور معمول دیده می شده، حضرت به آن بخش نیز پرداخته است. برای مثال در بحث غضب روایتی از علی بن ابی طالب (علیه السّلام) است که می فرماید:
الحدّه ضربٌ من الجنون لانّ صاحبها یندم؛ (22)عصبانیت نوعی دیوانگی است؛ چرا که فرد عصبانی پس از عصبانیت از کاری که انجام داده است، پشیمان می شود.
همین جا به ذهن می آید که برخی عصبانی می شوند، ولی پس از آن پشیمان نمی شوند. آیا این نشان می دهد که عصبانیت نوعی دیوانگی نیست؟ از آن جا که این فرض طبیعی است. حضرت در ادامه روایت می فرماید: « فان لم یندم فجنونه مستحکم؛ اگر پشیمان نشد، دیوانگی او جدی و عمیق است ». در این صورت دیگر عصبانیت نوعی از جنون نیست، بلکه در نهایت جنون است.
با در نظر گرفتن کلام حضرت صادق (علیه السّلام) به ابوبصیر، می توان فهمید زشتی نگاه به پشت سر زنان، امری مورد قبول برای مخاطب سخن بوده است و حضرت با چنین کسانی سخن می گفته است.
حضرت در آن روایت به ابوبصیر می فرماید:
اَیَسُرُّ اَحدُکم ان یُنظر الی اهله؛ (23) آیا هیچ یک از شما دوست دارد که به خانواده اش نگاه افکنده شود؟ ابوبصیر پاسخ می دهد: خیر، هیچ یک از ما دوست نداریم.
این نشان می دهد زشتی که این کار، مورد قبول مخاطبان بوده است. به همین دلیل اگر ابوبصیر به حضرت پاسخ مثبت می داد و از نگاه دیگران به خانواده ابراز رضایت می کرد، حضرت هرگز نگاه به زنان را جایز نمی شمرد؛ زیرا نقطه شروع سخن، اتّفاق طرفین در قضاوت به زشتی کار است. این جاست که حضرت می فرماید: حال که شما این کار را درباره ی خودتان زشت می دانید، خودتان نیز درباره ی دیگران این کار زشت را انجام ندهید. نتیجه این که در فهم روایت ضروری است نقطه آغاز گفت وگو مشخص شود.

پیامدهای رابطه سالم جنسی

با توجه به اهمیّت روابط جنسی سالم برای همسران، اکنون به پیامدها و کارکردهای آن اشاره می کنیم:

أ- برتری شخصیت

ستاره شدن، الگو بودن و در جایگاه برتر قرار گرفتن، آرزوی همه افراد است. این میل از امیال فطری انسان هاست. آن چه ممکن است در میان افراد متفاوت باشد، این است که انسان ها در تشخیص الگوگاهی دچار اشتباه می شوند. روایات اهل بیت (علیهم السّلام) در این زمینه، بسیار کارساز است. داستان الگوپذیری، همانند این است که هیچ انسانی نمی خواهد به پستی کشیده شود و ذاتاً از رذل بودن بدش می آید؛ امّا گاهی در تشخیص پستی به اشتباه می افتد. در حالی که موقعیت های حساس، به مدد روایات، می تواند مصداق پستی و عزّت را از یکدیگر باز شناسد. در روایتی، پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) می فرماید:
انّ خیر نسائکم… المتبرجه مع زوجها… و اذا خلا بها بذلت له ما یرید منها؛ (24) بهترین زنان شما کسی است که… وقتی با شوهر خویش است، زینت می کند… و زمانی که شوهر با او خلوت میکند، هر چه او بخواهد در اختیارش می گذارد.
در خلوت شوهر حیا برای زن نکوهش شده است تا جایی که امام صادق (علیه السّلام) می فرماید:
خیر نسائکم التی اذ اخلعت مع زوجها خلعت له درع الحیاء؛ (25) بهترین زنان شما کسی است که وقتی با شوهر خود خلوت می کند، لباس حیا را از تن دور کند.
در مقابل نیز پیامبر اعظم (صلی الله علیه و آله و سلم) بدترین زن را زنی می داند که در برابر شوهرش استنکاف داشته باشد. (26)
در درخواست رابطه جنسی اصولاً مرد پیش قدم می شود و زنان با انگیزه های مختلف – از جمله حیایی که در وجود آن ها بیشتر است – گاهی پاسخ مثبت به این درخواست نمی دهد و به نحوی در قضاوت خودشان این استنکاف را نشانه برتری می دانند. روایات این انگیزه ها را نادرست و باعث دوری از برتری می داند و به زنان سفارش می کند که با نمونه های حقیقی برتری آشنا شوند. در روایتی پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) می فرماید:
خیر نسائکم نساء قریش… المجون لزوجها. قلنا: و ما المجون؟ قال: التی لا تمنع؛ (27) بهترین زنان شما زنان قریش هستند که… برای همسرانشان « مجون » هستند… اصحاب پرسیدند: یا رسول الله « مجون » کیست؟ حضرت فرمودند: زنی که از بهره برداری شوهرش جلوگیری نمی کند.
بنابراین ایجاد تسهیلات در روابط جنسی سالم، عامل برتری شخصیت است.

ب- مصونیت و سلامت

نیاز جنسی در همه انسان ها به طور طبیعی وجود دارد و این نیاز – به ویژه در مردان – به سرعت ظهور می کند تا جایی که اصولاً مردان را مظهر نیاز معرّفی کرده اند. روایات نیز به این مسئله پرداخته است که به طور معمول نیاز مردان – به خصوص با دیدن زنان زیبا رو – ظهور می کند. در این روایات هیچ سرزنشی برای مردان مطرح نشده است؛ چرا که سرکوبی و راندن نیاز به میدان غفلت، کارساز نیست؛ بلکه مسیر مناسبی را می طلبد که پاسخ داده می شود و باید این نیاز را ارضا کرد. حتی معصومان (علیهم السّلام) نیز از این قاعده مستثنا نبوده اند و برای مصونیت و سلامت خود به دنبال راه درستی برای ارضای غریزه ی جنسی بوده اند. امام صادق (علیه السّلام) می فرماید:
رأی رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) امرأه فاعجتبه فدخل الی امّ سلمه و کان یومها فاصاب منها و خرج الی الناس و رأسه یقطر فقال: ایّها الناس انما النظر من الشیطان فمن وجد من ذلک شیئاً فلیات اهله؛ (28) روزی رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) نگاهش به زنی افتاد که او را متعجب ساخت. پس حضرت بر امّ سلمه که روز مخصوص او بود، وارد شد و به خواسته خود رسید. پس از آن به میان مردم آمد در حالی که قطرات آب غسل از سر مبارکش فرو می ریخت و فرمود: ای مردم، نگاه از شیطان است. پس هر کس از این مقوله در خود چیزی یافت، پس به اهل خود رو آورد.
برای سالم ماندن از خطر شیطان لازم است درخواست ها در روابط جنسی را از راه سالم و به هنگام ارضا کرد.

ج. آرامشگری

از مهم ترین هدف های زندگی مشترک، رسیدن به آرامش و بهره مندی از بیشترین لذّت است. اصولاً از مرد و زن انتظار می رود که به یکدیگر آرامش ببخشند. هنگامی که مرد اوج لذّت را از همسر خود دریافت می کند، زمینه سازگاری بیشتری در خود می بیند. در روایت است که زنی خدمت رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) رسید و خواست که از حقوق مرد بر زن باخبر شود. حضرت از جمله حقوق مردان را نیاز جنسی دانستند و این گونه فرمودند:
تعرض نفسها علیه غدوه و عشیه؛ (29) صبحگاهان و شبانگاهان خود را بر شوهر خویش عرضه کند.
طبیعی است مردی که صبح و شب آرامش پیدا کند، کمتر در طول روز دچار ناآرامی می شود.
در ارضای غریزه ی جنسی، هر مسیری که به زن آسیبی وارد نکند و بهترین لذّت و آرامش را برای مرد بیافریند، مجاز و مطلوب شمرده شده است. امام صادق (علیه السّلام) درباره ی مردی که به همسر خود در حالت عریان نگاه می کرد، فرمود: « لا بأس بذلک و هل الّلذه الّا ذلک؛ (30) نه تنها اشکالی ندارد، بلکه لذّتی همانند آن وجود ندارد ». در میان یهود معروف بود که باید زن و مرد رو در روی هم قرار گیرند و با هم آمیزش کنند و جایز نیست مرد از پشت سر با همسرش آمیزش کند و چنان چه چنین عملی اتفاق بیفتد، فرزندی که متولد شود لوچ خواهد بود. در این خصوص، خداوند متعال این آیه را نازل فرمود که:
نساؤکم حرث لکم فأتوا حرثکم انی شئتم؛ (31) زن ها کشتزار شما هستند؛ پس به هر طریق که بخواهید به کشتزار درآیید.
بنابراین باید با ایجاد روابط جنسی سالم، زمینه را برای بهره مندی انسان ها از این نعمت خدادادی فراهم آورد تا بستر مناسبی برای سازگاری باشد.

آداب و مهارت هایی برای سازگاری بیشتر در روابط جنسی

با فرا گرفتن آداب و مهارت های ذیل می توان زمینه بهره مندی درست از روابط جنسی را جهت سازگاری هر چه بیشتر همسران فراهم کرد:

أ- نماز، دعا و راز و نیاز با خدا

یکی از عوامل مؤثر در ایجاد الفت، محبّت و سازگاری میان همسران، ایجاد ارتباط با خدا و درخواست تفاهم و سازگاری از اوست. گاهی که چندان به ظاهر زمینه های تفاهم و مودّت نمود نداشته، برپایی نماز و گفت و گوی با خدا نقش فراوانی در ایجاد هماهنگی و رضایتمندی میان همسران داشته است. ابی بصیر که از اصحاب مورد وثوق امام صادق (علیه السّلام) است، می گوید: مردی خدمت امام صادق (علیه السّلام) رسید و من شنیدم که به حضرت می گفت: فدایت شوم، من در حالی که پا به سن گذاشته ام، با دختر کم سنّ و سالی ازدواج کرده ام و هنوز با او آمیزش نکرده ام. از آن می ترسم که وقتی با او به بستر روم، به دلیل زیادی سنّ از من کراهت و تنفّر پیدا کند. چه کنم که چنین چیزی اتفاق نیفتد؟ حضرت به او فرمودند: پیش از آمیزش به او بگو که وضو بگیرد. سپس خود نیز پیش از آمیزش با او وضو بگیر، دو رکعت نماز بخوان، خدا را ستایش کن، بر محمّد و آل او درود فرست و سپس به همراهان او بگو که پس از دعای تو آمین بگویند؛ پس بگو:
اللهم ارزقنی اِلفها وَدّها و رضاها و رضّنی بها ثم اجمع بیننا باحسن اجتماع و اسرّ ائتلاف فانک تحب الحلال و تکره الحرام ثم قال: و اعلم انّ الإلف من الله و الفرک من الشیطان لیُِکَرِّه ما اَحَلَّ الله؛ (32) خدایا! الفت، مودّت و رضایت او را روزی من ساز و مرا با او رضایتمند ساز، سپس با بهترین ارتباط و هماهنگی میان ما رابطه برقرار ساز. به درستی که تو امر حلال را دوست داری و از حرام بیزاری. آن گاه حضرت فرمود: به درستی که الفت از ناحیه خدا و بیزاری، تنّفر و بغض زن از شوهر، از ناحیه شیطان است؛ چرا که شیطان می خواهد مردم را از آن چه خدا حلال کرده است، بیزار کند.

ب- استعاذه و بسم الله گفتن پیش از آمیزش

همان گونه که از امام صادق (علیه السّلام) نقل شد، از یک سو تنفر، بیزاری و ناسازگاری در ارتباط های مشروع، نتیجه فعالیّت شیطان است. پس باید از شرّ شیطان گریخت. از سوی دیگر الفت، مودّت و سازگاری در این نوع ارتباط، از ناحیه خداست. پس باید با نام او شروع کرد تا از نعمت های او برخوردار شد. امام صادق (علیه السّلام) فرمود: مردی که قصد آمیزش دارد و می ترسد شیطان با او در آمیزش مشارکت کند، بسم الله بگوید و از شرّ شیطان به خدا پناه ببرد. (33) در هر ارتباطی یاد خداوند لازم است و نباید « بسم الله الرحمن الرحیم » را فراموش کرد. این طرز فکر و عمل، از شهوت صد در صد حیوانی انسان می کاهد و قدری رقّت قلب و لذّت معنوی، به انسان دست می دهد که ترکیب آن با لذّات جنسی خوشایند است. همچنین این شکل از یاد خداوند به همسران کمک می کند تا هیچ حقّی از یکدیگر را پایمال نکنند و وظیفه خود بدانند که برای دیگری لذّت فراهم آورند. (34) بنابراین « استعاذه و بسمله » به انسان کمک می کند تا برای ایجاد و بالا بردن سازگاری به زمینه های دیگری نیز بیندیشند.

ج- زمینه سازی روانی

برای بهره مندی بیشتر در روابط جنسی همراه با آرامش، لازم است همسران آمادگی آمیزش را داشته باشند. در غیر این صورت ممکن است هر یک با امر ناپسندی مواجه شوند. وجود پر برکت پیامبر اعظم (صلی الله علیه و آله و سلم) برنامه خود را به گونه ای تدارک دیده بودند که هر یک از همسران او می دانست چه شبی افتخار همراهی و همبستری حضرتش را دارند. آگاهی همسر از حضور همسر خویش، زمینه اجابت بهتر در برابر درخواست او را فراهم می سازد این مسئله به قدری مورد توجه معصومان (علیهم السّلام) بوده است که امام صادق (علیه السّلام) می فرماید:
یکره للرّجل اذا قدم من سفره ان یطرق اهله لیلاً حتی یصبح؛ (35) برای مرد مناسب نیست وقتی شبانه از سفر خود بر می گردد، بر اهل خود وارد شود، مگر این که صبر کند تا صبح شود.
زمانی که همسر از آمدن شوهر آگاه نیست، طبیعی است که آمادگی لازم را برای اجابت درخواست وی ندارد.

د- نظافت و زینت برای همسران

رعایت بهداشت جسمی و مرتّب حمام کردن، از امور لازم در بهداشت جنسی است. زدودن موهای زاید، کوتاه کردن موی سر، اصلاح صورت، انتخاب صابون، شامپو و دیگر موادّ ضدّ عفونی و پاک کننده، باید مورد توجه قرار گیرد. زدودن موهای دستگاه تناسلی – به خصوص در مردان – میل جنسی را افزایش می دهد. هیچ یک از همسران نباید این گونه به همسرش بنگرد که او منتظر است تا پس از آمیزش جنسی هم غسل کند و هم به نظافت خود برسد؛ بلکه باید چنین ببیند که استحمام پس از آمیزش جنسی، فقط برای اطاعت از فرمان الاهی در انجام غسل واجب است. آمادگی ها برای رابطه ی جنسی را پیش از آمیزش باید ایجاد کرد.

هـ- آماده سازی جنسی

زمینه سازی برای ارضای هر چه بهتر خواسته های جنسی برای همسران، مورد ترغیب است. از طرف دیگر، عجله کردن و پیگیری خودخواهانه هر یک از همسران در ارضای آن، مورد نکوهش قرار گرفته است. پیامبر اعظم (صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:
اذا اراد احدکم ان یأتی اهله فلایعجلها؛ (36) هرگاه یکی از شما خواست که با همسرش آمیزش کند، خودخواهانه او را به تعجیل نیفکند.
باید زمینه سازی کند تا آمیزش در وقت خودش انجام شود و پیش از موعد نباشد. این امر با ملاعبه امکان پذیر است که در دین اسلام، لازم و مقدّس به شمار آمده است. امام صادق (علیه السّلام) می فرماید:
لیس شیء تحضره الملائکه الا… و ملاعبه الرجل اهله؛ فرشتگان جز در مواردی – از جمله ملاعبه مرد و آماده سازی ارتباط جنسی با همسرش – حاضر نمی شوند.
این تقدس باعث می شود مردان خود را ملزم بدانند در کنار لذت بردن از این عمل، هم پاداش اُخروی به دست آورند و هم ادب معاشرت را رعایت کنند تا جفاکار نباشند. پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) می فرماید:
ثلاثه من الجفاء ان یصحب الرجل الرجل فلا یسأله عن اسمه و کنیته و ان یدعی الرجل الی الطعام فلایجیب و ان یجیب فلا یأکل و مواقعه الرجل اهله قبل المداعبه؛ (37) سه چیز از جفاست: یکی این که کسی با دیگری همراه شود و اسم و رسم او را نپرسد؛ دیگر این که به طعامی دعوت شود، پاسخ مثبت نگوید یا اگر پاسخ مثبت دهد، از غذا نخورد؛ سوم این که پیش از آماده سازی از طریق سخنان پر جاذبه، با همسرش آمیزش کند.
برای بهره مندی دنیوی و اخروی، زمینه سازی برای ارضای جنسی امری لازم، مؤثر و مفید است.

آسیب شناسی مسائل جنسی

بخشی از شرایط لازم در روابط جنسی سالم مطرح شد که باید پیش از آمیزش جنسی مورد توجه قرار گیرد تا بستر مناسبی برای رابطه ای دل خواه باشد. در این میان، گاهی آسیب هایی به وجود می آید که هنگام آمیزش جنسی یا پس از آن خود را نشان می دهد و زمینه های سازگاری همسران را با خطر رو به رو می کند. این جا به نمونه هایی از آن که رابطه بیشتری با سازگاری دارد، اشاره می کنیم:

أ- ناهماهنگی جنسی میان همسران

بعضی مایلند در زمینه مسائل جنسی بسیار فعّال باشند، در حالی که عده ای اگر زیاد به هم نزدیکی نکنند، از امور جنسی بیشتر لذّت می برند. بعضی از زنان حدّ دل خواه لذّت را در دوران تشکیل تخم در رحم احساس می کنند؛ یعنی وقتی که سلول نر از راه لوله های فالوپیان به تخمدان زن منتقل می شود و چهار یا پنج روز ادامه دارد تا زمینه بارور شدن زن را فراهم سازد. اغلب زن ها قبل یا بعد از دوران قاعدگی نسبت به مواقع دیگر بیشتر احساس شهوت می کنند. (38)
بعضی از مردان به شدّت نسبت به ارضای جنسی علاقه نشان می دهند و در تمام اوقات آماده ی رابطه جنسی اند؛ ولی چون پس از عمل آمیزش با نوعی سستی مواجه می شوند، پس از عمل زناشویی به طور طبیعی به خواب می روند. گاهی مرد در ابتدا تحریک می شود و پیش از این که همسرش به لذّت مطلوب خود برسد، نمی تواند به کار ادامه دهد. دلیل این امر آن است که برای مردان طغیان شهوت آسان تر انجام می گیرد.
کسانی که واقع بین نیستند، انتظار دارند در هر رابطه ی جنسی ارضای کامل جنسی صورت گیرد؛ ولی باید گفت: زوج ها غالباً به دلیل تجربه کم، انتظارشان در این جهت برآورده نمی شود. متأسفانه همسرانی که جوان و کم تجربه اند، ممکن است پس از مدتی موفق نشوند میل و اشتیاق روزهای اولیه را از خود نشان دهند و به دنبال آن چنین نتیجه بگیرند که در خود یا همسرشان نقصی وجود دارد. این نکته می تواند سازگاری میان همسران را به مخاطره بیندازد. برای مقابله با این خطر، همسران باید واکنش های خود را برای رسیدن به ارگاسم کاملاً مورد توجه قرار دهند تا از این راه بر شهوت و میل خود بیفزایند. هر زن و شوهری باید برای رسیدن به نقطه مطلوب، به دقّت اشتباهات خود را مورد بررسی قرار دهد و از بروز دوباره آن ها جلوگیری کند تا زمینه چنین سوء تفاهم هایی پیش نیاید.

ب- نگاه یک سویه به روابط جنسی

پس از آمیزش جنسی، میل جنسی در مردان به شدّت فروکش می کند، در حالی که میان زنان چنین فرآیندی به شدّت ظهور نمی کند و به علاوه، انتظار نوعی عشق بازی و نگاهی فراتر از رابطه ی جنسی خالص در آنان وجود دارد؛ چرا که فکر بازیچه بودن زن برای مرد و نگاه یک سویه مرد به برطرف ساختن نیاز جنسی خود، زنان را آزار می دهد. پس مرد باید به وسیله عشق بازی پس از آمیزش، پاسخگوی خواسته های همسرش باشد. در مراحل اوّلیه ازدواج، عشق بازی پس از نزدیکی، به مراتب بهتر از عشق بازی پس از آمیزش است؛ زیرا:
أ- عشق بازی پس از نزدیکی، محبت دو طرف به یکدیگر را ثابت می کند و نشان می دهد عشق آن ها تنها به منظور ارضای جنسی نیست؛
ب- عشق بازی پس از آمیزش، حسّ مردانگی و زنانگی را در آن ها تقویت می کند. هر مردی زمانی احساس غرور می کند که زن پس از نزدیکی او را ستایش کند و هر زنی مایل است بداند که صلاحیت جوابگویی به خواسته های شوهرش را دارد؛
ج- عشق بازی پس از نزدیکی، احساس نگرانی از یک عمل به ظاهر حیوانی را از بین می برد و به عشق و محبت انسانی می افزاید؛
د- اگر در رابطه جنسی، یکی از همسران یا هر دو ارضا نشده باشند، این حقیقت را که به یکدیگر عشق و علاقه دارند، تأیید می کند و نمی گذارد ارضا نشدن باعث از بین رفتن محبّت میان زن و شوهر شود؛
هـ- اظهار عشق پس از نزدیکی، شروع دوباره خوبی را نوید می دهد. (39)
هیچ جمله ای نمی تواند شور و شوق شما را در زمینه لذّت جنسی درست وصف کند. عمدتاً علاقه شما و نگاهتان به بستر آمیزش معیّن می سازد چه قدر شما از ارتباط جنسی لذّت کسب می کنید. پس با به کارگیری عشق بازی در هر مرحله، زمینه شور و شوق مراتب بعدی را بهتر فراهم سازید.
به جوانان بیاموزید که صرفاً با انگیزه وصال جنسی ازدواج نکنند؛ زیرا به محض برقراری رابطه ی جنسی تعداد زیادی از متعلقات عقلی و منطقی از بین می رود. پس از آن که سلول های مغز فرصت فعالیّت و تفکّر یافت، فاصله ی حذف نشدنی خود با شریک جنسی را به صورت عملی و همراه با غم در می یابد و ناسازگاری و… را آغاز می کند. رابطه جنسی سالم، پایه رابطه زن و مرد در ازدواج است؛ امّا توجّه صِرف به اصول و پایه ها، مانع پرداختن به بقیه ساختمان زندگی است. این شیوه منظره ی تماشای بدن عریان یک فرد را تداعی می کند که صد البته زیباترین افراد بدون لباس، زشت هستند و تماشای اسکلت فلزی یک ساختمان اصلاً جذاب نیست. (40)

ج- بسامد روابط زناشویی

منشأ کاهش تمایل جنسی را می توان هم در شالوده زیستی و هم در زمینه های روانی جست و جو کرد. به طور طبیعی بالا رفتن سنّ مردان باعث می شود آن ها دیرتر به زوال برسند و زمان بیشتری را می طلبند تا آمادگی تجدید رفتار جنسی را پیدا کنند. از طرفی زنان پس از یائسگی با کاهش یافتن حالت لَزجی مهبل، رابطه جنسی برایشان ناخوشایند می نماید. عوامل روانی از قبیل فشار کار، نداشتن وقت مناسب برای ارتباط جنسی، ترس از ناتوانی جنسی، احساس یک نواختی در ارتباط زناشویی، کسالت در ایجاد ارتباط مناسب و تفاوت های فردی میان همسران نیز، زمینه های کاهش را فراهم می آورد.
در برخی همسران با گذر زمان تغییر چشمگیری در کاهش رابطه جنسی دیده نمی شود، در حالی که برخی در همان سال های اولیه زناشویی فعالیت های جنسی خود را به طور چشمگیری کاهش می دهند. زن و مرد باید در مرحله اوّل برای بالا بردن درخواست جنسی فضاسازی کنند تا کاهش طبیعت اوّلیه را با طبعی جدید جبران نماید، و در مرحله ی بعدی از تغییرات آگاهی داشته باشند تا وضعیت پیش آمده غیر منتظره جلوه نکند و زمینه های ناسازگاری را فراهم نسازد.

د- تصویر ذهنی ناسالم

رابطه جنسی سالم، مستلزم تصویر ذهنی سالم در مشارکت جنسی است. زنان و مردان در طول روز و در محیط کار باید بکوشند که کمتر به چهره ی دیگران نگاه کنند. ایده آل آن است که تصویر واضح هر یک از زن و شوهر، فقط به همسر خود اختصاص داشته باشد و زن و مرد تصویر واضحی از نامحرمان نداشته باشند. دقّت در چهره و بدن دیگران، دو حالت دوستی و نفرت را به دنبال دارد. دوستی با دیگران رابطه فرد با همسر را تضعیف و زمینه ناسازگاری را تقویت می کند. به همین جهت، سفارش شده است در انتخاب همسر زیبایی او را مدّنظر قرار دهید تا دیدن او زمینه دوستی شود. باید کسی را برای ازدواج و شریک جنسی برگزیند که چهره، حالت ها و رفتارهای او زمینه پذیرش یک عمر را فراهم سازد. همان گونه که زنان بهتر است جز همسر را نبینند و مردان را به حریم خود راه ندهند، مردان نیز هرزه گرایی را باید وانهند و صادقانه، پاک و معصوم وار به همسر خود نگاهی عاطفی، عشقی و شهوانی داشته باشند. آنان نه تنها در زمان انتخاب همسر، بلکه در زمان آمیزش نیز باید با تصویرسازی سالم و به دور از ذهنیت های ناسالم، روابط جنسی را برقرار کنند. در روایات معصومان (علیهم السّلام) (41) آمده است که ارتباط با همسر با شهوتی که از طریق تصویر ذهنی زن بیگانه ای حاصل شده است، مطلوب نیست.

هـ- نبود جذّابیت

مردان و زنان برای این که جذّاب جلوه کنند، لازم است لباس های متنوّع بپوشند. به طور طبیعی، تعداد زیادی از زنان و مردان از روش و نوع لباس پوشیدن همسران خود شکایت دارند. تغییر در لباس، تنها تفریح نیست؛ بلکه تصویر ذهنی دیگران را تغییر می دهد و آنان فرد را شخصیتی پاکیزه و انسانی مرتب می بینند. بی تردید نوع، ترکیب، تناسب رنگ ها و جلوه های گوناگونی که به همراه دارد، در رضایت روانی شریک جنسی تأثیر فراوانی می گذارد. لباس های روشن تر برای جوانان، لباس های میانه رنگ برای میانسالان و لباس های ساده و متناسب برای بزرگسالان باعث می شود میل جنسی در اولویت دیده شود. نکته جالب توجه این که برای زن ها آن چه می شنوند، در رفتار جنسی تأثیر عمیق دارد و برای مردها آن چه می بینند، در روابط جنسی بسیار مؤثر است؛ البته این بدان معنا نیست که ریزبینی فوق العاده زنان در دیدنی ها نادیده گرفته شود.

و- تعیین وقت

هیچ گاه نمی توان برای نزدیکی جنسی زمان تعیین کرد. انسان همانند یک ماشین نیست که مطابق دستورالعمل خاصّی رفتار کند. زمانی که همه چیز از نظر سایکوفیزیولوژی آماده باشد، انسان آماده آمیزش جنسی است؛ البته عادت همان گونه که در دیگر موارد نقش چشمگیری دارد، این جا نیز ایفای نقش می کند؛ امّا داستان عادت را جداگانه باید بررسی کرد. در پایان سال اوّل زندگی جنسی، زن و شوهر باید آموخته باشند که مطابق خواسته های یکدیگر عمل کنند.
هر زمانی محیط آرام بود و تمایل به اوج رسید، زمان رابطه جنسی فرا رسیده است. هیچ کس نمی تواند در زمینه مسائل جنسی الگوی شما باشد. به هر کس نگاه کنید و او را ملاک قرار دهید، شکست خواهید خورد؛ چرا که توانایی ها و گرایش های افراد به تعداد آن ها متفاوت است. زمانی که بیشتر موانع برداشته شد و شرایط از نظر محیطی، تغذیه، تمایل و… آماده بود، می توان ارتباط جنسی را آغاز کرد. معیار در کامیابی جنسی مراحل آن نیست؛ بلکه رسیدن هم زمان زن و شوهر و فعالیت هماهنگ آنان برای رسیدن به ارگاسم ملاک است.

ز- نپذیرفتن هویّت جنسی

هر دختر و پسر یا زن و مردی، باید جنسیّت خود را پیش از انجام مراسم ازدواج پذیرفته باشد و خود را با نقش جنسیّتی خویش سازگار کرده باشد تا بتواند هم انتظارات دیگران را پاسخ گوید و هم خود از نقشی که ایفا می کند، احساس رضایت کند. زنانی که به گونه ای عمل می کنند که ویژگی های جنس مخالف را داشته باشند و حالت ها و کارهای مردانه را از خود نشان می دهند، گویا در اصل خلقت ویژگی های مردانه را در تن صدا، بی باکی و… دارند. همچنین مردانی که ویژگی های زنانه دارند، کمتر می توانند با نقش خود سازگار باشند.
داشتن نگرش مثبت به رفتار جنسی زنانه یا مردانه می تواند زمینه ی رشد دیگر موارد شخصیتی را فراهم سازد. در غیر این صورت تشخیص متخصصان درباره ی چنین فردی اختلال در هویت جنسی (42) خواهد بود. (43) بخشی از این مسئله به آگاهی از نقش جنسی مرد یا زن مربوط است که فرد باید به اصل و ریشه خود پی ببرد و تمامیت وجود خود را که از مهم ترین بخش آن هویت جنسی است، شناسد. از سوی دیگر، تصوّرات اشتباهی که می تواند زمینه مقابله با پذیرش هویت جنسی باشد، باید مردود اعلام شود. برای مثال، تصوّر حالت فاعل و مفعولی در روابط جنسی زن و مرد که یک تفکّر قدیمی است و می تواند نقش فعّال زن را کم رنگ کند، در پذیرش هویت جنسی زن تأثیر منفی دارد. هیچ ملاکی برای فاعل یا مفعول بودن واقعی زن و مرد وجود ندارد.
اگر زن بپندارد که رابطه ی جنسی فقط برای رفع نیاز همسر است، ارزش خویش را نادیده گرفته و بر این باور صحه گذاشته است که به عنوان زن در صحنه جامعه، فقط باید پاسخگوی همسرش باشد. اگر زن در صحنه زندگی نقش فعّال تر بر عهده گیرد و حقّ خود بداند که از لذت های زندگی برخوردار شود، یاد می گیرد که در مناسبات جنسی نیز سهمی برای خود قائل شود. (44) اسلام با پذیرفتن این نقش در روابط فیزیکی، زن را به ورود به عرصه جنسی، عرضه کردن خود و فعالیّت هایی که باعث بیداری جنسی مرد شود، سفارش کرده و اداره ی رابطه جنسی و تأمین مرد را بر عهده ی بهترین زن قرار داده است. اگر تصور منفی مفعول بودن حذف شود، بی تردید رابطه جنسی سلامت بیشتری پیدا خواهد کرد و باعث خواهد شد زنان حالت ضعف، انفعال و زیردست بودن را از خود دور کنند و در شرایطی مساوی به لذّت جویی، لذّت دادن و لذّت گرفتن اقدام نمایند.
پدران و مادران از همان ابتدا که کودک تفاوتی را میان خود و کودک دیگری از جنس مخالف می بیند، باید با توضیح درستی این تفاوت را تأیید کند. وقتی کودک در می یابد که میان پسرها و دخترها تفاوت های آناتومیکی وجود دارد، فرصت خوبی است برای تأکید روی تفاوت ها، نه کاستن از آن ها. آری، میان یک پسر و دختر تفاوت زیادی است. دخترها یک جور ساخته شده اند و پسرها جور دیگر، این پیام باید آشکار و قطعی باشد تا از اغتشاش فکری کودک که ممکن است در شناختن هویت جنسی او پیش آید، جلوگیری شود. (45)
فرهنگ عمومی جامعه نیز باید این تفاوت را به خوبی در میان پسر و دختر جا بیندازد، آن هم در زمانی که جامعه تأثیر بیشتری بر نوجوانان و جوانان را نسبت به خانواده ها به خود اختصاص داده است. هنگام بلوغ تفاوت های جنسی به حدّاکثر خود می رسد. نوجوان دختر به صورت یک زن و نوجوانان پسر چون یک مرد ظاهر می شود و عمل می کند. در این زمان فرد به تدریج در مقابل ادراکات دیگران واکنش نشان می دهد و تصویری را که به عنوان مذکر یا مؤنث بودن دارد، تقویت می کند. به طور کلی نقش جنسی، آن جنبه از ویژگی های روانی و الگوهای رفتاری هر جنس است که از نظر اجتماعی مناسب جنس مذکّر یا مونث شناخته می شود و مفهوم تجریدی مرد یا زن ایده آل را که مطلوب فرهنگ است، در بر می گیرد. (46) بنابراین آن چه در فرهنگ عمومی جامعه مورد قبول واقع شده است، می تواند به پذیرش هویت جنسی دختر و پسر کمک کند. اگر در فضای جامعه نقش ها به درستی تعیین شده باشد و از زن انتظارات زنانه و از مرد انتظارات مردانه روا داشته شود، نقش آن ها در تصویر ذهنی شان تثبیت می شود و آن چه انتظار است، همان اتفاق می افتد.

ح- انزال زودرس

این اصطلاح وقتی به کار می رود که انزال پیش از دخول یا فوراً پس از آن صورت گیرد به طوری که لذّت جنسی را مختل کند. اغلب زن ها هستند که لذّتشان با انزال سریع مردها مختل می شود، ارضا نمی شوند، خسته و عصبانی می گردند و واکنش های منفی از خود نشان می دهند. انزال زودرس می تواند به صورت اولیه باشد؛ یعنی به دلیل اضطراب و ضعف اعتماد به نفس رخ دهد، و می تواند ثانویه باشد؛ یعنی فشارهای روحی، نگرانی های اقتصادی یا برخی داروها عامل انزال زودرس باشد. (47)
انزال زودرس می تواند مرد و زن را خشمگین سازد و زمینه های ناسازگاری را فراهم آورد؛ از این رو مناسب است روش هایی به کار برده شود که انزال به تأخیر افتد. اینک به بخشی از این روش ها اشاره می کنیم:
أ- قسمت پایین کلاهک آلت را می توان به صورت حلقه ای در بر گرفت و به مدت 3 تا 4 ثانیه آن قدر فشار داد که احساس قریب الوقوع انزال و ارگاسم عقب نشینی کند و احساس درد غلبه نماید. با تکرار این کار توسط مرد یا شریک جنسی او، انزال عقب می افتد و ارگاسم هماهنگ میان زن و شوهر به وقوع می پیوندد؛
ب- در صورتی که در طول هفته مقاربت ها به حداکثر برسد، انزال زودرس خود به خود رفع می شود؛ بنابراین همسرانی که در هفته یک بار مقاربت دارند، باید دست کم چهار یا پنج بار مقاربت را در برنامه ی رفتار جنسی بگنجانند تا از این راه حساسیت زوجین و به خصوص مرد کمتر شود و بتواند از آمیزش طولانی تر و لذّت بخش تر برخوردار شود؛
ج- استفاده از کاندوم باعث کاهش سطح تماس و فشار هنگام تماس می شود و بر همین اساس، انزال دیرتر انجام می گیرد. (48)
د- نوازش ها و معاشقه های پیش از آمیزش را خیلی طولانی نکنید و تنها تا آن اندازه که همسرتان به مرحله آمادگی برسد، ادامه دهید.
هـ- به محض احساس نزدیک شدن به لحظه انزال عضلات میان دو راه و مقعد خود را سست کنید و در همان حال با دهان باز نفس آرام و عمیق بکشید. (49)
با این روش های می توانیم از انزال زودرس که خلاف انتظار زن و شوهر است، جلوگیری کنیم.

ط- کاهش میل جنسی

نوع اوّلیه پایین بودن میل جنسی که در زنان سردی مزاج نامیده می شود، نتیجه مشکلات در رشد روانی – جنسی است. نوع دیگر آن که ثانویه نامیده می شود، کاهشی است که شایع ترین علّت آن مشکلات روزمره در روابط با افراد است. اغلب زوج ها نمی دانند که رفتار جنسی آن ها، آینه احساسات خوب و بد ناخودآگاهشان است. نیاز ظاهری یک مرد به محبّت زن، دشمنی ها را پنهان می کند. وقتی چنین فردی به طور دایمی نقش آرام بخش را بازی می کند، از عصبانیّتی که در درونش انباشته شده، آگاه نیست؛ امّا تظاهر این عصبانیت می تواند کاهش میل جنسی، انزال زودرس و حتی ناتوانی جنسی باشد. (50)
بی شک سرد مزاجی را نباید عارضه ای ساده پنداشت؛ بلکه باید آن را پدیده ای بسیار پیچیده و مرموز شمرد که انواع و درجات گوناگونی دارد. برای پی بردن به چگونگی سرد مزاجی، باید علّت های آن را بررسی کرد. علّت عمده ی سردمزاجی زن، ناآگاهی مرد و رفتارهای ناشیانه ی اوست. غالباً مرد است که نمی داند چگونه باید زن را برای دستیابی به اوج لذّت آماده کند و این ناآگاهی، به خصوص به لحاظ نقاط حسّاس زن در به اوج رسیدن جنسی و انزال است. بیشتر مردها اطلاعاتشان از نزدیکی، تنها دخول است. (51) انزال هر زنی مستلزم شرایط خاصّی است. گاهی مستلزم کارهایی است که به ظاهر بی معنا و خنده آور جلوه می کند؛ امّا تا جایی که ممکن است و ممنوعیّتی از جهت شرعی و اخلاقی وجود ندارد، باید در تأمین آن ها کوشید و به خواسته های آنان توجه کرد؛ البته توجه کردن به خواسته های آنان به معنای احتیاط کاری و شرمسازی و تعارف نیست که زن و مرد همانند عبور از در اتاق یا سالنی به یکدیگر تعارف کنند. رابطه جنسی میان زن و مرد، باید به گونه ای صریح باشد که آنان بدون تعارف به نهایت لذّت جنسی بیندیشند. اندیشیدن به نهایت لذّت جنسی نه تنها خودخواهی نیست، بلکه یک نوع فداکاری است. (52)
جایی که انسان در سایه اوج لذّت جنسی دیگران خود نیز به ارگاسم می رسد، به هیچ وجه خودخواه تلقّی نمی شود؛ بلکه تنها همانند مادری است که با اوج لذت فرزند خود، خود نیز به اوج لذت می رسد؛ بنابراین برای دور کردن از سرد مزاجی که می تواند آسیب های فراوانی به زندگی وارد کند، مرد نهایت تلاش خود را باید به کار بندد.

ی- آمیزش در دوران قاعدگی

علاوه بر توصیه های اخلاقی و تبین احکام شرعی در رساله های مراجع تقلید که همبستری در دوران قاعدگی را منع کرده اند، از نظر روانی – جنسی نیز این امر خطرناک است. زن در این دوران – به ویژه در ابتدای آن – دچار تنش، تخریب رحم، خونریزی، ضعف و استعداد عصبانیت، خودکشی و انواع اختلالات روانی است. (53) در این دوران زن به مراقبت شدیدی نیاز دارد. چنان چه مردان به دلیل فشار غریزه جنسی، زنان خود را به برقراری رابطه جنسی وا دارند – علاوه بر این که از نظر شرعی کار حرامی انجام داده اند و باید کفاره بپردازند و زنان را در این حالت مسئولیتی نیست – زمینه را برای پرخاشگری و ناسازگاری زنان فراهم و زندگی را با آسیب جدّی در جهت سازگاری نیز مواجه ساخته اند. پس مناسب است برای تقویت سازگاری از این آسیب ها جلوگیری کنند.

پی‌نوشت‌ها:

1. بقره، 187.
2. بقره، 232.
3. آل عمران، 14.
4. محمدبن یعقوب کلینی، الکافی، ج 5، ص 321.
5. میرزا حسین نوری، مستدرک الوسائل، ج 14، ص 306.
6. محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، ج 3، ص 626.
7. بقره، 223.
8. محمد نبی تویسرکانی، لئالی الاخبار، ج 3، ص 231.
9. محمدبن حسن حرّ عاملی، وسائل الشیعه، ج 2، ص 15.
10. همان، ص 109.
11. همان، ج 20، ص 109.
12. « غضّ طرفه و بصره: کفّه و خفضه و کسره ». لسان العرب، « ماده ی غضَّ ».
13. نور، 31 و 30.
14. غافر، 19.
15. شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج 4، ص 19.
16. همان، ج 3، ص 474.
17. همان.
18. همان، ج 4، ص 18.
19. همان.
20. همان، ص 19.
21. همان.
22. نهج البلاغه، ص 513.
23. شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج 4، ص 18.
24. محمدبن حسن حرّ عاملی، وسائل الشیعه، ج 20، ص 29.
25. همان.
26. « شرار نسائکم… الحصان علی زوجها »، همان.
27. همان، ص 37.
28. همان، ص 105.
29. محمدبن حسن حرّ عاملی، وسائل الشیعه، ج 20، ص 158.
30. همان، ص 120.
31. همان، ص 143.
32. محمدبن یعقوب کلینی، الکافی، ج 3، ص 481.
33. محمدبن حسن حرّ عاملی، وسائل الشیعه، ج 20، ص 246.
34. علی اسلامی نسب، درمان های جنسی ( 412 درس برای موفقیت در رفتار جنسی )، ص 81.
35. محمدبن حسن حرّ عاملی، وسائل الشیعه، ج 20، ص 131.
36. همان، ج 30، ص 118.
37. همان، ص 119.
38. تام گینس، اوّلین سال ازدواج، ترجمه آذر کارگاه، ص 170.
39. همان، 173.
40. علی اسلامی نسب، درمان های جنسی، ص 52.
41. محمدبن حسن حرّ عاملی، وسائل الشیعه، ج 20، ص 252.
42. Gender identity disorder
43. علی اسلامی نسب، درمان های جنسی، ص 68.
44. محمدرضا تقدّمی، خستگی جنسی، ص 31.
45. گینات هایم جی، رابطه بین والدین و کودکان، ترجمه سیاوش سرتیپی، ص 118.
46. دوروتی، راجرز، روان شناسی کودک، ترجمه غلامعلی سرمد، ج 2، ص 29.
47. لینکلن رزماری، از ناتوانی تا لذت جنسی، ترجمه فرشاد نجفی پور، ص 64.
48. علی اسلامی نسب، درمان های جنسی، ص 66.
49. محمدرضا تقدمی، خستگی جنسی، ص 131.
50. لینکلن رزماری، از ناتوانی جنسی تا لذت جنسی، ترجمه فرشاد نجفی پور، ص 145.
51. محمدرضا تقدمی، خستگی جنسی، ص 120.
52. داگمار اوکانر، زندگی موفق زناشویی و جنسی با همسر خود، ترجمه قدیرگلکاریان، ص 291.
53. علی اسلامی نسب، درمان های جنسی، ص 141.

منبع مقاله :
حسین زاده، علی؛ (1391)، همسران سازگار: راهکارهای سازگاری، قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، چاپ سیزدهم