روزه از دیرباز در میان ملل گذشته وجود داشته است و مردم از اثرات شفابخش آن آگاهی داشته اند، مخصوصا در میان کشورهایی چون هندوستان و مصر در میان آثار باقیمانده از آنها تاکیدات عجیبی نسبت به روزه گرفتن به افراد جامعه شده است. امروزه جوامع غربی با در نظر گرفتن اهمیت روزه برای سلامتی بدن، دست به پژوهشها و تحقیقات گسترده ای در مورد اثرات روزه بر بدن زده اند که خود باعث پدید آمدن یک علم جدید به عنوان روزه درمانی در شاخه پزشکی شده است و بیشترین کاربرد را در سلامتی افراد جامعه دارا می باشد. از آنجا که اسلام به عنوان یک دین کامل 1400 سال پیش افراد را موظف به انجام فریضه روزه گرفتن کرده است، حقانیت و درستی احکام دین با انجام این تحقیقات علمی به بشر ثابت شده و متاسفانه این کم کاری را برای ما در مورد تحقیق در منابع دینی نیز در خور توجه قرار داده است، زیرا که تمام اثرات تحقیقات علمی دانشمندان غربی در مورد روزه درمانی با احادیث ائمه اطهار در مورد آن یکی در آمده است و باعث شرمندگی می باشد که با داشتن این گنجینه های علمی ما به سراغ آنها نرویم و غربیها کمال استفاده را از آنها ببرند . با این حال این مقاله درباره تحقیقات یک دانشمند غربی در مورد روزه درمانی و اثرات آن بر بدن انسان می باشد و خواهشمندم که اثرات روزه درمانی را در این مقاله با سخنان امام علی(علیه السلام) و دیگر ائمه در مورد اثرات روزه بر بدن انسان و سلامت روحی افراد مطابقت دهید که خود باعث حقانیت ائمه اطهار و کلام گوهربار ایشان و عمل به دستورات دین می باشد.
1- روزه درمانی
روزه درمانی راهی برای به دست آوردن سلامتی و شادابی است. آیا می دانید در صورتی که ذخیره چربی بدن 9 کیلوگرم باشد می توان تقریبا یک ماه بدون غذا طاقت آورد. 9 کیلوگرم چربی تولید شده در بدن حاوی 80هزار کیلوکالری است که انرژی مورد نیاز سی روز را تامین می کند. متاسفانه در عصر حاضر بیش از حد تلاش روزانه از مواد انرژی زا تغذیه می کنند و به این کار همچنان ادامه می دهند. بدن دارای یک ساعت درونی است که خود به خود فعال می شود و پیروی کردن از آن به نفع خود ماست.
توضیح بیشتر در مورد این مورد عبارتند از:
الف) معمولا بیماریهایی که تب شدیدی به همراه دارند باعث بی اشتهایی می شوند، این عکس العمل بدن نشان می دهد که تمام اعضا با قدرت تمام سعی بر غلبه کردن بر عفونت دارند و وقتی برای هضم غذا صرف نمی کنند. ساعت درونی بدن دستور بر قطع تغذیه از بیرون می دهد و بدن تب دار با عکس العمل طبیعی مشغول تغذیه از ذخیره خود می شود.
ب) وقتی شخصی در گذشته شام کاملی میل کرده است فردا صبح اشتها به خوردن ندارد پس چرا باید صبحانه بخورد؟ ساعت درونی بدن شخص تا ظهر، احساس گرسنگی را اعلام خواهد کرد. تجربه ثابت کرده است سیری ارتباطی با میزان توان جسمانی و روانی شخص ندارد. فقط کافی است که ما به بدنمان اعتماد کنیم( !چون از درون دارای ذخیره غذایی هستیم.)
ندای درونی به ما یادآور می شود که: “فقط نصف بخور! زمانی که بیشتر مزه داد دست از خوردن بکش.”
“صبح ها مانند یک پادشاه، ظهر مانند یک آدم معمولی و شبها مانند یک کارگر ساده غذا بخور.” این دو جمله گفته شده در قسمت بالا دقیقا مطابق دستورات ائمه در مورد چگونگی غذا خوردن بر سر سفره غذا می باشد مثل اینکه از آنها نقل قول کرده باشند. خلاصه اینکه:
بدن ما تحت تاثیر ماست.
2- روزه
روزه از دوران باستان تاکنون به عنوان یک روش درمانی به کار برده شده است و به معنای گرسنگی کشیدن و کمبود مواد غذایی نیست بلکه محدود کردن، رساندن مواد غذایی به بدن و قطع کامل تغذیه از بیرون و تغذیه از درون است. همچنین روزه در پیشامدهای روحی و روانی در جان ما تاثیر می گذارد و موجب تقویت نیروهای روحی در انسان می شود تا فرصت نوسازی و زنده شدن دوباره به آنها بدهد. اگر افسار تاثیرات اساسی را بدست روزه بدهیم با شگفتی در می یابیم که می توانیم خودمان را به بدنمان بسپاریم و به آن اعتماد کنیم.
روزه نشان دهنده عزم راسخ انسانی متفکر و به معنای بکار انداختن نیروهای درمانگر بدن و ارزانی داشتن یک دوره استراحت به بدن است و باعث ترک عادات نامطلوب (مثل استعمال دخانیات، گوشتخواری یا گیاه خواری بیش از اندازه، مصرف زیاد ترشی و…) می شود. بدن جوانتر، لاغرتر و دارای ضرب آهنگی جدید می شود و از رسوبات قند ذخیره شده در خودش استفاده می کند و سریعا با وضعیت جدید تطبیق می یابد. اندامهای گوارشی در این مدت بیکار شده در نتیجه می توانند بعد از سالها کار بیش از حد بهبود پیدا کنند و نیروی خود را باز یابند. روزه یک عمل جراحی بدون چاقوست. چربی های زاید بدن از بین می روند و وزن ما نیز به طور طبیعی کاهش می یابد و بدن به پاکسازی مواد زاید می پردازد. ابتدا بافتهای پیر و فرتوت را مورد حمله قرار می دهد و بعد سلولها و بافتها را احیا و کیفیت آنها را بهتر و جوانتر می کند که در این عمل اندامها بیشترین استفاده را می برند. همچنین در روزه درمانی یک سری مواد باقیمانده داروها و مواد سمی مقاوم که از استعمال سیگار و مواد دیگر در بدن مانده اند و مواد مکمل غیرقابل جذب و غیر قابل جایگزین مانند مواد رنگی یا کنسروی از بدن دفع می شوند. دکتر ریدلین به عنوان یک کارشناس علوم تغذیه و سلامتی در جهان غرب از روزه به عنوان یک عامل شفابخش یاد کرده است. در اینجا ما به عنوان نمونه چند مورد از دستاوردهای این محقق علوم تغذیه را در مورد اثرات روزه بر بدن ذکر می کنیم. خون: طبق گفته های وی در مورد اثر روزه بر خون انسان در یک دوره روزه درمانی احتیاجات خون به مواد غذایی با کمترین مقدار تامین می شود و کمبودی متوجه انتقال مواد موجود در خون انسان نخواهد شد زیرا با استفاده از ذخائر بدن تامین می گردد و کار انتقال خون بیشتر می شود و مقادیر بیشتری خون به قلب وارد یا خارج می شود. از طریق تخلیه روده و معده فشار خون تغییر می کند زیرا هرگونه نیروی بازدارنده در محدوده شکم حذف می گردد.
بیماران عروقی: در مورد این بیماران روزه کمک زیادی به بدن آنها می کند. کسانی که تنگی عروق دارند و در حقیقت دچار مشکلات تنفسی هستند در طول مدت روزه داری می توانند حرکت کنند و راه بروند بدون اینکه برای تنفس تلاش زیادی انجام دهند و دچار ترس و وحشت شوند.
عفونتها: روزه مقاومت بدن انسان را بالا می برد. دستگاه گوارش انرژی مصرف نمی کند و تمام انرژی بدن صرف افزایش مقاومت آن در برابر عفونتها می شود. در اینجا این نکته قابل اهمیت می باشد که امام علی(علیه السلام) قرنها قبل از کشف این موضوع توسط دانشمندان غربی در حدیثی فرموده اند: روزه بگیرید تا بدنهایتان پر از استقامت گردد و از بیماریها در امان بمانید و همچنین احادیث متواتر فراوانی که از دیگر امامان ما رسیده از جمله امام صادق(علیه السلام) که می فرمایند: روزه گرفتن باعث شادابی بدن وسلامتی جسمی و روحی انسان می شود که در اینجا به همین چند نکته که امامان ما در مورد فواید روزه درمانی گفته اند بسنده می کنیم و به ادامه بحث مورد نظرمان می پردازیم. از دیگر فواید روزه، درمان بیماریهای قلبی می باشد: در بیماری آریتمی (اختلال ضربان قلب) باعث کم شدن تجمع خون در سیاهرگ می شود و قلب دوباره توانایی قبلی خود را باز می یابد . روزه در درمان سنگ کلیه و مثانه، التهاب کبد، تومور ماهیچه رحم (فیبرئید)، بیماریهای پوستی (التهاب، خارش، تب خال، جوش، دمل و صورتی شدن آن) و آسم (به جز آسمی که منشا آلرژی دارد) و بیماریهای دهان و دندان، آب سیاه چشم (مهار کردن فشار روی چشم)، کاهش یا درمان حمله های میگرنی، بالا بردن توان باروری، پیشگیری از ناراحتی های دوران یائسگی در خانمها، انعطاف پذیری جسمی و روحی افراد بالای 40 سال، آماده کردن انرژی و نیروهای درمانگر بدن و آرایش و زیبایی درون بدن اثرات فراوانی دارد. در اینجا این نکته قابل اهمیت می باشد که تمام افراد توانایی اینکه روزه بگیرند را ندارند پس این افراد نباید روزه بگیرند: کسانی که بیماریهای سل، پرکاری غده تیروئید، ضعف پیری، مخملک، التهاب معده (اگر منشا روحی داشته باشد)، التهاب روده کوچک که باعث تجمع باکتریها می شود و دیفتری دارند نباید روزه بگیرند. بیایید با روزه گرفتن طی این روزهای مبارک به فکر خودمان باشیم و همچنین طبق نظر ایشان که با آزموده ها و فرهنگ غربی تناسب بیشتری دارد و عمل به آنها برای ما خالی از اشکال است ما می توانیم در ایام روزه داری علاوه بر انجام تکالیف عبادی خود به انجام این گونه اعمال که ایشان توصیه کرده است از قبیل پیاده روی (اکسیژن رسانی برای از بین بردن پسمانده ها و آلودگی های باقیمانده در بدن)، مطالعه، موسیقی، خواب کافی (که در احادیث خواب روزه دار به عبادت تعبیر شده است) و استراحت و آرامش که در این مدت روزه داری تاثیر فراوان جسمی و روحی برای بدن انسان به ارمغان می آورد، عمل کنیم.
نکته مهم در آخر اینکه:
دستگاه هضم غذا بعد از آرامش و سکونی که روزه باعث آن شده است در هنگام باز کردن روزه به یکباره فعالیت شدید و سختی را متحمل می شود پس باید مواد غذایی را از مایع به جامد در فاصله زمانی مختلف مصرف کنیم. در مدت روزه شخص با خودش دیدار می کند و بدن فرصت همپایه شدن با روح را می یابد. “یادمان باشد وقتی بر احساس گرسنگی خود غلبه می کنیم تازه آن موقع است که بدنمان آزاد شده است.

منابع:
.1 روزه درمانی اثر ماریا لانگ ارنست
.2 نهج البلاغه بخش حکمتها
.3 اصول کافی
.4 سنت و سیره پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم)
روزنامه رسالت الف