رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم ) فرمودند :
مَن اَمَرَ بِالمَعروفِ ونَهَی عَن المُنکَرِ فَهُوَ خَلیفََهُ الله فِی ارضِهِ وَ خَلیفه رسول الله و خلیفه کِتابِه :
هر کس امر به معروف و نهی از منکر نماید ، پس او جانشین خدا در زمین و جانشین رسول خدا و جانشین کتاب خداست.
اِذا لَم یَامُروا بِالمعروف وَ لَم یَنهَوا عَنِ المُنکر…. سَلَّطَ الله عَلیکُم شِرارُهُم فَیَدعُوا عِندَ ذَلکَ خِیارهم فَلایُستَجَابُ لَهُم ،
رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم ) وقتی مردم امر به معروف ونهی از منکر ننمایند …. خداوند ، بدان را بر ایشان مسلط خواهد کرد .
پس در این حالت ، افراد صالح به در گاه خدا دعا می کنند ولی دعایشان مستجاب نمی شود.
مَن اَمَرَ بِالمَعروف شَدَّ ظُهورِ المُؤمِنین وَ مَن نَهَی عَنِ المُنکَر اَرغَمَ اُنُوفِ الکافرین.
هر که امر به معروف کند سبب پشت گرمی و تقویت مؤمنین می گردد و هرکه نهی از منکر نماید کافران را به خاک مذلت می نشاند.
حضرت علی(علیه السلام) فرمودند:
اِنَّمَا هَلَکَ مَن کَانَ قبلکُم حَیثُما عَمَلوا مِنَ المَعاصِی وَ لَم یَنهَهُم الرَبَّانِیون و الاحَبَار عَن ذَلکَ.
سبب هلاکت و معذب شدن پیشینیان شما فقط این بود که مرتکب گناهان شدند و علمای ربانی و دانشمندان آنان را از گناه نهی نکردند.
اِنَّ الامرَ بِالمَعروف وَ النَهیِ عَن المُنکَر لَخُلقَان مِن خَلق الله سُبحَانَهُ وَ اَنَّهُمَا لا یَقربَان مِن اَجَل وَ لا یَنقَصِمَان مِن رِزقٍ.
امر به معروف و نهی از منکر دو صفت از اوصاف خداوند سبحان است و این دو عمل نه اجل انسان را نزدیک می کند و نه روزی را کم می گرداند.
حضرت امام حسین (علیه السلام) فرمودند:
اُرِیدُ اَن آمِر بِالمَعروفِ وَ اَنهَی عَنِ المُنکَرِ وَ اَسِیرُ بِسِیرهِ جَدِّی وَ اَبِی عَلِّی بن ابی طالب (علیه السلام).
هدف من امر به معروف و نهی ازمنکر و حرکت براساس سیره جدم رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم ) و پدرم علی ابی طالب است.
حضرت امام باقر(علیه السلام) فرمودند:
یَکُونَ فِی آخِرِ الزَّمَان قَومٌ یَتَّبِع فِیهِم قَومٌ مَرَاءُونَ لا یُوجِِبُونَ اَمرَا بِمَعروَفٍ وَ لا نَهیَاً عَنِ مُنکَر اِلَّا اِذا آمَنُوا الضَررَ یَطلُبُون لِاَ نفُسِهِم الرَخصَ و المَعاذِیر.
در آن آخر الزمان گروهی ظهور خواهند کرد که از ریاکارانی پیروی می کنند که هیچ امر به معروف و نهی از منکری را واجب نمی دانند مگر آنکه از زیان آن در امان باشند و برای فرار از این وظیفه عذر و بهانه می جویند.
مَا اَقَّر قَومٌ بِالمُنکرِ بِین اَظهَرُهم لا یُغیِرونَهُ الا او شک اَن یَعُمهُم الله بِعِقَابٍ.
هر گاه مردم در برابر گناهی که در جامعه رواج یافته سکوت کنند و در صدد دفع آن بر نیایند، خداوند به زودی همه ایشان را مشمول عذاب می فرماید.
فَانکَرُوا بِقُلوبِکُم ، وَاَلفَظُوا بِالَسِنتِکُم وَ صَکوا بِهَا جِبَاههم وَلا تَخَافُوا فِی الله لَومَه لَائِم فَاِن اتَّعَظُوا وَاِلی الحَقِّ رَجَعُوا فَلا سَبِیلَ عَلَیهِم (اِنَّما السَبِیل عَلی الذینَ یَظلِمُونَ النَّاسَ وَ یَبغَونَ فِی الارضِ بِغَیرِ الحَقّ اُولئکَ لَهُم عَذابٌ اَلِیم )هُنالَکَ فَجَاهَدُوهُم بِاَبدَانِکُم وَ اَبغَضُوهُم بِقُلوبِکُم
امام باقر (علیه السلام) فرمودند: (در برابر منکرات ) قلباً از گناه ناراحت شوید (آن گاه ) به زبان آورده و اعتراض کنید ، (سپس ) با تندی به پیشانی او بزنید ـ البته نه با دست ، بلکه با سخن با او برخورد کنید ـ و در راه خدا از ملامتگری نترسید ، اگر موعظه را پذیرفتند و به سوی حق بازگشتند ، چیزی بر آن ها نیست (مطلوب حاصل شده است). راه (نکوهش) تنها بر کسانی است که به مردم ستم می کنند و به ناحق در زمین طغیان می کنندآنان عذابی دردناک خواهند داشت . اگر گناه کاران ، دست از کار خلاف بر نداشتند پس با آنان جهاد کنید و کنینه ی آنان را به دل داشته باشید.
امام صادق (علیه السلام) فرمودند :
وَ قَالَ الصَادِق وَیلٌ لِقَومٍ لا یُدِینُونَ الله بِالامرِ بِالمَعروف وَ النَّهی عَنِ المُنکَر.
وای بر مردمی که با عمل نکردن به امر به معروف و نهی از منکر به دین خداوند پایبند نیستند.
مَن کَانَ لَهُ جَارٌ یَعمَلُ بِالمَعاصِی فَلَم یَنهَه فَهُوَ شَریکُهُ.
هرکه همسایه گنهکاری داشته باشد واورااز گناه نهی نکند،در گناه او شریک است.

امر به معروف ونهی از منکر در غرر الحکم و درر الکلم
* خرد از بدی پاکیزه است و به خوبیها فرمان دهنده . ( 328/1)
*امر به معروف ، برترین عملهای مردم است . (101/2)
*کسی که بعمل گروهی خشنود است همانند آنان است . و هر کس که در باطل وارد شده دو گناه کرده : گناهی برای خشنودی و گناهی برای عمل (131/2)
*امر کن به نیکویی تا از اهلش بوده باشی ؛ و بازدار از بدی با دست وزبان خود. و با تلاش از انجام آن جلوگیری نما. ( 214/2)
* از خوبیها فرمان برید و بر آن امر کنید واز بدیها باز ایستید و از آن نهی کنید. ( 262/2)
*امر به معروف ونهی از منکر مرگی را نزدیک نمی گرداند و روزی را کم نمی کند و لکن اجر و پاداش را دوچندان کنند . و برتر از این دو سخن ، عدلی است که در برابر پیشوا ی ظالمی گفته شود. (611/2)
* نهایت دین ، امر به معروف ونهی از منکر وبرپاداشتن حدود است. ( 374/4)
*امر به معروف ونهی ازمنکر واقامه حدود ، ستون شریعت است . ( 518/4)
*عمل کننده به خوبی ، وبازدارنده از بدی باش ومنش بی وفایی را بد بدار. ( 607/ 4)
*امر کننده به خوبی و بازدارنده از بدی باش . برای کسی که از تو بریده ، پیوند دهنده و برای کسی که تورا محروم ساخته ، عطا کننده باش. ( 610/4)
*به خوبیها امر کننده ، واز بدیها نهی کننده و، وبه خوبی ها عمل کننده ، وبرای بدیها بازدارنده باش .( 613/4)
*هرکس امر به معروف کند ، پشت مومنین را محکم کرده است (258/5)
*هرکه نهی از منکر کند، بینی فاسقان را به خاک مالیده است . ( 259/5)
*هر که در او سه چیز باشد دنیا و آخرت او سالم ماند: امر به معروف کند خود نیز بر آن فرمان برد، ونهی از منکر نماید و خود نیز از آن باز ایستد، و حدود خداوند بزرگ را محافظت نماید. (440/5)
*از برترین فضیلتها ، نیکی کردن و گسترش خوبیهاست. ( 29/6)
*هرگز به سوی خوبیها راهنمایی نشوی مگر آن که بدیها را فراموش کنی ( 67/5)
*هر کس ببیند ناروایی را که به آن عمل می شود، و کار بدی را که به سوی آن خوانده می شود و آن را به قلب خود بداند ، پس سلامت ماند و رهایی یابد ؛ وکسی که آن را به زبان انکار کند ، پس پاداش داده شود واو از اولی بر تر است . و کسی که آن را با شمشیر انکار کند تا حجت خداوند برتر قرار گیردو سخن ستمکاران پست تر ، پس او همان است که راه هدایت رسیده و بر راه درست ایستاده است ویقین در دل او روشن شده است. (559/2)
*هرگاه یکی از شما منکری را ببیند و قادر نباشد آن را با دست و زبان خود انکار کند ولی آن را با قلب خویش بد بداند و خداوند راستی آن را بداند ، هر آینه به وظیفه خود عمل کرده است. (183/3)
*اگر از مسابقه دادن با یکدیگر ناگزیرید ، پس در اجرای حدود خدا وامر به معروف با یکدیگر مسابقه دهید . ( 20/3)
*برخی از شما با دست و زبان و قلب خود نهی از منکر می کند پس او تمام خصلتهای خوب را کامل کرده است . و برخی با زبان وقلب به انکار منکر می پردازد ، او دو خصلت از خوبیها را دریافته ویکی را تباه ساخته است. و برخی از شما فقط با قلب منکر بد یهاست واز دست وزبان خود در این راه بهره نمی برد ، پس او دو خصلت از برترین خصلتهای سه گانه را تباه ساخته و یکی ازآن برگرفته است. و برخی از شما برای جلوگیری از بدیها نه از دست ونه زبان و نه قلب خود استفاده می کند ، که او مرده ای درمیان زندگان است. (444/4)
*بسا بازدارنده ای که خود باز نایستاده است. ( 78/ 4)
*بسا فرمان دهنده ای که خود فرمان نمی پذیرد. ( 78/ 4)
*برای نادانی آدمی کفایت کند این که مردم را از چیزی بازدارد که خود آن را انجام می دهد .( 584/4)
*برای گمراهی آدمی بس است این که مردم را به چیزی فرمان دهد که خود آن را انجام ندهد واز چیزی بازدارد که خود از آن بازنایستاده است. ( 584/4)
*امر کننده به خوبیها و عمل کننده به آن باش ؛ ومباش از آنان که دیگران را به چیز امر می کنند ولی خود نافرمانی می کنند و خشم پروردگار را به خود بر می انگیزند. ( 616/4)
*چه زشت است برای مردم این که مردم را از بدیها برحذر دارد و آنها را از پستیها و گناهان بازدارد ، ولی چون تنها شود خود مرتکب آنها شود و از عمل به آن روی برنتابد. ( 480/6)

امر به معروف ونهی ازمنکر در رفتار وسیره معصومان (علیهم السلام)
اساس سیره پیامبر اکرم و امامان بزرگوار (علیهم السلام) بر امر به معروف ونهی از منکر استوار است .
آنان نه تنها به این دو فریضه مهم اقدام می نمودند بلکه پیروان خویش را به اهمیت سفارش دادن دیگران به نیکی ها و پرهیزدادن از پلیدی ها متوجه می ساختند .
از نظر آن بزرگواران امربه معروف ونهی ازمنکر عمومی بوده وحق از آن همه ی مردم می باشد .
در این بخش به عنوان نمونه اشاره ای به رفتارمعصومان (علیهم السلام) داریم :

سیره عملی امام رضا علیه السلام در مورد فریضه امر به معروف و نهی از منکر
به دستور مامون علمای برجسته از فرقه های گوناگون در مجالس مناظره حاضر می شدند و امام رضا (علیه السلام) با آن ها مناظره و بحث می کرد .
در یکی از این مجالس « عمران صابی» که از دانشمندان بزرگ بود حاضر شد و درباره ی توحید خدا با امام رضا (علیه السلام) به بحث پرداخت هر سوالی که او مطرح کرد.
امام با استدلال های روشن و قطعی ، جواب می داد بحث و مناظره به اوج خود رسیده بودکه هنگام نمازظهر فرا رسید امام رضا (علیه السلام) به مامون فرمودند: «الصلاه قد حصرت» (وقت نماز فرا رسیده) عمران صابی گفت :
« یَا سَیدی لا تَقطَعُ عَلی مَسألتِی فَقَد رَقَّ قَلبِی »
ای آقای من ! پاسخ سئوال من را قطع نکن . اکنون قلب من نازک گشته است (آمادگی پذیرش حقیقت رایافته است )
امام رضا (علیه السلام) تحت تاثیر احساسات عمران صابی قرار نگرفت و فرمود : « نصلی و نعود» نماز می گذاریم و سپس باز می گردیم.
امام رضا(علیه السلام) با همراهان برخاستند و نماز خواندند و پس از نماز به همان مجلس باز گشتنه و به بحث و بررسی ادامه دادند.

امر به معروف در قیام امام حسین (علیه السلام)
مطالعه ی قیام سیدالشهدا (علیه السلام) به خوبی نشان می دهد که عنصر اصلی این قیام مقدس ، امر به معروف ونهی ازمنکر است .
حضرت نیز در مناسبت های مختلف به این دو فریضه مهم ، تصریح می نمود . آن بزر گوار قبل از خروج ازمدینه علت قیام خویش را این گونه بیان فرمود:
اِنِّی لَم اَخرُجُ اَشِراً وَلا بَطِراً وَ لا مُفسِداً وَلا ظَالِمَاً وَ اِنَّمَا خَرجتُ لِطَلَبِ الا صلَاحَ فِی اُمَهِ جَدِّی (صلی الله علیه وآله وسلم )
من از روی خود خواهی وخوش گذرانی فساد و ستمگری قیام نکردم بلکه برای اصلاح امت جدم به پاخاسته ام .
در حالی که بنی امیه این گونه وانمود می کردند که آن برگوار برخلیفه ی وقت و به ضرر اسلام خروج کرده است امام حسین (علیه السلام) با این سخن روشن ، هرگونه فساد ستمگری و خودخواهی را نفی می نماید و در عوض تاکید می نماید که حرکت و قیامش یک حرکت اصلاحی با محوریت سیره و سخن پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله وسلم ) می باشد . و نیزفرمود :
اُرِیدُ اَن آمِر بِالمَعروفِ وَ اَنهَی عَنِ المُنکَرِ وَ اَسِیرُ بِسِیرهِ جَدِّی وَ اَبِی عَلِّی بن ابی طالب (علیه السلام).
هدف من امر به معروف و نهی ازمنکر و حرکت براساس سیره جدم رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم ) و پدرم علی ابی طالب است.

منابع:

www.nemademehr.com
www.kh-setadehya.ir
منبع: غرر الحکم و درر الکلم