1. در خطبه 174، حضرت علی ـ علیه السلام ـ کدام یک از خلفا را ستمکار و ظالم معرفی می‌کند؟
2. در خطبه 174، حضرت علی ـ علیه السلام ـ چه کسی را متهم به قتل عثمان معرفی می‌کند؟
3. در خطبه 166، حضرت علی ـ علیه السلام ـ عرب جاهلیت را به تخم کدام یک از حیوانات تشبیه می‌کند؟
4. در خطبه 166، حضرت علی ـ علیه السلام ـ برای خردسالان و بزرگسالان چه وظیفه‌ای را تعیین می‌کند؟
5. نام خطبه‌ای که حضرت علی ـ علیه السلام ـ در آن فتنه‌ها و فسادهای آینده را پیش بینی کرده است؟
6. در کدام خطبه حضرت علی ـ علیه السلام ـ برای طلب باران دعا می‌کند؟
7. خطبه‌ای که حضرت علی ـ علیه السلام ـ صفات پرهیزگاران را ذکر کرده است، کدام است؟
8. در خطبه 135، حضرت علی ـ علیه السلام ـ لقب «پسر لعین»، «ابتر»، «درخت بی‌ریشه» را به چه کسی نسبت می‌دهد؟
9. در خطبه 131، حضرت علی ـ علیه السلام ـ چه کسی را اولین نمازگزار بعد از پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ معرفی می‌کند؟
10. کدام خطبه را حضرت علی ـ علیه السلام ـ پس از قتل عثمان و در آغاز حکومت ظاهری خود ایراد فرمودند؟
11. کدام خطبه را حضرت علی ـ علیه السلام ـ در کنار قبر فاطمه زهرا ـ سلام الله علیها ـ هنگام دفن او ایراد کردند؟
12. در خطبه 210، حضرت علی ـ علیه السلام ـ راویان حدیث را به چهار گروه تقسیم می‌نمایند، آن چهار گروه کدامند؟
13. سه تن از اصحاب رسول خدا ـ صلّی الله علیه و آله ـ که در خطبه 182 به آن اشاره شده کدامند؟
14. در کدام خطبه حضرت علی ـ علیه السلام ـ خبر از غیبت حضرت مهدی (عج) می‌دهد؟
15. نام خطبه‌ای در نهج البلاغه است که حضرت علی ـ علیه السلام ـ درباره غصب خلافت و حقانیّت خود برای خلافت شرح می‌دهد؟
16. در کدام خطبه حضرت علی ـ علیه السلام ـ سن خود را مطرح می‌کند؟
17. آخرین خطبه حضرت علی ـ علیه السلام ـ کدام است؟
18. کدام خطبه است که بعد از خواندن آن، مخاطب حالت غش به خود پیدا کرد و درباره چه موضوعی می‌باشد؟
19.‌ کدام حکمت را حضرت علی ـ علیه السلام ـ در قبرستان کوفه ایراد کرده‌اند و خطاب به چه کسی می‌باشد؟
20. کدام خطبه را حضرت علی ـ علیه السلام ـ در حالت خشم و غضب ایراد فرموده‌اند و فلسفه آن چیست؟
21. کدام خطبه بود که بعد از ایراد آن توسط حضرت علی ـ علیه السلام ـ مردم به گریه افتادند؟
22. کدام خطبه را حضرت علی ـ علیه السلام ـ بر روی سنگ ایراد فرمودند و محل ایراد خطبه کجا بود؟
23. در خطبه قاصعه، حضرت علی ـ علیه السلام ـ بنیانگذار خانه کعبه را چه کسی معرفی می‌کند؟
24. حضرت علی ـ علیه السلام ـ در کدام خطبه خودش را ضامن رستگاری انسانها در آخرت قرار می‌دهد؟
25. خطبه‌ای در نهج البلاغه به معنای یکی از اعضاء شتر که شبیه به شُش گوسفند می‌باشد و شتر هنگام هیجان و نفس زدن آن را از دهان خود بیرون می‌آورد؟
26. نام یکی از بازارهای کوفه که در خطبه 47 به آن اشاره شده است؟
27. در خطبه 50 حضرت علی ـ علیه السلام ـ منشأو سبب فتنه و فساد را در چه می‌داند؟
28. در خطبه 53 حضرت علی ـ علیه السلام ـ هجوم و ازدحام مردم را برای بیعت به چه چیزی تشبیه می‌کند؟
29. در خطبه 78 چه کسی از طریق علم نجوم حضرت علی ـ علیه السلام ـ را از رفتن به جنگ خوارج برحذر داشت؟
30. در خطبه 78 حضرت علی ـ علیه السلام ـ آموختن چه علمی را نهی می‌کند؟
31. نام خطبه‌ای در نهج البلاغه که به معنای «نورانی و برجسته» می‌باشد؟
32. در کدام خطبه حضرت علی ـ علیه السلام ـ فوائد اعضا بدن انسان را بیان می‌کند؟
33. نام خطبه‌ای که به معنای «اشخاص» می‌باشد؟
34. در خطبه 92 حضرت علی ـ علیه السلام ـ بنی امیه را به کدام یک از حیوانات تشبیه می‌کند؟
35. حضرت علی ـ علیه السلام ـ در خطبه 96 پراکندگی اصحاب خود را در جنگ با اهل شام به پراکندگی فرزندان چه کسی تشبیه می‌کند؟
36. نام دو واحد پولی که در خطبه 96 ذکر شده است، چیست؟
37. حضرت علی ـ علیه السلام ـ در خطبه 99 چه کسانی را به ستارگان تشبیه می‌کند و وجه تشبیه چیست؟
38. نام خطبه‌ای است که به معنای «پیشگویی و غیبگویی» می‌باشد؟
39. نام خطبه‌ای است که اگر دو حرف آخر آن را حذف و به حرف اول ضمه و حرف دوم تشدید اضافه نماییم به معنای شخص تحصیل کرده و دانشمند است و اگر حرف اول و سوم را حذف کنیم، به معنای «گوشت» می‌شود؟
40. حضرت علی ـ علیه السلام ـ در خطبه 108 نام کدام شهر را به «بطحاء» یاد می‌کند؟
41. عوامل دهگانه‌ای که حضرت علی ـ علیه السلام ـ در خطبه 110 برترین وسیله تقرب به سوی خدا می‌داند، کدام است؟
42. حضرت علی ـ علیه السلام ـ در خطبه 110 خواندن کدام یک از کتابهای آسمانی را بهار قلبها می داند؟
43. حضرت علی ـ علیه السلام ـ در خطبه 133 چه نوع از تفسیر قرآن را یادآور می‌شود؟
44. حضرت علی ـ علیه السلام ـ در خطبه 155 کدام یک از فروع دین را از اخلاق خدای سبحان می‌داند؟
45. در خطبه 175 حضرت علی ـ علیه السلام ـ چه چیزی را شفادهنده بزرگترین دردها معرفی می‌کند؟
46. حضرت علی ـ علیه السلام ـ در خطبه 175 چه ظلمی را قابل بخشش نمی‌داند؟
47. حضرت علی ـ علیه السلام ـ در خطبه 175 چه ظلمی را قابل بخشش می‌داند؟
48. حضرت علی ـ علیه السلام ـ در خطبه 175 چه ظلمی را قابل قصاص می‌داند؟
49. در خطبه 192 لقب دو پادشاه ایران و روم ذکر شده، نام آن دو پادشاه را بنویسید؟
50. نام غاری است در خطبه 192 که در آن غار به پیامبر اکرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ وحی نازل شده است؟
51. نام خطبه‌ای است در نهج البلاغه که به معنای «نشخوار کردن» و یا «تحقیر کردن» است؟
52. حضرت علی ـ علیه السلام ـ در خطبه قاصعه عبادت ابلیس را چند سال بیان می‌کند؟
53. در خطبه قاصعه نام یکی از پادشاهان زمان حضرت موسی ـ علیه السلام ـ ذکر شده است که اگر دو حرف اول آن را حذف کنیم، به معنای «همکاری و مساعدت» است و در ضمن نام یکی از برادران حضرت زینب ـ سلام الله علیها ـ می‌شود که در کربلا در رکاب حضرت امام حسین ـ علیه السلام ـ به شهادت رسید؟
54. حضرت علی ـ علیه السلام ـ در خطبه 28 مدال بُرد و باخت در آخرت را چه می‌داند؟
55. در نامه 24 وصیت مالی حضرت علی ـ علیه السلام ـ خطاب به کدام یک از فرزندانش می‌باشد؟
56. اولین خانواده اسلامی که در خطبه 192 معرفی شده است کدام خانواده است و اعضاء آن چه کسانی هستند؟
57. حضرت علی ـ علیه السلام ـ در خطبه 192 (قاصعه) منزلت خود را نسبت به پیامبر اکرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ چه می‌داند؟
58. حضرت علی ـ علیه السلام ـ در وصیت نامه خود به امام حسن ـ علیه السلام ـ (نامه 31)، تفاوت انسان و حیوان را در چه می‌داند؟
59. در حکمت 113 هیجده موضوع اخلاقی ذکر شده است، آنها را بیان کنید؟
60. در نامه 24 چه کسی نخستین وصی حضرت علی ـ علیه السلام ـ معرفی شده است؟
61. حضرت علی ـ علیه السلام ـ در حکمت 38 ترسناکترین و هولناکترین تنهایی را در چه می‌داند؟
62. حضرت علی ـ علیه السلام ـ در حکمت 38 دوستی با چهار گروه را نهی فرموده است، آن چهار گروه کدامند؟
63. حضرت علی ـ علیه السلام ـ در خطبه 192 بزرگترین دام شیطان را چه می‌داند.
64. حضرت علی ـ علیه السلام ـ در نامه 26 بزرگترین خیانت را خیانت به چه کسانی می‌داند؟
65. حضرت علی ـ علیه السلام ـ در حکمت 39 برنامه زندگی مؤمن را به چند بخش تقسیم می‌کند؟
66. عوامل نشاط روح که در حکمت 400 آمده است، کدامند؟
67. حضرت علی ـ علیه السلام ـ در نامه 50 حقوق متقابل چه کسانی را متذکّر شده است؟
پاسخ ها:
1. حضرت علی ـ علیه السلام ـ در این خطبه عثمان را ظالم و ستمکار معرفی می‌کند.
2. در این خطبه حضرت علی ـ علیه السلام ـ طلحه را به قتل عثمان معرفی می‌کند.
3. حضرت علی ـ علیه السلام ـ در خطبه 166، عرب جاهلیت را تشبیه به تخم افعی می‌کند.
4. در خطبه 166 حضرت علی ـ علیه السلام ـ به خردسالان و بزرگسالان می‌فرماید: «لیتاس صغیرکم بکبیرکم، و لیراف کبیر کم بصغیرکم». باید خردسالان شما از بزرگسالان پیروی کنند و بزرگسالان شما به کودکانتان رؤوف و مهربان باشند.
5. خطبه ملاحم.[1] (ملاحم به معنای خبر از آینده و پیشگویی می‌باشد.) در این خطبه حضرت علی ـ علیه السلام ـ در باره خداوند و رسول اکرم ـ صلی الله علیه وآله ـ مطالبی را متذکر شده‌اند و در مورد فتنه بنی امیه وقایعی را پیش بینی نموده‌اند.
6. در خطبه 115 و 143، حضرت علی ـ علیه السلام ـ برای طلب باران دعا می‌کند. مستحب است برای طلب باران در موقع خشکسالی، مؤمنین دعا کنند و دو رکعت نماز را، نماز استسقاء گویند. این نماز، طبق فتوای همه علمای شیعه مستحب است.
7. خطبه متقین. خطبه 193 نهج البلاغه می‌باشد که حضرت علی ـ علیه السلام ـ در این خطبه بیش از یکصد صفت را برای متقین ذکر می‌کند.
8 . حضرت علی ـ علیه السلام ـ القاب«پسرلعین» ، «ابتر» و «درخت بی ریشه» را به مغیره بن اخنس می‌دهد که قصه از این قرار است: هنگامی که مشاجره‌ای بین امام ـ علیه السلام ـ وعثمان در گرفت، مغیره به عثمان گفت: من به جای تو پاسخگوی او خواهم بود.

[1] . خطبه 108.
@#@ امام ـ علیه السلام ـ به مغیره فرمود:« یابن اللعین الا بتر والشجره التی لا اصل لها و لافرع انت تکفینی؟» ای پسر لعین ابتر(بی‌فرزند)! وای درخت بی‌ریشه وشاخه! تو به حساب من می‌رسی وخود را با من برابر می‌دانی! ج9. حضرت علی ـ علیه السلام ـ در خطبه 131، خودش را اولین نمازگزار در اسلام بعد از رسول خدا (ص) معرفی می‌کند.
10. حضرت علی ـ علیه السلام ـ خطبه 178 را بعد از قتل عثمان و در آغاز حکومت ظاهری خود ایراد فرموده است.
11. خطبه 202. روایت شده که این سخن را امام ـ علیه السلام ـ در کنار قبر فاطمه(س) سیده زنان جهان، به هنگام دفن او ایراد فرموده است وگویا با پیامبر اکرم (ص) سخن می‌گوید. (السلام علیک یا رسول الله …)
12. در این خطبه حضرت علی ـ علیه السلام ـ راویان حدیث را به چهار گروه تقسیم نموده است: منافقین، اشتباه کاران، اهل شبهه، حافظان راستگو.
13. سه نفر از اصحاب رسول خدا (ص) که در این خطبه ذکر شده عبارتند از: عمار، ابن تیهان، ذوالشهادتین.
14. در خطبه 182. حضرت علی ـ علیه السلام ـ درباره غیبت حضرت حضرت مهدی(عج) می‌فرماید:«فهو مغترب اذا غترب الا سلام، وضرب بعسیب ذنبه…» «او پنهان خواهد شد هنگامی که اسلام غروب می‌کند وهمچون شتری که از را رفتن مانده بر زمین قرار می‌گیرد وسینه‌اش را به آن می‌چسباند. او باقی‌مانده‌ای است از حجتهای خدا و خلیفه و جانشینی است از جانشینان پیامبران!
15. خطبه شقشقیه که خطبه سوم نهج‌البلاغه می‌باشد. در این خطبه ابتدا از غصب خلافت شکایت می‌کند سپس ترجیح صبر بر قبول خلافت را متذکر می‌شود و آنگاه بیعت مردم با خود را یادآور می‌گردد.
16. در خطبه 27. در این خطبه می‌فرماید: «لقد نهضت فیها و ما بلغت العشرین، وهانذا قد درفتعلی الستین» من هنوز به بیست سالگی نرسیده بودم که در میدان جنگ اسب می‌تاختم و اکنون بیش از شصت سال از عمرم می‌گذرد.
17. خطبه 149 از نهج‌البلاغه. در این خطبه حضرت علی ـ علیه السلام ـ در مورد حتمی بودن مرگ برای همه انسانها مطالبی را متذکر می‌شوند، بعد وصیت خود را بیان می‌دارد وبه دو چیز سفارش می‌کند: 1. اعتقاد به توحید و یگانگی ذات اقدس اله 2. حفظ سنت وشریعت حضرت محمد (صلی الله علیه و آله).
18. خطبه «همام» که درباره صفات متقین می‌باشد. [1] 19. حکمت 147 که خطاب به کمیل بن زیاد نخعی می‌باشد.
20. خطبه 91 که به خطبه «اشباح» معروف است.
21. خطبه 83 که به خطبه «غرا» مشهور است.
22. خطبه 182. محل ایراد خطبه در کوفه بود.
23. حضرت آدم ـ علیه السلام ـ .
24. در خطبه 24 «فعلی ضامن لفلجکم اجلا ان لم تمنحوه عاجلا» یعنی: اگر در دنیا رستگار نشدید پس علی ضامن رستگاری شما در آخرت است. (البته در صورتی که تقوای الهی و سیر به سوی حق داشته باشید و تکالیف شرعیه را انجام دهید)
25. خطبه شقشقیه سومین خطبه نهج البلاغه.
26. عکاظ.[2] 27. پیروی از خواهشهای نفس.
28. به ازدحام شتران تشنه هنگام آشامیدن آب.
29. عفیف برادر اشعث بن قیس
30. علم نجوم.
31. خطبه غراء هشتادودومین خطبه.
32. خطبه 82.
33. خطبه اشباح (خطبه 90).
34. به شتر پیر لگد انداز(چموش) و بدخو که هنگام دوشیدن، دوشنده را با دندانش گاز می‌گیرد و بدستش بر سر او می‌کوبد و با پایش لگد می‌زند و از دوشیدن شیر جلوگیری می‌نماید. این کنایه از آن است که بنی امیه به نیکان اذیت می‌رسانند و آنها را می‌کشند و از بیت‌المال مسلمین به مستحقین نمی‌دهند.
35. فرزندان سبا.[3] 36. درهم و دینار.
37. خاندان پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه وآله ـ ، و وجه تشبیه آن است که هر زمان ستاره‌ای در آسمان ناپدید شود ستاره‌ای دیگر بجای او آشکار می‌گردد و همچنین خاندان پیامبر ـ صلی الله علیه وآله ـ که اگر یکی از آنها از دنیا برود دیگری بجای او قرار می‌گیرد و هیچگاه زمین از وجود آنها خالی نمی‌ماند.
38. خطبه ملاحم.[4] 39. خطبه «ملاحم» که با حذف دو حرف آخر(حم) و اضافه کردن ضمه به حرف میم و تشدید به حرف دوم«ملا» می‌شود و با حذف حرف اول(م) و حرف سوم(آ) «لحم» می‌شود که به معنای گوشت است.
40. مکه معظمه.
41. 1. ایمان به خدا و رسولش 2. جهاد در راه خدا 3. کلمه اخلاص(گفتن لا اله الا الله) 4. نماز 5. زکات 6. روزه 7. حج 8. صله رحم 9. صدقه دادن 10. بجا آوردن کارهای پسندیده.
42. قرآن(فانه ربیع القلوب)
43. تفسیر موضوعی. «ینطق بعضه ببعض و یشهد بعضه علی بعض».
44. امر به معروف و نهی از منکر.
45. قرآن.
46. شرک.
47. ظلم بر نفس خویش.
48. ظلم بر دیگران.
49. کسری و قیصر.
50. غار حرا.
51. خطبه قاصعه. «قصع» در لغت به معنای نشخوار کردن آمده است. و وجه تسمیه آن این است که چون حضرت آن را برای اهل کوفه بیان می‌فرمود بر شتر ماده‌ای سوار بود که نشخوار می‌کرد. و همچنین«قصع» به معنای«تحقیر کردن» نیز آمده است. بنابراین وجه تسمیه آن این است که: امام ـ علیه السلام ـ در آن شیطان را تحقیر و خوار و پست نموده است.[5] 52. ابلیس شش هزار سال خدا را عبادت کرده و معلوم نیست که آیا از سالهای دنیا است یا از سالهای آخرت.
53. فرعون. با حذف دو حرف اول«عون» می‌شود که به معنای همکاری و مساعدت است و عون از برادران حضرت زینب(س) بود که در واقعه کربلا در رکاب امام حسین ـ علیه السلام ـ جنگید تا به درجه رفیع شهادت نائل آمد.
54. حضرت علی ـ علیه السلام ـ مدال برنده در آخرت را بهشت و بازنده را آتش جهنم می‌داند«الا و ان الیوم المضمار و غدا السباق، و السبقه الجنه و الغایه النار».[6] 55. حضرت امام حسن ـ علیه السلام ـ .
56. خانواده رسول خدا ـ صلی الله علیه وآله ـ که اولین خانواده اسلامی‌بودند و اعضاء آن عبارت بودند از: پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه وآله ـ ، حضرت علی ـ علیه السلام ـ وحضرت خدیجه (س). ولم یجمع بیت واحد یومئذ فی الاسلام غیر رسول الله ـ صلی الله علیه وآله ـ وخدیجه وانا ثالثهما»[7] 57. وزیر.«انک تسمع ما اسمع، وتری ما اری، الا انک لست بنبیولکنک وزیر و انک لعلی خیر.»[8] 58. حضرت علی ـ علیه السلام ـ تفاوت انسان وحیوان را در «ادب» می‌داند و می‌فرماید:«فان العاقل یتعظ بالادب، والبهائم لا یتعظ الا بالضرب.» یعنی عاقل با اندرز وادب پند می‌پذیرد اما چهار پایان با زدن.[9] 59. 1. «لا مال اعود من العقل». هیچ مالی سود آورتر از خرد نیست. 2. «ولا وحده اوحش من العجب».هیچ تنهای وحشتناکتر از خود پسندی نیست. 3. «ولاعقل کالتدبیر». هیچ عقلی چون تدبیر نیست. 4. «ولا کرم کالتقوی». هیچ کرامتی هم ارج تقوی نیست. 5. «ولا قرین کحسن الخلق». هیچ همنشینی چون نیک خویی نیست. 6. «ولا میراث کا لادب». هیچ میراثی مثل ادب نیست. 7. «ولاتجاره کالعمل الصالح». هیچ تجارتی چون عمل صالح نیست. 9. «ولاربح کالثواب». هیچ سودی بهتر از ثواب نیست. 10. «ولاورع کالوقوف عند الشبهه». هیچ پرهیزگاری همانند باز ایستادن در مقابل شبهه نیست». 11. «ولازهدکالزهد فی الحرام». هیچ زهدی هم قدر زهد در حرام نیست. 12. «ولاعلم کالتفکر». هیچ دانشی همچون اندیشیدن نیست. 13. «ولا عباده کاداء الفرائض». هیچ عبادتی همچون قیام به واجبات نیست. 14. «ولاایمان کالحیاء والصبر».هیچ ارزش ایمانی مانند شرم وصبر نیست. 15. «ولاحسب کالتواضع». هیچ عنوانی همتای فروتنی نیست. 16. «ولاشرف کالعلم». هیچ شرفی مانند دانش نیست. 17. «ولا عز کالحلم». هیچ شکوهی چونان بردباری نیست. 18. «ولامظاهره اوثق من المشاوره. هیچ پشتیبانی اطمینان بخش تر از مشاوره نیست.
60. حضرت امام حسن ـ علیه السلام ـ .
61. خودپسندی. «اوحش الوحشه العجب».
62. احمق، بخیل، هرزه‌گو، دروغگو.
63. کبر و غرور.
64 . خیانت به امت.«وان اعظم الخیانه الامه»
65. به سه بخش .«للمومن ثلاث ساعات: فساعه یناجی فیها ربه، وساعه یرم معاشه و ساعه یخلی بین نفسه وبین لذتها فیها یحل ویجمل»، یعنی مومن بایدساعات زندکی خود را به سه بخش تقسیم کند:1. ساعاتی با خدای خود به مناجات و راز و نیاز بپردازد.2. ساعتی را در همراه اصلاح معاش زندگیش به کار گیرد.3. وقسمتی را در هم برای بهره گیری از لذتهای حلال و دلپسند صرف نماید.
66. 1. بوی خوش .2. عسل .3. سواری .4. نگریستن به طبیعت زیبا«والطیب نشره، والعسل نشره، والرکوب نشره، والنظر الی الخضره نشره»
67. حقوق متقابل فرماندهان ونیروهای مسلح.

---

[1] . خطبه 193.
[2] . «عکاظ» نام بازاری بوده که عرب پیش از اسلام هر سال یک ماه درآنجاگرد می‌آمدند و اشعاری پیرامون حسب ونسب خود می‌خواندند و به این طریق بر یکدیگر فخر و مباهات می‌نمودند. وبیشتر متاعی که در آنجا خرید و فروش می‌شد چرم بود.
[3] . «سبا» نام قبیله‌ای بود از اولاد سبا ابن یشجب ابن قحطان که چون پیامبران را تکذیب کردند خداوند آب را بر آنها مسلط نمود و خانه‌هایشان را غرق کرد و ایشان در شهرها پراکنده گشتند. به این ترتیب تفرقه آنان در میان عرب ضرب‌المثل شد که هر پراکندگی را به فرزندان قبیله سبا تشبیه می‌کنند.
[4] . خطبه 101.
[5] . خطبه 192(قاصعه).
[6] . «آگاه باشید، امروز روز تمرین و آمادگی، و فردا روز مسابقه، جائزه برندگان بهشت و جائزه بازندگان آتش جهنم است.»
[7] . خطبه 192 (قاصفه)، شماره 120.
[8] . ای علی! شما می‌شنوی آنچه را که من می‌شنوم و می‌بینی آنچه را که من می‌بینیم جز این که شما نبی و پیامبر نیستی هر چند که وزیر منی و رهرو بهترین راهی .خطبه 192 (قاصعه). شماره122.
[9] . نامه 31، شماره 109.