محیط، اجتماع و تعامل با دیگران، در حرکت آدمی تأثیرگذار است. تأثیر مطلوب و کامل، زمانی به وجود می‌آید که در جامعه محیط رشد فراهم آید و این، به اداره درست و بی نقص جامعه وابسته است. این گونه اداره جامعه، به مدیری آگاه به نیازهای انسان و دانا به راه رسیدن به تکامل نیازمند است؛ فردی که قانون الهی را ـ که بهترین مقررات برای یک جامعه است ـ به‌خوبی دانسته، به‌درستی عمل کند. این مهم، فقط در توان فردی معصوم از خطا و مؤید به علم الهی است که در همان امام و انسان کامل است. لطف الهی ایجاب می‌کند که خدا راهبرانی را برگزیند تا جامعه را به نحو مطلوب، آماده رشد افراد کنند. حال اگر شرایط به گونهای شد که مردم، آماده پذیرش و گردننهادن به امامت و زعامت حجت حق و خواهان سپردن رهبری جامعه به فردی الهی شدند عقل حکم می‌کند که خدا به اقتضای لطف خود، هرگز این نعمت را از بشر دریغ نمی‌کند. لطف از خدا، جدا و منفک نیست؛ پس عقل، نیاز به ظهور حجت حق را درک می‌کند.
از سوی دیگر، فطرت و نهاد آدمی، به آرامش و درست زندگی کردن تمایل دارد. عدالت‌طلبی، میل به خوبی و بیزاری از بدی، در وجود آدمی نهفته است. فطرت آدمی، الهی است و آنچه در درون آن نهادینه شده، مطابق با هدف خلقت و متناسب با وجود او است. میل و نیاز انسان به عدالت و کشش درونی او به سوی خوبیها، ایجاب می‌کند که برای رسیدن به آن، هرچه مورد نیاز است، بطلبد. طبیعی است اجرای عدالت، مجری عادل لازم دارد؛ پس مجری عادل و دوران عدالت، خواست و آرزوی درونی آدمی است و در جای خود ثابت شده که تمایلات فطری انسان، حتماً باید پاسخی در خارج و واقع داشته باشد.
اما از جهت نقلی، اعتقاد به ظهور منجی و مصلح، امری است که همه ادیان آن را نوید دادهاند. این حیث اعتقاد به منجی و ظهور را «حیث نقل» می‌گویند. قرآن کریم، و فرمایشهای گهربار وجود مقدس پیامبر و امامان معصوم علیهم‌السلام سرشار از وعدهها و بشارت‌های ظهور است. به همین علت، ظهور امام مهدی علیه‌السلام مورد اجماع مسلمانان بوده و شیعه و سنن کتابهایی در این زمینه نوشته‌اند، و در طول قرون، شعرا، شعر‌ها سرودهاند و حتی عدهای، ادعای مهدویت کردهاند.
در برخی کتب، بیش از دویست و پنجاه آیه، درباره آن حضرت جمعآوری شده است؛ مانند جلد هفتم از کتاب معجم احادیث امام مهدی علیه‌السلام.
معروفترین آیات که به‌روشنی به ظهور دولت حق امام زمان اشاره دارد، عبارت است از:
«و لقد کتبنا فی الزبور من بعد الذکر أن الأرض یرثها عبادی الصالحون».[۱]
«وعد الله الذین آمنوا منکم و عملوا الصالحات لیستخلفنهم فی الأرض…».[۲]
«هو الذی أرسل رسوله بالهدی و دین الحق لیظهره علی الدین کله…».[۳]
«و نرید أن نمن علی الذین استضعفوا فی الارض و نجعلهم ائمه و نجعلهم الوارثین…».[۴]
ظاهر این آیات، به‌روشنی دلالت دارد بر اینکه خداوند، خلافت و وراثت زمین را به بندگان مؤمن و صالح خود وعده داده است و او، تخلّف در وعده نمی‌کند. «ان الله لایخلف المیعاد؛ به درستی که خدا، خلف وعده نمی‌کند».[۵]
در این‌باره روایات بسیاری نیز به ست ما رسیده؛ به همین دلیل، شیعه و سنی توا‌تر روایات درباره امام مهدی علیه‌السلام را ادعا کردهاند. معروفترین آنها، فرمایش نبی گرامی، حضرت محمد صلی‌الله‌علیه‌و‌آله است که فرمود:
مهدی، از فرزندان من است و جهان را پر از عدل و داد می‌کند، همانگونه که از ظلم و ستم پر شده است.[۶]
پی‌نوشت‌ها
۱. انبیاء: ۱۰۵.
۲. نور: ۵۵.
۳. توبه: ۳۳.
۴. قصص: ۵.
۵. رعد: ۳۱؛ آل عمران: ۹.
۶. ر.ک: منتخب الاثر، لطف‌الله صافی گلپایگانی، فصل دوم.
