یک انسان با حافظه معمولی می‌تواند در نیم ساعت یک صفحه از قرآن را حفظ کند، بنابراین چنین فردی می‌تواند با صرف 2 ساعت وقت چهار صفحه را حفظ کند ولی نگهداشتن حفظ بسیار مشکل است و نیاز به تمرین و مداومت فراوان دارد.
به کار بستن این برنامه می‌تواند چنین فردی را حافظ کل قرآن نماید:
1. هنگامی که یک صفحه را با تسلط کامل حفظ نکرده‌اید، سراغ صفحه بعد نروید.
2. قبل از شروع صفحه جدید از اوّل قرآن تا جایی که حفظ کرده‌اید را مطالعه نمایید و اشکالات خود را برطرف نمایید، بعد از اینکه به صورت روان، از حفظ آن را تلاوت کردید و همه محفوظات ملکه ذهنتان شد صفحه جدید را شروع کنید.
3. هر صفحه را که حفظ می‌کنید، یک مرتبه نیز آن را بنویسید، چون علم فرار است و با کتابت در ذهن بهتر مستقر می‌گردد و در روایات نیز آمده است که:
اُکْتُبُوا فَاِنَّکُمْ لا تَحْفَظُونَ حَتّی تَکْتُبُوا[1].
«بنویسید زیرا شما تا ننویسید مطلبی را حفظ نمی‌کنید».
توضیح برنامه:
انسان وقتی تصمیم قطعی و نیت حفظ قرآن می‌کند، از ابتداء قرآن آغاز و با همتی بلند کار خود را شروع و با خود عهد می‌بندد که تا قرآن را تمام نکرده است دست از این کار نمی‌کشد.
معیار و ملاک سوره حمد است، یعنی تا انسان صفحه 2 را مانند سوره حمد از حفظ نشده است، سراغ صفحه 3 نرود و بعد از اینکه این صفحه را به طور دقیق و روان تلاوت کرد، یک بار صفحات گذشته را نیز مرور نماید، اگر ایراد و اشکالی نداشت، آن‌گاه صفحه 4 را حفظ نماید.
به این ترتیب تا پایان جزء به پیش برود، آن‌گاه اگر جزء اوّل را به خوبی از حفظ شده بود، جزء دوّم را ‌‌آغاز نماید.
نباید فراموش کرد که هنگام حفظ هر صفحه‌ای حتماً باید تمام صفحات گذشته را از حفظ قرائت کرده و از تسلط بر همه آنها مطمئن شد.
توجه!
اگر کسی با این روش روزی 3 ساعت به طور منظم کار کند و در مدت یک ساعت دو صفحه حفظ نماید و 2 ساعت نیز برای مرور محفوظات گذشته صرف نماید، می‌تواند در مدت 10 ماه (302 روز) حافظ کل قرآن گردد.
سخنی با حافظان عزیز و والدین آنها
کسانی که خداوند توفیق حفظ کلام خود را به آنان عنایت کرده است و در زمره اشراف امّت پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ و حاملان قرآن قرار گرفته‌اند، موظف به رعایت آداب اخلاقی و انسانی هستند، بخشی از وظائف آنان عبارت است از:
1. ترک گناهان کبیره و صغیره:
در صورتی که حافظان قرآن به تقوای الهی آراسته نباشند و خدای ناکرده مشغول به گناه و معصیت گردند، به قرآن کریم لطمه وارد می‌کنند و مورد غضب قرآن و پروردگار عالم قرار می‌گیرند و علاقمندان به حفظ نیز با مشاهده آنها از قرآن فاصله می‌گیرند.
2. تواضع:
حافظ قرآن باید به شکرانه توفیق حفظ قرآن کریم خداوند را بسیار حمد نماید و در برابر خداوند و بندگان خدا فروتن باشد و از تکبر و غرور بپرهیزد، امام صادق ـ علیه السّلام ـ می‌فرماید: به حافظ قرآن می‌گویند: در برابر مردم متواضع باش تا خداوند شما را عزیز بدارد …[2] 3. تسلط کافی بر محفوظات:
حافظ قرآن بعد از اتمام برنامه حفظ قرآن کریم باید برای استحکام و تسلط براندوخته‌های خود کوشش نماید. روایات زیادی نیز در نکوهش فراموشی آیات قرآن وارد شده است و بعضی از فقهاء بزرگوار نیز نگهداری محفوظات را واجب می‌دانند.
البته باید توجه داشت که این روایات و توصیه‌ها نباید باعث شود که کسی حفظ قرآن را به خاطر خوف از فراموشی آن ترک نماید.
4. رعایت زهد و پرهیز از دنیا طلبی:
حامل قرآن کریم نباید از حفظ کلام الهی جهت رسیدن به مقامات دنیوی استفاده کند و آن را وسیله جمع‌آوری زخارف و مادیات نماید.
البته طبق فرمایش قرآن کریم که می‌فرماید:
وَ لا تَنْسَ نَصِیبَکَ مِنَ الدُّنْیا[3] «بهره‌ات را از دنیا فراموش نکن».
باندازه نیاز و استفاده خود می‌تواند استفاده نماید و اضافه بر نیاز خود به نیازمندان و بویژه در اختیار جوامع قرآنی قرار دهد.
توجه!
والدین عزیز نیز خداوند را به خاطر این نعمت بزرگ که به آنها عنایت کرده شکرگزاری نمایند و از فرزند خود بخواهند تا موارد اخلاقی و اسلامی را به خوبی مراعات نمایند.
پدر و مادر حافظان خردسال نیز باید بوسیله این هدیه الهی دیگران را به سمت قرآن هدایت نمایند و بواسطه آنها اخلاق قرآنی را در جامعه منتشر نمایند.
آنان باید توجه داشته باشند که از فرزند عزیز خود جهت کامیابی و رسیدن به ثروتهای دنیوی استفاده نکنند و بویژه جوایز و هدایایی که به فرزندان عزیز آنها واگذار می‌گردد، باید برای آنها نگهداری و محافظت نمایند و می‌توانند بوسیله این هدایا و اموال در پیشرفت علمی و شکوفایی بیشتر استعداد آنها استفاده کنند.
[1] . اصول کافی، ج 1، ص 90.
[2] . کافی، ج 2، ص 604.
[3] . قصص، آیه 77.
محمد حسین اجرائی