قرآن کریم :
نَحْنُ نَقُصُّ عَلَیکَ نَبَاَهُمْ بِالْحَقِّ اِنَّهُمْ فِتْیَهٌ آمَنوا بِرَبِّهِمْ وَ زِدْناهُمْ هُدىً؛
[سوره کهف، آیه ۱۳]
ما خبر آنان (اصحاب کهف) را بر تو درست حکایت مى کنیم، آنان جوانانى بودند که به پروردگارشان ایمان آورده بودند و ما بر هدایتشان افزودیم.
۱امام صادق علیه السلام: عَلَیکَ بِالأَحداثِ فَإِنَّهُم أسرَعُ إلى کُلِّ خَیرٍ ؛
جوانان را دریاب، زیرا که آنان سریع تر به کارهاى خیر روى مى آورند.
[کافى، ج ۸، ص ۹۳، ح ۶۶]
۲امام على علیه السلام: فى وَصِیَّتِهِ لاِبْنِهِ الحَسَنِ علیه السلام اِنَّما قَلْبُ الْحَدَثِ کَالاَْرضِ الخالیَهِ ما اُ لْقىَفیها مِنْ شَىْ ءٍ قَبِلَتْهُ فَبادَرتُکَ بِالاَْدَبِ قَبْلَ اَنْ یَقْسُوَ قَلْبُکَ وَیَشْتَغِلَ لُبُّکَ ؛
در وصیّت به فرزندش امام حسن علیه السلام: دل جوان ، مانند زمین کشت ناشده است .آنچه در آن افکنده شود، مى پذیرد . از این رو ، پیش از آن که دلت سخت گردد و خِرَدَتسرگرم شود ، به تربیت تو همت گماشتم .
[نهج البلاغه ، از نامه ۳۱]
۳پیامبر صلی الله علیه و آله: اوصیکُمْ بِالشُّبّانِ خَیْرا فَاِنَّهُمْ اَرَقُّ اَفـْئِدَهً اِنَّ اللّه َ بَعَثَنى بَشیرا وَ نَذیرافَحالَـفَنِى الشُّبّانُ وَ خالَفَنِى الشُّیوخُ، ثُمَّ قَرَاَ «فَطالَ عَلَیْهِمُ الاَْمَدُ فَقَسَتْ قُلوبُهُمْ»؛
شما را به نیکى با جوانان سفارش مى کنم، چرا که آنان، دل هاى رقیق ترى دارند، بهراستى که خداوند، مرا بشارت دهنده و هشدار دهنده برانگیخت، جوانان با من همپیمان شدند و پیران با من به مخالفت برخاستند. آن گاه این آیه را خواندند: «و عمر آنانبه درازا کشید و دل هایشان سخت گردید».
[سفینه البحار، ج ۲، ص ۱۷۶]
۴پیامبر صلی الله علیه و آله: مَنْ تَعَلَّمَ فى شَبابِهِ کانَ بِمَنْزِلَهِ الْوَشْمِ فِى الْحَجَرِ وَ مَن تَعَلَّمَ وَ هُوَ کَبیرٌکانَ بِمَنْزِلَهِ الْکِتابِ عَلى وَجْهِ الْماءِ ؛
هر کس در جوانى اش بیاموزد ، آموخته اش مانند نقش بر سنگ است و هر کس دربزرگ سالى بیاموزد، مانند نوشتن بر روى آب است .
[نوادر راوندى ، ص ۱۳۲، ح ۱۶۹]
۵امام باقر علیه السلام: کانَ اَبى زَیْنُ الْعابِدینَ علیه السلام اِذا نَظَرَ اِلَى الشَّبابِ الَّذینَ یَطْـلُبونَ الْعِلْمَاَدْناهُمْ اِلَیْهِ وَ قالَ : مَرحَبا بِکُمْ اَ نْتُمْ وَدائِعُ الْعِلْمِ وَ یوشِکُ اِذْ اَ نْتُمْ صِغارُ قَوْمٍ اَنْ تَـکونواکِبارَ آخَرینَ ؛
پدرم [امام] زین العابدین علیه السلام ، هر گاه به جوانانى که دانش مى اندوختند ، مى نگریست ،آنان را به خود نزدیک مى کرد و مى فرمود : آفرین بر شما که امانت هاى [مردم براىآموختن ]دانشید و به زودى شما کم سالان جامعه ، بزرگان جامعه اى دیگر مى شوید .
[الدرالنظیم فى مناقب الائمه اللهامیم ، ص ۵۸۷]
۶پیامبر صلی الله علیه و آله: یا عَلىُّ بادِر بِاَرْبَعٍ قَبْلَ اَرْبَعٍ : شَبابِکَ قَبْلَ هَرَمِکَ وَ صِحَّتِکَ قَبْلَ سُقْمِکَوَ غِناکَ قَبْلَ فَقْرِکَ ، وَ حَیاتِکَ قَبْلَ مَوْتِکَ ؛
اى على! چهار چیز را پیش از چهار چیز دریاب : جوانى ات را پیش از پیرى؛ وسلامتى ات را پیش از بیمارى؛ و ثروتت را پیش از فقر و زندگى ات را پیش از مرگ .
[من لا یحضره الفقیه ، ج ۴، ص ۳۵۷،ح۵۷۶۲]
۷امام على علیه السلام: فی قَولِ اللّه ِ عَزَّوَجَلَّ «وَ لاَ تَنسَ نَصیبَکَ مِنَ الدُّنْیا» : لا تَنْسَ صِحَّتَکَوَ قُوَّتَکَ وَ فَراغَکَ وَ شَبابَکَ وَ نَشاطَکَ اَنْ تَطْلُبَ بِهَا الآْخِرَهَ ؛
درباره آیه سهم خود را از دنیا فراموش مکن : [یعنى] سلامتى ، توانایى ، فرصت ،جوانى و شادابى ات را فراموش مکن ، تا با آنها ، آخرت را به دست آورى .
[قصص ، آیه ۷۷ ؛ امالى صدوق ، ص ۲۹۹،ح ۳۳۶]
۸امام صادق علیه السلام: بادِروا اَحْداثَکُمْ بِالْحَدیثِ قَبْلَ اَنْ تَسْبِقَکُمْ اِلَیْهِمُ الْمُرْجِئَهُ ؛
به آموختن حدیث (معارف دینى) به جوانانتان ، پیش از آن که منحرفین آنان راگمراه سازند، اقدام نمایید.
[تهذیب الأحکام ، ج ۸ ، ص ۱۱۱، ح ۳۸۱]
۹امام على علیه السلام: لا تَقْسِروا اَوْلادَکُمْ عَلى آدابِکُم ، فَاِنَّهُمْ مَخْلوقونَ لِزَمانٍ غَیْرِ زَمانِکُم؛
آداب و رسوم خود را به فرزندانتان تحمیل نکنید، زیرا آنان براى زمانى غیر از زمانشما آفریده شده اند .
[شرح نهج البلاغه ابن ابى الحدید ، ج۲۰،ص۲۶۷، ح۱۰۲]
۱۰امام على علیه السلام: یا مَعْشَرَ الْفِتْیانِ، حَصِّنوا اَعْراضَکُمْ بِالاَْدَبِ وَ دینَـکُمْ بِالْعِلْمِ؛
اى جوانان! آبرویتان را با ادب و دینتان را با دانش حفظ کنید.
[تاریخ یعقوبى ، ج ۲، ص ۲۱۰]
۱۱پیامبر صلی الله علیه و آله: اَلْمؤمِنُ الْقَوىُّ خَیْرٌ وَ اَحَبُّ اِلَى اللّه ِ مِنَ الْمُؤمِنِ الضَّعیفِ ؛
انسان با ایمان نیرومند، نزد خداوند بهتر و محبوب تر است از انسان با ایمان ناتوان.
[صحیح مسلم ، ج ۸، ص ۵۶]
۱۲لقمان حکیم علیه السلام: یا بُنَىَّ لاتَعْدُ بَعْدَ تَقْوَى اللّه ِ مِنْ اَنْ تَتَّخِذَ صاحِبا صالِحا؛
فرزندم! بعد از تقواى الهى، از گرفتن دوستِ شایسته نگذر.
[الاخوان ، ص ۱۱۰، ح ۲۵]
۱۳امام على علیه السلام: خَیْرُ اِخْوانِکَ مَنْ دَعاکَ اِلى صِدْقِ الْمَقالِ بِصِدْقِ مَقالِهِ وَ نَدَبَکَ اِلىاَفْضَلِ الاَْعْمالِ بِحُسْنِ اَعْمالِهِ؛
بهترین برادرانت (دوستانت)، کسى است که با راستگویى اش تو را به راستگویىدعوت کند و با اعمال نیک خود، تو را به بهترین اعمال برانگیزد.
[غررالحکم، ح ۵۰۲۲]
۱۴پیامبر صلی الله علیه و آله: مَنْ اَرادَ اللّه ُ بِهِ خَیْرا رَزَقَهُ اللّه ُ خَلیلاً صالِحا؛
هر کس که خداوند براى او خیر بخواهد، دوستى شایسته نصیب وى خواهد نمود.
[نهج الفصاحه، ح ۳۰۶۴]
۱۵پیامبر صلی الله علیه و آله: قالَ رَجُلٌ: یا رَسولَ اللّه ِ! ما حَقُّ ابْنى هذا؟ قالَ: تُحْسِنُ اسْمَهُ وَ اَدَبَهُوَ تَضَعُهُ مَوْضِعا حَسَنا؛
مردى به رسول خدا صلی الله علیه و آله عرض کرد: حق این فرزند بر من چیست؟ پیامبر فرمودند: اسمخوب برایش انتخاب کنى، به خوبى او را تربیت نمایى و به کارى مناسب و پسندیده بگمارى.
[عدّه الداعى، ص ۷۶]
۱۶امام على علیه السلام: اَوْلَى الاَْشْیاءِ اَنْ یَتَعَلَّمَهَا الاَْحْداثُ، الاَْشْیاءُ الَّتى اِذا صاروا رِجالاًاِحْتاجوا اِلَیْها؛
شایسته ترین چیزهایى که جوانان باید آنها را بیاموزند، چیزهایى هستند که دربزرگسالى به آنها نیاز دارند.
[شرح نهج البلاغه ابن ابى الحدید، ج ۲۰،ص ۳۳۳، ح ۸۱۷]
۱۷پیامبر صلی الله علیه و آله: یَقولُ اللّه ُ عَزَّوَجَلَّ : اَلشّابُّ الْمُؤمِنُ بِقَدَرى الرّاضى بِکِتابى ، اَ لْقانِعُبِرِزْقى ، اَلتّارِکُ لِشَهْوَتِهِ مِنْ اَجلى هُوَ عِنْدى کَـبَعْضِ مَلائِکَتى ؛
خداوند عزّوجلّ مى فرماید : جوان معتقد به قضا و قدرم، خشنود به آنچه برایشمقدر کرده ام ، قانع به روزى ام و رهاکننده هوا و هوس به خاطر من ، در نزد من مانندیکى از فرشتگان من است.
[کنز العمّال ، ح ۴۳۱۰۷]
۱۸پیامبر صلی الله علیه و آله: ما مِنْ شابٍ تَزَوَّجَ فى حَداثَهِ سِنِّهِ اِلاّ عَجَّ شَیْطانُهُ : یا وَیْلَهُ ، یا وَیْلَهُ!عَصَمَ مِنّى ثُلُـثَى دینِهِ ، فَلْیَتَّقِ اللّه َ الْعَبدُ فِى الثُّـلُثِ الْباقى ؛
هر جوانى که در سن کم ازدواج کند ، شیطان فریاد بر مى آورد که : واى برمن ، واى برمن! دو سوم دینش را از دستبرد من ، مصون نگه داشت . پس بنده باید براى حفظ یکسومِ باقى مانده دینش ، تقواى الهى پیشه سازد .
[نوادر راوندى ، ص ۱۱۲]
۱۹پیامبر صلی الله علیه و آله: یا مَعْشَرَ الشَّبابِ عَلَیْکُم بِالْباهِ فَاِنْ لَمْ تَسْتَطیعوهُ فَعَلَیْـکُمْ بِالصّیامِفَاِنَّهُ وِجاؤُهُ ؛
اى گروه جوانان! ازدواج کنید . اگر نمى توانید ، روزه بگیرید ، که روزه مهارِ شهوت است .
[کافى ، ج ۴، ص ۱۸۰، ح ۲]
۲۰امام على علیه السلام: اِذَ ا احْتَجْتَ اِلَى الْمَشْوَرَهِ فى اَمْرٍ قَدْ طَرَاَ عَلَیْکَ فَاسْتَبْدِهِ بِبِدایَهِالشُّبّانِ ، فَاِنَّهُمْ اَحَدُّ اَذْهانا وَ اَسْرَعُ حَدْسا ، ثُمَّ رُدَّهُ بَعْدَ ذالِکَ اِلى رَاْىِ الْکُهولِ وَ الشُیوخِلِیَسْتَعْقِبوهُ وَ یُحْسِنُوا الاِْخْتیارَ لَهُ ، فَاِنَّ تَجْرِبَتَهُمْ اَکْثَرُ ؛
هرگاه به مشورت نیازمند شدى ، نخست به جوانان مراجعه نما، زیرا آنان ذهنى تیزتر وحدسى سریع تر دارند . سپس (نتیجه) آن را به نظر میان سالان و پیران برسان تا پیگیرىنموده، عاقبت آن را بسنجند و راه بهتر را انتخاب کنند، چرا که تجربه آنان بیشتر است.
[شرح نهج البلاغه ابن ابى الحدید ، ج ۲۰،ص ۳۳۷، ح ۸۶۶]
۲۱امام على علیه السلام: یَنْبَغى لِلْعاقِلِ اَنْ یَحْتَرِسَ مِنْ سُکْرِ الْمالِ وَ سُکْرِ الْقُدْرَهِ ، وَ سُکْرِ الْعِلْمِ ،وَ سُکْرِ الْمَدْحِ وَ سُکْرِ الشَّبابِ ، فَاِنَّ لِکُلِّ ذالِکَ ریاحا خَبیثَهً تَسْلُبُ الْعَقْلَ وَ تَسْتَخِفُّ الْوَقارَ ؛
سزاوار است که عاقل ، از مستى ثروت، قدرت ، دانش ، ستایش و مستى جوانى بپرهیزد،چرا که هر یک را بادهاى پلیدى است که عقل را نابود مى کند و وقار و هیبت را کم مى نماید .
[غرر الحکم ، ح ۱۰۹۴۸]
۲۲امام صادق علیه السلام: اِعْلَمى اَنَّ الشّابَّ الْحَسَنَ الْخُلُقِ مِفْتاحٌ لِلْخَیْرِ ، مِغْلاقٌ لِلشَّرِّ وَ اِنَّالشّابَّ الشَّحیحَ الْخُلُقِ مِغْلاقٌ لِلْخَیْرِ مِفْتاحٌ لِلشَّرِّ ؛
بِدان که جوانِ خوش اخلاق ، کلید خوبى ها و قفل بدى هاست و جوانِ بداخلاق ، قفلخوبى ها و کلید بدى هاست .
[امالى طوسى ، ص ۳۰۲، ح ۵۹۸]
۲۳پیامبر صلی الله علیه و آله: کانَ رَسولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله جالِساً مَعَ اَصْحابِهِ ذاتَ یَوْمٍ فَنَظَر اِلى شابٍّ ذىجَلَدٍ وَ قُوَّهٍ قَدْ بَکَّرَ یَسْعى فَقالوا : وَیْحَ هذا لَوْ کانَ شَبابُهُ وَ جَلَدُهُ فی سَبیلِ اللّه ِ تَعالى؟فَقالَ صلی الله علیه و آله لا تَقولوا هذا ، فَاِنَّهُ اِنْ کانَ یَسْعى عَلى نَفْسِهِ لِیَکُفَّها عَنِ الْمَسْاَ لَه وَ یُغْنیَها عَنِالنّاسِ فَهُوَ سَبیلِ اللّه ِ ، وَ اِنْ کانَ یَسْعى عَلى اَبَوَیْنِ ضَعیفَیْنِ اَوْ ذُرّیَّهٍ ضِعافٍ لِیُغْنیَهُمْوَ یَـکْفیَهُمْ فَهُوَ فى سَبیلِ اللّه ِ و اِنْ کانَ یَسْعى تَفاخُرا وَتَـکاثُرا فَهُوَ فى سَبیلِ الشَّیطانِ ؛
روزى پیامبر صلی الله علیه و آله ، در میان یاران خود نشسته بودند . چشمشان به جوانى چالاک ونیرومند افتاد که از صبحگاهان ، تلاش مى کرد . یاران گفتند : واى بر او! چه مى شد اگرجوانى و چالاکى اش در راه خدا بود؟ پیامبر صلی الله علیه و آلهفرمودند : چنین نگویید . اگر او براى خودتلاش مى کند تا از مردم بى نیاز شود و نزد آنان دست دراز نکند ، در راه خدا کار مى کند . اگر براى پدر و مادر ناتوان و یا فرزندان ناتوان خویش تلاش مى کند، تا آنان را بى نیازو زندگى شان را اداره کند ، کار او در راه خداست، ولى اگر براى ثروت اندوزى وفخر فروشى تلاش مى کند ، کار او در راه شیطان است .
[المحجّه البیضاء ، ج ۳، ص ۱۴۰]
۲۴پیامبر صلی الله علیه و آله: وَلّى رَسولُ اللّه صلی الله علیه و آله عَتّابَ بْنَ اَسیدٍ وَ عُمُرُهُ اِحدى وَ عِشْرونَ سَنَهً اَمْرَمَکَّهَ وَ اَمَرَهُ صلی الله علیه و آله اَنْ یُصَلّى بِالنّاسِ وَ هُوَ اَوَّلُ اَمیرٍ صَلّى بِمَکَّهَ بَعْدَ الْفَتْحِ جَماعَهً .۱ثَمّ اِلْتَفَتْ صلی الله علیه و آله لَهُ قائلاً:یا عَتّابُ! تَدْرى عَلى مَنْ اِسْتَعَمَلْتُکَ؟! اِسْتَعْمَلْتُکَ عَلى اَهْلِ اللّه ِ عَزَّوَجَلَّ ، ولَو اَعْلَمُلَهُمْ خَیْرا مِنْکَ اِسْتَعْمَلْتُهُ عَلَیْهِم .۲وَ کَـتَبَ اِلى اَهْلِ مَکَّهَ: لا یَحْتَجَّ مُحْتَجُّ مِنْکُمْ فى مُخالَـفَتِهِ بِصِغَرِ سِنِّهِ فَلَیْسَ الاَْکبَرُهُوَ الاَْفْضَلَ ، بَلِ الاَْفْضَلُ هُوَ الاَْکْبَرُ ؛۳
رسول خدا صلی الله علیه و آله ، عتّاب بن اَسید را ـ که جوانى ۲۱ ساله بود، به فرماندارى مکّه منصوبکردند و به او فرمان دادند که امامتِ جماعت [و جمعه] مردم را نیز به عهده بگیرد و اونخستین فرماندار بعد از فتح مکه بود که در این شهر، نماز جماعت [و جمعه ]برگزار کرد.رسول خدا صلی الله علیه و آله ، سپس به او رو کردند و فرمودند: اى عَتّاب! مى دانى تو را بر چهکسانى فرماندار کرده ام؟ تو را بر مردم شهر خداى عزّوجلّ فرماندار کرده ام و البته اگرکسى بهتر از تو سراغ داشتم، او را فرماندار آنان قرار مى دادم. آن حضرت، سپس به اهلمکّه نوشتند: مبادا کسى در نافرمانى از او، به کم سِن بودنش استدلال کند، چرا کهبزرگ تر، شایسته تر نیست ، بلکه شایسته تر ، بزرگ تر است .
[السیره الحلبیه ، ج ۳، ص ۵۹ ؛ اسد الغابه ، ج ۳، ص ۵۴۹ ؛ بحار الأنوار ، ج ۲۱، ص ۱۲۳، ح ۲۰]
۲۵امام صادق علیه السلام: لَسْتُ اُحِبُّ اَنْ اَرَى الشّابَّ مِنْـکُمْ اِلاّ غادیاً فى حالَیْنِ : اِمّا عالِماً اَوْمُتَعَلِّما ، فَاِنْ لَمْ یَفْعَلْ فَرَّطَ ، فَاِنْ فَرَّطَ ضَیَّعَ ، وَ اِنْ ضَیَّعَ اَثِمَ ، وَ اِنْ اَثِمَ سَـکَنَ النّارَ وَ الَّذىبَعَثَ مُحَمَّدا بِالْحَقِّ ؛
دوست ندارم جوانانِ شما را جز در دو حالت ببینم : دانشمند یا دانش اندوز . اگرجوانى چنین نکند ، کوتاهى کرده و اگر کوتاهى کرد ، تباه ساخته و اگر تباه ساخت ، گناهکرده است و اگر گناه کند ، سوگند به آن کس که محمّد صلی الله علیه و آله را به حق برانگیخت ،دوزخ نشین خواهد شد .
[امالى طوسى ، ص ۳۰۳، ح ۶۰۴]
۲۶امام صادق علیه السلام: مَنْ قَرَاَ الْقُرآنَ وَ هُوَ شابٌّ مُؤمِنٌ اِخْتَلَطَ الْقُرآنُ بِلَحْمِهِ وَ دَمِهِ وَ جَعَلَهُاللّه ُ عَزَّوَجَلَّ مَعَ الْسَّفَرَهِ الْکِرامِ الْبَرَرَهِ ، وَ کانَ الْقُرآنُ حَجیزا عَنْهُ یَوْمَ الْقیامَهِ ؛
هر جوان مؤمنى که در جوانى قرآن تلاوت کند ، قرآن با گوشت و خونش مى آمیزد وخداوند عزّوجلّ او را با فرشتگان بزرگوار و نیک قرار مى دهد و قرآن نگهبان او در روزقیامت ، خواهد بود .
[کافى ، ج ۲، ص ۶۰۳ ، ح ۴]
۲۷امام على علیه السلام: مُرُوا الاَحْداثَ بِالْمِراءِ وَ الْجِدالِ وَ الْـکُهولَ بِالْفِکَرِ وَ الشُّیوخَ بِالصَّمْتِ ؛
جوانان را به مباحثه و مناظره ، و میان سالان را به اندیشیدن ، و پیران را به سکوت ،فرمان دهید .
[شرح نهج البلاغه ابن ابى الحدید ، ج ۲۰،ص ۲۸۵، ح ۲۶۰]
۲۸امام على علیه السلام: اَرْبَعَهُ اَشْیاءَ لا یَعْرِفُ قَدْرَها اِلاّ اَرْبَعَهٌ : اَلشَّبابُ لا یَعْرِفُ قَدْرَهُ اِلاَّالشُّیوخُ وَالْعافیَهُ لا یَعْرِفُ قَدْرَها اِلاّ اَهْلُ الْبَلاءِ وَ الصِّحَهُ لا یَعْرِفُ قَدْرَها اِلاَّ الْمَرضىوَ الْحَیاهُ لا یَعْرِفُ قَدْرَها اِلاَّ الْمَوْتى ؛
ارزش چهار چیز را جز چهار گروه نمى شناسند : جوانى را جز پیران، آسایش را جزگرفتاران، سلامتى را جز بیماران و زندگى را جز مردگان .
[مواعظ العددیّه ، ص ۲۷۵]
۲۹امام على علیه السلام: اَصْحابُ الْمَهْدىِّ شَبابٌ لا کُهولٌ فیهِم اِلاّ مِثْلَ کُحْلِ الْعَیْنِ وَ الْمِلحِ فِىالزّادِ وَ اَقَلُّ الزّادِ الْمِلْحُ؛
یاران مهدى(عج) جوان اند و کهن سالان در میان آنان کم اند ، مانند سُرمه در چشم ونمک در زاد و توشه ، که کمترین قسمت توشه ، نمک است .
[الغیبه طوسى ، ص ۴۷۶، ح ۵۰۱]
۳۰پیامبر صلی الله علیه و آله: خَیْرُ شَبابِکُمْ مَنْ تَزَیّا بِزِىِّ کُهولِکُمْ وَ شَرُّ کُهولِکُمْ مَنْ تَزَیّا بِزِىِّ شَبابِکُمْ ؛
بهترین جوانانِ شما آنان اند که خود را به سبک بزرگسالان بیارایند و بدترینبزرگسالان ، کسانى اند که خود را شبیه جوانان کنند .
[اِرشاد القلوب ، ص ۴۱]
۳۱پیامبر صلی الله علیه و آله: مَنْ اَحْسَنَ عِبادَهَ اللّه ِ فى شَبیبَتِهِ ، لَقّاهُ اللّه ُ الْحِکمَهَ عِنْدَ شَیْبَتِهِ ، قالَ اللّه ُتَعالى : «وَ لَمَّا بَلَغَ اَشُدَّهُ وَاسْتَوى ءَآتَیْناهُ حُکْما وَ عِلْما» ثُمَّ قالَ تَعالى : «وَ کَذالِکَ نَجْزِىالْمُحْسِنینَ» ؛
هر کس که در جوانى خوب بندگى خدا کند ، خداوند در پیرى به او حکمت مى آموزد .خداى متعال مى فرماید : «و چون به رشد و کمال خویش رسید ، به او حکمت و دانشعطا کردیم» و در ادامه آیه مى فرماید : «و نیکوکاران را چنین پاداش مى دهیم» .
[قصص، آیه ۱۴؛ أعلام الدین ، ص ۲۹۶]
۳۲امام صادق علیه السلام: اِجْتَهَدْتُ فِى الْعِبادَهِ وَ اَ نَا شابٌّ ، فَقالَ لى اَبى : یا بُنَىَّ دونَ ما اَراکَتَصْنَعُ ، فَاِنَّ اللّه َ عَزَّوَجَلَّ اِذا اَحَبَّ عَبْداً رَضىَ عَنْهُ بِالْیَسیرِ ؛
در جوانى زیاد عبادت مى کردم . پدرم به من فرمود : فرزندم! کمتر عبادت کن، زیراخداوند عزوجل ، اگر بنده اى را دوست بدارد ، با عبادت کم هم از او خشنود مى گردد .
[کافى ، ج ۲، ص ۸۷ ، ح ۵]
۳۳پیامبر صلی الله علیه و آله: لِیَتَزَوَّدِ الْعَبْدُ مِنْ دُنْیاهُ لآِخِرَتِهِ ، وَ مِنْ حَیاتِهِ لِمَوْتِهِ وَ مِنْ شَبابِهِ لِهَرَمِهِ ،فَاِنَّ الدُّنْیا خُلِقَتْ لَکُمْ وَ اَ نْتُمْ خُلِقْتُمْ لِلآْخِرَهِ ؛
انسان باید براى آخرتش از دنیا ، براى مرگش از زندگى و براى پیرى اش از جوانى ،توشه برگیرد ، چرا که دنیا براى شما آفریده شده و شما براى آخرت آفریده شده اید .
[تنبیه الخواطر ، ج ۱، ص ۱۳۱]
۳۴پیامبر صلی الله علیه و آله: اَوْسِعوا لِلشَّبابِ فِى الْمَجْلِسِ وَ اَفْهِموهُمُ الْحَدیثَ فَاِنَّهُمُ الْخُلوفُ وَ اَهْلُالْحَدیثِ؛
براى جوانان در مجالس جاى باز کنید، و امور نو و جدید را به آنان تفهیم کنید، چراکه این گروه جایگزین شما و درگیر مسائل جدید خواهند شد.
[الفردوس ، ج ۱، ص ۹۸، ح ۳۲۰]
۳۵پیامبر صلی الله علیه و آله: اَلتَّوبَهُ حَسَنٌ وَ لکِنْ فِى الشَّبابِ اَحْسَنُ ؛
توبه زیباست، ولى از جوان زیباتر .
[کنز العمّال ، ح ۴۳۵۴۲]
۳۶امام سجاد علیه السلام: مَرَّ رَسولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله بِقَومٍ یَرْفَعونَ حَجَرا فَقالَ : ما هذا ؟ قالوا : نَعْرِفُبِذاکَ اَشَدَّنا وَ اَقْوانا . فَقالَ صلی الله علیه و آله : اَلا اُخْبِرُ کُمْ بِاَشَدِّکُمْ وَ اَقْواکُمْ ؟ قالوا : بَلى ، یا رَسولَ اللّه ِ .قالَ : اَشَدُّ کُمْ وَ اَقْواکُمُ الَّذى اِذا رَضىَ لَمْ یُدْخِلْهُ رِضاهُ فى اِثْمٍ وَ لا باطِلٍ وَ اِذا سَخِط لَمْیُخْرِجْهُ سَخَطُهُ مِنْ قَولِ الْحَقِّ وَ اِذا قَدَرَ لَمْ یَتَعاطَ مالَیْسَ لَه بِحَقٍّ ؛
پیامبر صلی الله علیه و آله بر گروهى گذشتند که سنگى را بلند مى کردند . فرمودند : این چه کارىاست؟ گفتند : با این کار ، نیرومندترین و محکم ترینِ خود را مى شناسیم . فرمودند : آیابه شما خبر دهم که محکم ترین و قوى ترینِ شما کیست؟ گفتند : بلى اى پیامبر خدا !فرمودند : محکم ترین و قوى ترین شما ، کسى است که هر گاه خشنود شود ،خشنودى اش او را به گناه و باطل نکشاند ، و هر گاه خشمگین شود ، خشمش او را ازسخن حق ، بیرون نبرد ، و هر گاه به قدرت رسید ، آنچه برایش حق نیست، دست نزند .
[معانى الأخبار ، ص ۳۶۶]
۳۷امام على علیه السلام: اِذا عاتَبْتَ الْحَدَثَ فَاتْرُک لَهُ مَوْضِعا مِنْ ذَ نْبِهِ لِئَلاّ یَحْمِلَهُ الاِْخراجُ عَلَىالْمُکابَرَهِ ؛
هرگاه جوان را توبیخ کردى ، برخى خطاهاى او را نادیده بگیر، تا توبیخ تو، او را بهمقابله وادار نسازد.
[شرح نهج البلاغه ابن ابى الحدید ، ج ۲۰،ص ۳۳۳، ح ۸۱۹]
۳۸پیامبر صلی الله علیه و آله: یا مَعْشَرَ شَبابِ قُرَیشٍ اِحْفَظوا فُروجَـکُم ، اَلا مَنْ حَفِظَ فَرْجَهُ فَلَهُ الْجَنَّهُ؛
اى جوانان قریش! پاک دامنى پیشه کنید . بدانید هر کس خود را در برابر شهوتحفظ کند ، بهشت از آنِ اوست .
[المعجم الأوسط ، ج ۷، ص ۶۱]
۳۹پیامبر صلی الله علیه و آله: لا تَزولُ قَدَما عَبْدٍ یَوْمَ الْقیامَهِ حَتّى یُسْاَ لَ عَنْ اَرْبَعٍ عَنْ عُمُرِهِ فیما اَفْناهُوَ عَنْ شَبابِهِ فیما اَبْلاهُ وَ عَنْ مالِهِ مِنْ اَیْنَ اَ کْتَسَبَهُ وَ فیما اَ نْفَقَهُ وَ عَنْ حُبِّنا اَهْلَ الْبَیْتِ ؛
انسان ، در روز قیامت ، قدم از قدم برنمى دارد ، مگر آن که از چهار چیز پرسیدهمى شود : از عمرش که چگونه گذرانده است ، از جوانى اش که چگونه سپرى کرده ، از ثروتشکه از کجا به دست آورده و چگونه خرج کرده است و از دوستى ما اهل بیت [پیامبر صلی الله علیه و آله] .
[خصال ، ص ۲۵۳، ح ۱۲۵]
۴۰پیامبر صلی الله علیه و آله: لا تَمَنَّوا هَلاکَ شَبابِکُمْ وَ اِنْ کانَ فیهِمْ غَرامٌ ، فَاِنَّهُمْ عَلى ما کانَ فیهِمْعَلى خِلالٍ ، اِمّا اَنْ یَتوبوا فَیَـتوبَ اللّه ُ عَلَیْهِم ، وَ اِمّا اَنْ تُردیَهُمُ الآْفاتُ ، اِمّا عَدُوّافَیُقاتِلوهُ ، وَ اِمّا حَریقا فَیُطْفِئوهُ وَ اِمّا ماءً فَیَسُدُّوهُ ؛
نابودى جوانانتان را آرزو نکنید ، گرچه بدى هاى بسیار در آنان باشد، زیرا آنان با آنبدى ها چند دسته اند : یا توبه مى کنند و خداوند هم توبه آنان را مى پذیرد و یا این کهآفت ها ، آنان را از پاى درمى آورد و یا با دشمنى مى جنگند، یا آتش سوزى را، خاموشمى نمایند و یا سیلى را سد مى کنند.
[حلیه الأولیاء ، ج ۵، ص ۱۱۹]
مؤلف : هادی موحدی
