قرآن کریم :

إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِنْدَ اللّه ِ أَتْقاکُمْ؛
[سوره حجرات، آیه ۱۳] در حقیقت گرامى ترین شما نزد خدا با تقواترین شماست.

۱پیامبر صلی الله علیه و آله: اِنَّ رَبَّـکُمْ واحِدٌ وَ اِنَّ اَباکُمْ واحِدٌ وَ دینَـکُمْ واحِدٌ وَ نَبیَّکُمْ واحِدٌ وَ لافَضْلَ لِعَرَبىٍّ عَلى عَجَمىٍّ وَ لا عَجَمىٍّ عَلى عَرَبىٍّ وَ لا اَحْمَرَ عَلى اَسْوَدَ وَ لا اَسْوَدَ عَلىاَحْمَرَ إلاّ بِالتَّقْوى ؛

پروردگار، پدر، دین و پیامبر شما یکى است، هیچ عربى بر غیر عرب و هیچ غیر عربى بر عرب و هیچ سرخ پوستى بر سیاه پوست و هیچ سیاه پوستى بر سرخ پوست برترى ندارد، جز به تقوا.
[کنزالعمال، ح ۵۶۵۵]

۲امام صادق علیه السلام: سُئِلَ الاِْمامُ الصّادِقُ علیه السلام عَنْ قَولِ اللّه ِ عَزَّوَجَلَّ: «اِتَّقُوا اللّه َ حَقَّ تُقاتِهِ»قال: یُطاعُ فَلا یُعْصى، وَ یُذْکَرُ فَلا یُنْسى، وَ یُشْکَرُ فَلا یُکْفَرُ؛

از امام صادق علیه السلام درباره آیه «تقواى الهى پیشه کنید چنان که حق اوست» پرسیده شد. فرمودند: از خداوند، اطاعت شود و نافرمانى نشود، یاد شود و فراموش نشود وشکرگزارى گردد و کفران نگردد.
[معانى الأخبار، ص ۲۴۰]

۳پیامبر صلی الله علیه و آله: اِعْمَلْ بِفَرائِضِ اللّه ِ تَکُنْ اَتْقَى النّاسِ؛

به واجبات خدا عمل کن، تا با تقواترین مردم باشى.
[کافى، ج ۲، ص ۸۲ ، ح ۴]

۴پیامبر صلی الله علیه و آله: جِماعُ التَّقْوى فى قولِهِ تَعالى: «اِنَّ اللّه َ یَاْمُرُ بِالْعَدْلِ وَ الاِْحْسانِ»؛

عصاره تقوا در این گفته خداوند آمده است: خداوند به عدالت و نیکى فرمان مى دهد.
[مشکاه الأنوار، ص ۹۵]

۵پیامبر صلی الله علیه و آله: تَمامُ التَّقْوى اَنْ تَتَعَلَّمَ ما جَهِلْتَ وَ تَعْمَلَ بِما عَلِمْتَ؛

تمام تقوا این است که آنچه را نمى دانى بیاموزى و بدانچه مى دانى عمل کنى.
[تنبیه الخواطر، ج ۲، ص ۱۲۰]

۶پیامبر صلی الله علیه و آله: اَتْقَى النّاسِ مَنْ قالَ الْحَقَّ فیما لَهُ وَ عَلَیْهِ؛

با تقواترین مردم، کسى است که حق را بگوید؛ به سودش باشد یا به ضررش.
[من لایحضره الفقیه، ج ۴، ص ۳۹۵،ح ۵۸۴۰]

۷پیامبر صلی الله علیه و آله: سُئِلَ رَسولُ اللّه صلی الله علیه و آله: مَنْ اَتْقَى النّاسِ؟ قال: آمَرُهُمْ بِالْمَعْروفِ وَ اَنْهاهُمْعَنِ الْمُنْکَرِ وَ اَوْصَلُهُمْ لِلرَّحِمِ؛

از رسول خدا صلی الله علیه و آله سؤال شد:با تقواترین مردم کیست؟ فرمودند: کسى که بیشتر امر به معروف و نهى از منکر و صله رحم نماید.
[کنزالعمال، ح ۸۴۷۴]

۸پیامبر صلی الله علیه و آله: مَنْ اَحَبَّ اَنْ یَکونَ اَتْقَى النّاسِ فَلْیَتَوَکَّلْ عَلَى اللّه ِ؛

هر کس دوست دارد با تقواترین مردم باشد، باید به خدا توکل کند.
[من لایحضره الفقیه، ج ۴، ص ۴۰۰،ح ۵۸۵۸]

۹پیامبر صلی الله علیه و آله: لا یَکونُ الرَّجُلُ مِنَ الْمُتَّقینَ حَتّى یُحاسِبَ نَفْسَهُ اَشَدَّ مِنْ مُحاسَبَهِالشَّریکِ شَریکَهُ فَیَعْلَمَ مِنْ اَیْنَ مَطْعَمُهُ وَ مِنْ اَیْنَ مَشْرَبُهُ وَ مِنْ اَیْنَ مَلْبَسُهُ اَمِنْ حِلٍّ اَمْمِنْ حَرامٍ؛

از تقوا پیشگان نیست مگر کسى که از خود سخت تر از حسابرسى شریک از شریک، حساب کشى کند و بداند که خوراک، آشامیدنى و لباسش از کجا آمده، آیا از حلال است یا حرام؟
[مکارم الاخلاق، ص ۴۶۸]

۱۰پیامبر صلی الله علیه و آله: مَنْ اَرادَ اَنْ یَکونَ اَعَزَّ النّاسِ فَلْیَتَّقِ اللّه َ عَزَّوَجَلَّ؛

هر کس مى خواهد عزیزترین مردم باشد، باید تقواى الهى پیشه کند.
[کنزالفوائد، ص ۱۶۴]

۱۱امام على علیه السلام: وَ اللّهِ ما أرى عَبْدا یَتَّقى تَقْوىً تَنْفَعُهُ حَتَّى یَخْزِنَ لِسانَهُ؛

به خدا سوگند، بنده با تقوایى را نمى شناسم که تقوایش او را سود دهد مگر آن که زبانش را نگه دارد.
[نهج البلاغه، خطبه ۱۷۶]

۱۲امام على علیه السلام: اِنَّ التَّقْوى مُنْتَهى رِضَى اللّهِ مِنْ عِبادِهِ وَ حاجَتُهُ مِنْ خَلْقِهِ فَاتَّقُوا اللّه َالَّذى اِنْ اَسْرَرْتُمْ عَلِمَهُ وَ اِنْ اَعْلَنْتُمْ کَـتَبَهُ؛

نهایت خشنودى خداوند از بندگانش و خواسته او از آفریدگانش، تقواست،پس نسبت به خداوندى که اگر پنهان کنید مى داند و اگر آشکار سازید مى نویسد تقواداشته باشید.
[غررالحکم، ح ۳۶۲۰]

۱۳امام على علیه السلام: لا یَسْتَطیعُ اَنْ یَتَّقىَ اللّهَ مَنْ خَاصَمَ؛

هر کس ستیزه جوست، قدرت تقواى الهى را ندارد.
[نهج البلاغه، حکمت ۲۹۸]

۱۴امام على علیه السلام: اِنَّ لاَِهْلِ التَّقْوى عَلاماتٍ یُعْرَفونَ بِها: صِدْقُ الْحَدیثِ وَ اَداءُ الاَْمانَهِوَالْوَفاءُ بِالْعَهْدِ وَ قِلَّهُ الْفَخْرِ وَ الْبُخْلِ وَ صِلَهُ الاَْرْحامِ وَ رَحْمَهُ الضُّعَفاءِ وَ قِلَّهُ الْمُواتاهِلِلنِّساءِ وَ بَذْلُ الْمَعْروفِ وَ حُسْنُ الْخُلْقِ وَ سِعَهُ الْحِلْمِ وَ اتِّباعُ الْعِلْمِ فیما یُقَرِّبُ اِلَى اللّه ِعَزَّوَجَلَّ طُوبى لَهُمْ وَ حُسْنُ مَآبٍ وَ طُوبى شَجَرَهٌ فِى الْجَنَّهِ اَصْلُها فى دارِ رَسُولِ اللّه صلی الله علیه و آله …؛

تقواپیشگان، نشانه هایى دارند که با آنها شناخته مى شوند: راستگویى، امانتدارى،وفاى به عهد، کم فخر فروشى، کم بخل ورزیدن، صله رحِم، رحْم به ضعیفان، کم موافقتکردن با زنان، به همه نیکى کردن، خوش اخلاقى، بردبارى بسیار و پیروى از علم نزدیک کننده به خداوند. و آنان طوبى و سرانجام نیک دارند. طوبى درختى است که ریشه آندر خانه پیامبر خدا صلی الله علیه و آلهاست … .
[خصال، ص ۴۸۳، ح ۵۶]

۱۵امام على علیه السلام: خُلُوُّ الْقَلْبِ مِنَ التَّقْوى یَمْلَؤُهُ مِنْ فِتَنِ الدُّنْیا؛

دلى که از تقوا خالى باشد، فتنه هاى دنیا آن را پُر کند.
[غررالحکم، ح ۵۰۷۸]

۱۶امام على علیه السلام: اَلْمُتَّقونَ اَنْفُسَهُمْ عَفیفَهٌ وَ حاجاتُهُمْ خَفیفَهٌ وَ خَیْراتُهُمْ مَأْمولَهٌ وَشُرورُهُمْ مَأْمونَهٌ؛

تقوا پیشگان، پاکدامن و کم خرج و زحمت اند و مردم به خیرشان امید دارند و ازشرّشان در امانند.
[غررالحکم، ح ۱۹۳۱]

۱۷امام على علیه السلام: اَلتَّقىُّ سابِقٌ اِلى کُلِّ خَیْرٍ؛

تقوا پیشه، براى انجام هر کار خیرى سبقت مى گیرد.
[کنزالفوائد، ص ۱۲۸]

۱۸امام على علیه السلام: لَوْ اَنَّ السَّماواتِ وَ الاَْرْضَ کانَتا عَلى عَبْدٍ رَتْقا ثُمَّ اتَّقَى اللّه َ لَجَعَلَ اللّه ُ لَهُمِنْهُما مَخْرَجا وَ رَزَقَهُ مِنْ حَیْثُ لا یَحْتَسِبُ؛

اگر آسمان ها و زمین بر بنده اى بسته شوند و او تقواى الهى پیشه کند، خداوند حتماراهى براى او مى گشاید و از جایى که گمان ندارد، روزى اش مى دهد.
[غررالحکم، ح ۷۵۹۹]

۱۹امام على علیه السلام: لِلْمُتَّقى ثَلاثُ عَلاماتٍ: اِخْلاصُ الْعَمَلِ وَ قِصَرُ الاَْمَلِ وَ اغْتِنامُ الْـمُهَلِ؛

تقواپیشه، سه نشانه دارد: اخلاص در عمل، کوتاهى آرزو، و غنیمت شمردن فرصت ها.
[غررالحکم، ح ۷۳۷۰]

۲۰امام على علیه السلام: اَلْمُتَّقى مَیِّتَهٌ شَهْوَتُهُ مَکْظومٌ غَیْظُهُ فِى الرَّخاءِ شَکورٌ وَ فِىالْمَکارِهِ صَبورٌ؛

تقواپیشه، هوا و هوسش مرده، خشمش فرو خورده، در آسایش شکرگزار و درسختى ها صبور است.
[غررالحکم، ح ۱۹۹۸]

۲۱امام على علیه السلام: اِنَّ الاَْتْقیاءَ کُلُّ سَخىٍّ مُتَعَفِّفٍ مُحْسِنٍ؛

همه تقوا پیشگان سخاوتمند، پاکدامن و نیکوکارند.
[غررالحکم، ح ۳۴۰۱]

۲۲امام على علیه السلام: سادَهُ اَهْلِ الْجَنَّهِ الاَْتْقیاءُ الاَْبْرارُ؛

سروران اهل بهشت، تقوا پیشگان نیکوکارند.
[غررالحکم، ح ۵۵۹۹]

۲۳امام على علیه السلام: کُونُوا بِقَبُولِ الْعَمَلِ اَشَدَّ اهْتِماما مِنْکُمْ بِالْعَمَلِ فَاِنَّهُ لَنْ یَقِلَّ عَمَلٌ مَعَالتَّقْوى وَ کَیْفَ یَقِلُّ عَمَلٌ تُقْبَلُ؛

همّتتان براى پذیرفته شدن عمل، بیشتر از خود عمل باشد؛ زیرا عملى که با تقوا همراه باشد، هرگز اندک نیست و چگونه اندک باشد عملى که پذیرفته مى شود.
[کنزالعمال، ح ۸۴۹۶]

۲۴امام حسن مجتبى علیه السلام: زَوِّجْها مِنْ رَجُلٍ تَقىٍّ فَاِنَّهُ اِنْ اَحَبَّها اَکْرَمَها وَ اِنْ اَبْغَضَهالَمْ یَظْلِمْها؛

دخترت را به ازدواج مردى با تقوا درآور؛ زیرا اگر دخترت را دوست داشته باشد،گرامى اش مى دارد و اگر دوستش نداشته باشد به او ظلم نمى کند.
[مکارم الاخلاق، ص ۲۰۴]

۲۵امام باقر علیه السلام: اِنَّ اللّه َ عَزَّوَجَلَّ یَقى بِالتَّقْوى عَنِ الْعَبْدِ ما عَزُبَ عَنْهُ عَقْلُهُ وَ یُجَلّىبِالتَّقْوى عَنْهُ عَماهُ وَ جَهْلَهُ؛

خداوند عزوجل به وسیله تقوا، انسان را از آنچه عقلش به آن نمى رسد حفظ مى کندو کور دلى و نادانى او را بر طرف مى سازد.
[کافى، ج ۸ ، ص ۵۲، ح ۱۶]

۲۶امام باقر علیه السلام: اِنَّ اَهْلَ التَّقْوى هُمُ الاَْغْنیاءُ اَغْناهُمُ الْقَلیلُ مِنَ الدُّنْیا، فَمَؤُونَتُهُمْ یَسیرَهٌاِنْ نَسیتَ الْخَیْرَ ذَکَّروکَ وَ اِنْ عَمِلْتَ بِهِ اَعانوکَ؛

ثروتمندان واقعى همان تقوا پیشگانند که اندک دنیا آنان را بى نیاز کرده و کم خرجند. اگر خیر و خوبى را فراموش کنى، به یادت مى آورند و اگر به آن عمل نمایى یارى ات مى رسانند.
[تحف العقول، ص ۲۸۷]

۲۷امام صادق علیه السلام: اِتَّقِ اللّهَ حَیْثُ کُنْتَ فَاِنَّکَ لا تَسْتَوْحِشُ؛

در هر حال که هستى تقواى الهى پیشه کن تا هرگز احساس هراس و وحشت نکنى.
[تفسیر على بن ابراهیم، ج ۲ ، ص ۱۴۷]

۲۸امام حسن عسکرى علیه السلام: اِتَّقُوا اللّهَ وَ کُونُوا زَیْنا وَ لا تَکونُوا شَیْنا؛

تقواى الهى پیشه کنید و مایه افتخار و آبرو باشید نه مایه ننگ و شرمندگى.
[تحف العقول، ص ۴۸۸]

۲۹امام على علیه السلام: اِعْلَمُوا عِبادَ اللّه ِ اَنَّ الْمُتَّقینَ ذَهَبُوا بِعاجِلِ الدُّنْیا وَ آجِلِ الاْخِرَهِفَشَارَکُوا أَهْلَ الدُّنْیا فى دُنْیاهُمْ وَ لَمْ یُشارِکْهُمْ اَهْلُ الدُّنْیا فى آخِرَتِهِمْ سَکَنُوا الدُّنْیابِاَفْضَلِ ما سُکِنَتْ وَ اَکَلوها بِاَفْضَلِ مَا اُکِلَتْ فَحَظوا مِنَ الدُّنْیا بِما حَظِىَ بِهِ الْمُتْرَفونَ وَاَخَذُوا مِنْها ما اَخَذَهُ الْجَبابِرَهُ الْمُتَـکَـبِّرونَ ثُمَّ انْقَلَبُوا عَنْها بِالزَّادِ الْمُبَلِّغِ وَ الْمَتْجَرِالرَّابِحِ اَصابُوا لَذَّهَ زُهْدِ الدُّنْیا فى دُنْیاهُم وَ تَیَقَّنُوا اَنَّهُم جیرانُ اللّهِ غَداً فى آخِرَتِهِمْ لاتُرَدُّ لَهُمْ دَعْوَهٌ وَ لا یَنْقُصُ لَهُمْ نَصیبٌ مِنْ لَذَّهٍ؛

اى بندگان خدا، بدانید که تقوا پیشگان هم از این دنیاى زود گذر و هم از آخرت کهمى آید بهره گرفتند، با مردم دنیا در کارهاى دنیوى شریک شدند، ولى مردم دنیا باایشان در کارهاى اخروى شریک نشدند، (از راه حلال) در بهترین خانه ها زندگى کردندو از بهترین خوردنى ها خوردند. همان لذّتى را که اهل ناز و نعمت از دنیا بردند،نصیبشان شد و از آن کامیاب گردیدند آنسان که جبّاران خودکامه کام گرفتند، سپس باتوشه کافى و تجارت سودآور به جهان دیگر رفتند، لذّت بى رغبت بودن به دنیا را بردند،و یقین کردند که در آخرت همسایگان خدایند. دعایشان بى جواب نمى ماند و بهره شاناز لذت و خوشى کم نمى شود.
[نهج البلاغه، نامه ۲۷]

۳۰امام على علیه السلام: اوصیکُمْ عِبادَ اللّه ِ بِتَقْوَى اللَّهِ فَإِنَّها الزِّمامُ وَ الْقَوامُ فَتَمَسَّکُوا بِوَثَائِقِهَاوَ اعْتَصِمُوا بِحَقَائِقِها تَو?لْ بِکُمْ اِلى اَکْنانِ الدَّعَهِ وَ اَوْطانِ السَّعَهِ وَ مَعاقِلِ الْحِرْزِوَ مَنازِلِ الْعِزِّ… ؛

اى بندگان خدا، شما را به تقواى الهى سفارش مى کنم، که تقوا مهار است و مایه دوام، پس به ریسمان هاى استوار آن درآویزید و به حقایق آن چنگ زنید. که شما را به نهانگاه هاى خوشى و سرزمین هاى گشایش و پناهگاه هاى امن و منزلگاه هاى عزّت،رهنمون خواهد شد.
[نهج البلاغه، خطبه ۱۸۶]

۳۱امام على علیه السلام: اِنَّ مَنْ صَرَّحَتْ لَهُ الْعِبَرُ عَمّا بَیْنَ یَدَیْهِ مِنَ الْمَثُلاتِ حَجَزَتْهُ التَّقْوىعَنْ تَقَحُّمِ الشُّبُهاتِ؛

آن کس که حوادث عبرت آموز روزگار را به چشم ببیند و از آن پند پذیرد، تقوا او را ازآلوده شدن به کارهاى شبهه ناک باز مى دارد.
[نهج البلاغه، از خطبه ۱۶]

۳۲امام على علیه السلام: اِعْلَمُوا عبِادَ اللّه ِ اَنَّ التَّقْوى دارُ حِصْنٍ عَزیزٍ، وَ الْـفُجورَ دارُ حِصْنٍذَ لیلٍ لا یَمْنَعُ اَهْلَهُ وَ لا یُحْرِزُ مَنْ لَجَاَ اِلَیْهِ اَلا وَ بِالتَّقْوى تُقْطَعُ حُمَّهُ الْخَطایا؛

اى بندگان خدا، بدانید که تقوا پناهگاهى نفوذناپذیر و استوار است و بدکارى و گناه،پناهگاهى سست، که هر کس به آن پناه ببرد از آسیب در امان نمى ماند. آگاه باشید که باتقوا مى توان تَب گناهان را قطع کرد.
[نهج البلاغه، از خطبه ۱۵۷]

۳۳امام على علیه السلام: (اَلْـمُـتَّقونَ) لا یَرْضَوْنَ مِنْ اَعْمالِهِمُ القَلیلَ، وَ لا یَسْتَـکْثِرونَ الْکَثیرَ،فَهُمْ لاَِنْفُسِهِمْ مُتَّهِمونَ وَ مِنْ اَعْمالِهِمْ مُشْفِقونَ؛

تقواپیشگان، از کار کمِ خود راضى نیستند و کارهاى زیاد خود را، بسیار نمى شمارند،در نتیجه خودشان را زیر سؤال برده و محاکمه مى کنند و از کردار خود بیمناک اند.
[نهج البلاغه، از خطبه ۱۸۴]

۳۴امام على علیه السلام: اَلْمُتَّقونَ فیها (فِى الدُّنیا) هُمْ اَهْلُ الْفَضائِلِ مَنْطِقُهُمُ الصَّوابُ وَمَلْبَسُهُمُ الاِقْتِصادُ وَ مَشْیُهُمُ التَّواضُعُ؛

تقواپیشگان، در دنیا اهل فضایلند، گفتـارشــان راست و درست، روش شان میانه روىو رفتــارشــان متواضعانه است.
[نهج البلاغه، از خطبه ۱۸۴]

۳۵امام على علیه السلام: اِتَّقُوا اللّهَ فى عِبادِهِ وَ بِلادِهِ فَاِنَّکُمْ مَسْؤولونَ حَتّى عَن البِقاعِ وَالْبَهائِمِ؛

تقواى الهى را درباره بندگان خدا و شهرهاى او رعایت کنید؛ زیرا حتى از اماکن وحیوانات از شما سؤال خواهد شد.
[نهج البلاغه، از خطبه ۱۶۶]

۳۶امام على علیه السلام: مَنِ اتَّقَى اللّهَ اَحَبَّهُ النّاسُ؛

هر کس تقواى الهى پیشه کند، مردم او را دوست خواهند داشت.
[کشف الغمه، ج ۳، ص ۱۳۹]

۳۷امام على علیه السلام: اَلْمُتَّقونَ اَنْفُسُهُمْ قانِعَهٌ وَ شَهَواتُهُمْ مَیِّتَهٌ وَ وُجوهُهُم مُسْتَبْشِرَهٌ وَقُلوبُهُمْ مَحْزُونَهٌ؛

تقواپیشگان، نَفْسى قانع، هوا و هوسى فروخفته، رویى گشاده و دلى اندوهگین دارند.
[غررالحکم، ح۱۹۳۲]

۳۸امام على علیه السلام: خَیْرُ الدُّنْیا وَ الآْخِرَهِ فى خَصْلَتَیْنِ الْغِنى وَ التُّقى وَ شَرُّ الدُّنْیا وَالاْخِرَهِ فى خَصْلَتَیْنِ الْـفَقْرِ وَ الْفُجورِ؛

خیر دنیا و آخرت در دو خصلت بى نیازى و تقواست و شر دنیا و آخرت در دو خصلت نیازمندى و گناه است.
[نهح نهج البلاغه ابن ابى الحدید، ج۲۰،ص۳۰۱، ح۴۴۶]

۳۹امام باقر علیه السلام: وَ اللّهِ ما شیعَتُنا اِلاّ مَنِ اتَّقىَ اللّه َ وَ اَطاعَهُ؛

به خدا سوگند، شیعه ما فقط کسى است که تقواى الهى دارد و خدا را اطاعت مى کند.
[کافى، ج ۲، ص ۷۴، ح ۳]

۴۰امام على علیه السلام: اَلتَّقْوى ظاهِرُهُ شَرَفُ الدُّنْیا وَ باطِنُهُ شَرَفُ الاْخِرَهِ ؛

تقوا، ظاهرش شرافت دنیا و باطنش شرافت آخرت است.
[غررالحکم، ح ۱۹۹۰]

مؤلف : هادی موحدی