کالبدشکافی مرکبات
تمام مرکبات از جمله پرتقال و نارنگی، دارای 4 بخش هستند؛
بخش اول آن ها، همان پوسته ضخیم رویی‌شان است که تلخی و تماس آن با آلودگی‌های محیطی یا سموم کشاورزی، باعث می‌شود قابل مصرف نباشند.
بخش دوم، شامل پوسته‌های نرم و سفیدرنگی است که در پرتقال و نارنج دارای قطری بیشتر و ضخیم‌تر نسبت به نارنگی است. خوردن این پوسته نرم و سفید، نه خاصیتی دارد و نه ضرری. پس می‌توانید در صورت تمایل، یا آن را کاملا از میوه جدا کنید یا قسمتی از آن که به پرهای میوه چسبیده است، بدون دغدغه بخورید.
بخش سوم مرکبات، همان پوسته بسیار نازک و شفافی است که روی گوشت آبدار میوه را پوشانده است. خیلی از افراد سالم، به اشتباه و به دلیل باورهای غلط، این پوست را جدا می‌کنند و فقط گوشت پرتقال و نارنگی را می‌خورند. این پوست نازک که پرهای مرکبات را از یکدیگر جدا می‌کند، حاوی مقدار زیادی فیبر است و به‌همین دلیل مصرف آن می‌تواند برای درمان یبوست مفید باشد. از این رو بهتر است افراد مبتلا به یبوست حتما این پوسته نازک پرتقال و نارنگی که می‌تواند باعث تحریک حرکات دودی روده شود، مصرف کنند. ضمن اینکه ریزمغذی‌های موجود در این پوسته، سرعت جذب قند میوه را در بدن پایین میآورد بنابراین خوردن آن برای افراد مبتلا به قند و چربی خون بالا هم مفید است. آخرین بخش مرکبات، گوشت آبدار و خوش‌طعم آنهاست که حاوی مقدار زیادی از مواد مغذی است.
بد نیست بدانید که گوشت خالص پرتقال و نارنگی بدون پوسته رویی‌شان، نوعی خوراکی بین میوه و آبمیوه محسوب می‌شود و خوردن آن‌ها می‌تواند سرعت جذب قند میوه در خون را بالا ببرد.
خلال پوست پرتقال چه خاصیتی دارد؟
معمولا سوالی که اغلب خانواده‌ها جویای دانستن آن هستند اینکه آیا خلال پوست پرتقال علاوه بر ظاهر خوشرنگ و معطرکردن پلوها، کیک‌ها و مربا، ارزش تغذیه‌ای قابل توجهی هم دارد و آیا خوردن فیبر سفید سطح میوه و پوسته نازک در برگیرنده پالپ پرتقال توصیه می‌شود؟
پوست مرکبات بخصوص پرتقال، حاوی رنگدانه‌هایی است که خاصیت آنتی‌اکسیدانی دارد. در واقع هر چه پوست میوه‌ها پر رنگ‌تر و تنوع رنگی بیشتری داشته باشد خواص ضدسرطانی بالاتری دارد.
اگر هم اصرار زیادی به تهیه خلال پوست پرتقال دارید حتما پرتقالی را انتخاب کنید
که رنگ پوستش طبیعی و فاقد واکس باشد
اما نکته قابل توجه آن که چون امروزه پوست بیشتر مرکبات بویژه پرتقال و نارنگی به روش مصنوعی رنگ‌آوری یا با رنگ‌های شیمیایی رنگ‌آمیزی می‌شود و برای ماندگاری بیشتر به واکس و موم‌های چرب آغشته و به سموم کشاورزی آلوده‌اند می‌تواند ترکیباتی سرطانزا را به بدن مصرف‌کننده وارد کند و موجب ناکارآمدی سیستم گوارشی، مسمومیت و عملکرد نامطلوب دو عضو سم‌زدای بدن یعنی کبد و کلیه شود. از سوی دیگر چون پوست مرکبات مستعد آلودگی به انواع قارچ‌های ذره‌بینی است، اگر در دما و رطوبت کنترل‌شده‌ای خشک نشود به قارچ‌هایی آلوده می‌شود که می‌تواند باعث ایجاد مشکلات جدی کبدی شود. در نتیجه تا حد امکان از پوست مرکبات برای تهیه مربا و کیک استفاده نکنید. اگر هم اصرار زیادی به تهیه خلال پوست پرتقال دارید حتما پرتقالی را انتخاب کنید که رنگ پوستش طبیعی و فاقد واکس باشد. ضمن اینکه هرگز خلال‌ها را در محیط مرطوب آشپزخانه و یخچال نگهداری نکنید و بهتر است خلال‌ها در یک وعده و به صورت تازه مصرف شود.
نارنگی
پوسته و الیاف فیبری مرکبات را هم بخورید
برخی افراد عادت دارند وقتی پرتقال، گریپ فروت، نارنگی یا لیمو شیرین را پوست می‌کنند تمام پوسته‌های فیبری نرم و سفید سطحی و الیاف میان پره‌های میوه را جدا می‌کنند و حتی بسیاری از سالمندان و والدین برای کودکانشان، پالپ مرکبات را از درون پوسته نازک و شفافش بیرون آورده و بر این باورند که این قسمت‌ها باعث ناراحتی و مشکلات گوارشی می‌شود، اما باید بدانید اگر پالپ پرتقال را بدون پوسته نازکش بخورید بهره‌ای از خواص فیبری میوه نخواهید برد زیرا نقش اصلی این پوسته لینت مزاج و لیز کردن و تحریک حرکات دودی روده و افزایش حجم مدفوع است. در واقع خوردن تنها گوشت آبدار مرکبات به منزله خوردن آبمیوه با درصد بسیار پایین فیبر است. بنابراین خوردن پره‌های مرکبات به صورت کامل به تمامی افراد در هر گروه سنی، بخصوص مبتلایان به یبوست و هموروئید (بواسیر) توصیه می‌شود.
موضوع مهمی که توضیح آن در خصوص قسمت‌های فیبری نرم و سفیدرنگ سطح مرکبات لازم به نظر می‌رسد آن که این قسمت‌ها با داشتن برخی از ریزمغذی‌ها، سرعت جذب قند میوه را در بدن پایین میآورد.
در حقیقت هرچه فیبر میوه بیشتر باشد ماندگاری آن در روده کمتر بوده و گلوکز آزاد شده از آن کمتر خواهد بود و به تبع، قندی هم به صورت چربی ذخیره نخواهد شد. بر این اساس هر چه میوه آبدارتر باشد سرعت جذب قند آن بیشتر است که این نکته باید مورد توجه بیماران دیابتی قرار گیرد.
فرآوری: مریم مرادیان نیری
منبع:
سلامتیران – دکتر محمدحسین انتظاری، متخصص تغذیه
