میزان در افطار کردن، داخل شدن وقت مغرب است که روزه دار باید نسبت به آن اطمینان پیدا کند نه گفتن اذان و تمام شدن آن.
یکی از آثار و برکات اخلاقی و معنوی روزه این است که انسان با گرسنگی و تشنگی، به یاد گرسنگی و عطش روز قیامت میافتد و تصمیم میگیرد برای روز قیامت توشهای آماده کند روز قیامت گرمای طاقتفرسا دارد. و همگی در آن روز از شدت گرما عرقریزان و تشنه میشوند.
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) در «خطبه شعبانیه» میفرماید: «با گرسنگی و تشنگی خویش در روزه رمضان به یاد گرسنگی و تشنگی روز قیامت باشید.» (کافی، ج4، ص67)
کسی که روزه میگیرد و تمامی روز را با وجود اینکه به انواع خوردنیها و آشامیدنیها دسترسی دارد، در عین حال امساک میکند، جز اخلاص به پیشگاه حق تعالی غرضی دیگر ندارد و کسی که به پیشگاه خداوند متعال اخلاص ورزد، مورد قبول درگاه خدا میشود.
با این مقدمه کوتاه که در مورد یکی از آثار و برکات اخلاقی و معنوی روزه بیان کردیم به طرح چند پرسش و پاسخ در مورد روزه و روزه داری می پردازیم:
سوال: برای باز کردن روزه ابتدای اذان باید افطار کرد یا انتهای آن؟
روزه آن است که انسان براى انجام فرمان خداوند عالم از اذان صبح تا مغرب از چیزهایى که روزه را باطل مىکند خوددارى نماید. (توضیح المسائل (محشى – امام خمینی)، ج 1، ص 880)
بنابر این شخص روزه دار باید روزه اش را بعد از رسیدن وقت مغرب افطار نماید؛ از این رو اگر به عنوان مثال گفته می شود ساعت 20 و 25 دقیقه و 42 ثانیه وقت اذان مغرب است، معنایش این است که بعد از این وقت، روزه دار می تواند افطار نماید، خواه اذان گفته شود یا نشود و خواه آن اذان طولانی باشد یا وقت زیادی نگیرد، پس میزان در افطار کردن، داخل شدن وقت مغرب است که روزه دار باید نسبت به آن اطمینان پیدا کند نه گفتن اذان و تمام شدن آن.
در پاسخ به سۆال فوق بعضی از مراجع عظام تقلید این چنین فرموده اند:
حضرت آیه الله خامنه ای(دام ظله):
“اگر اطمینان حاصل شود که اذان از هنگام داخل شدن وقت شروع شده، صبر کردن تا پایان اذان لازم نیست.” (توضیح المسائل (محشى – امام خمینی)، ج 1، ص 439)
حضرت آیه الله بهجت(ره):
“میزان احراز دخول وقت است.” (بهجت، محمد تقى، استفتاءات، ج 2، ص 8، دفتر حضرت آیه الله بهجت ره)
بنابر این، برای افطار کردن، انسان باید اطمینان به دخول وقت و مغرب داشته باشد.
سۆال : حکم بخار حمام چیست؟ آیا مبطل روزه هست یا خیر؟
جواب: بخار حمام مبطل روزه نیست. (توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 938، م 1605)
سۆال : اگر کسی در حال روزه سهوا غذا را در دهان بگذارد و بعد یادش بیاید که روزه بوده باید غذا را بخورد یا خیر؟
جواب: باید فورا غذا را از دهان خارج نماید. (توضیح المسائل 12 مرجع، ج 1، ص 958، م 1650)
سۆال : اگر کسی که روزه دار است یک ساعت مانده به غروب مایع زردرنگی مایل به قرمز از انسان خارج شود آیا روزه باطل است؟
جواب: روزه در حال استحاضه با انجام غسل های مربوطه که در توضیح المسائل بیان شده صحیح است اما اگر عادت ماهانه در نزدیکی افطار هم اتفاق بیفتد موجب بطلان روزه می گردد توضیح کامل مسائل استحاضه و حیض را در رساله ملاحظه فرمائید. (استفتائات رهبری، ج 1، ص 247)
