امام جماعت باید شیعه دوازده امامى، عاقل، عادل و حلال زاده باشد و نماز را به طور صحیح بخواند و بنابر احتیاط بالغ بوده و اگر مأموم او مرد است، امام نیز باید مرد باشد و عدالت معتبر در امام جماعت عبارت است از حسن ظاهر یعنى دورى جستن از گناهان کبیره، به طورى که ظاهر احوال شخص به طور ظنّى دلالت کند که او بناى بر ترک گناه دارد، نه آن که اتفاقا چند روزى گناه را ترک کرده باشد و مأموم باید این حسن ظاهر را احراز کند، و اصرار بر گناهان صغیره، به منزله گناه کبیره است.
سوال: آیا می‌توان نمازهای یومیه (قضاء یا اداء) را به نماز جمعه اقتداء کرد؟
مراجع معظم تقلید، اقتداء نمازهای روزانه را به نماز جمعه جایز ندانسته‌اند.
پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سوال، چنین است:
حضرت آیه الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی):
صحّت آن، محل اشکال است.
حضرت آیه الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):
اشکال دارد.
حضرت آیه الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی):
احوط ترک آن است.
حضرت آیه الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی):
اقتداء صحیح نیست.
چند مسئله از آیه الله سیستانی دام ظله درباره نماز جماعت:
ـ موقعی که مأموم نیت می کند، باید امام را معین نماید، ولی دانستن اسم او لازم نیست، و اگر نیت کند اقتدا می کنم به امام جماعت حاضر نمازش صحیح است.
ـ مأموم باید غیر از حمد و سوره چیزهای نماز را خودش بخواند، ولی اگر رکعت اوّل یا دوّم مأموم، رکعت سوّم یا چهارم امام باشد، باید حمد و سوره را بخواند.
ـ اگر مأموم در رکعت اوّل و دوّم نماز صبح و مغرب و عشا صدای حمد و سوره امام را بشنود، اگر چه کلمات را تشخیص ندهد، باید حمد و سوره را نخواند، و اگر صدای امام را نشنود مستحب است حمد و سوره را بخواند ولی باید آهسته بخواند، و چنانچه سهواً بلند بخواند اشکال ندارد.
ـ اگر مأموم بعضی از کلمات حمد و سوره امام را بشنود، می‌تواند آن مقداری را که نمی شنود بخواند.
ـ اگر مأموم سهواً حمد و سوره را بخواند، یا خیال کند صدایی را که می شنود صدای امام نیست و حمد و سوره را بخواند و بعد بفهمد صدای امام بوده، نمازش صحیح است.
ـ اگر شک کند که صدای امام را می شنود یا نه، یا صدایی بشنود و نداند صدای امام است یا صدای شخص دیگر، می‌تواند حمد و سوره را بخواند.
ـ مأموم در رکعت اوّل و دوّم نماز ظهر و عصر ـ بنا بر احتیاط ـ نباید حمد و سوره را بخواند، و مستحب است بجای آن ذکر بگوید.
ـ مأموم نباید تکبیره الاحرام را پیش از امام بگوید، بلکه احتیاط مستحب آن است که تا تکبیر امام تمام نشده تکبیر نگوید.
ـ اگر مأموم سهواً پیش از امام سلام دهد، نمازش صحیح است و لازم نیست دوباره با امام سلام دهد، بلکه اگر عمداً هم پیش از امام سلام دهد، اشکال ندارد.
ـ اگر مأموم غیر از تکبیره الاحرام، چیزهای دیگر نماز را پیش از امام بگوید اشکال ندارد، ولی اگر آنها را بشنود یا بداند امام چه وقت می گوید، احتیاط مستحب آن است که پیش از امام نگوید.
ـ اگر امام و مأموم هر دو زن باشند، احتیاط واجب آن است که همه ردیف یکدیگر بایستند و امام جلوتر از دیگران نایستد.
ـ مستحب است امام در وسط صف بایستد، و اهل علم و کمال و تقوی در صف اوّل بایستند.
ـ مستحب است صف‌های جماعت منظّم باشد، و بین کسانی که در یک صف ایستاده‌اند فاصله نباشد، و شانه آنان ردیف یکدیگر باشد.
چند استفتاء از آیه الله بهجت ره:
سوال: آیا ثواب نماز جماعت باعث پاک شدن عقوبت گناهان مى شود؟
جواب: در آن چه مربوط به حق النّاس و یا هر چه انسان مأمور به تدارک است، نیست و در غیر آن بى اثر نیست.
سوال: آیا نماز به صورت جماعت با سرعت و بدون مستحبات بهتر است یا به صورت فرادا با مستحبات؟
جواب: در صورت خواندن با جماعت بهتر است.
سوال: اگر نماز جماعت پس از زمان فضیلت اوّل وقت برپا شود، چگونه مى توان بین دو فضیلت نماز جماعت و نماز اوّل وقت جمع نمود؟ ترجیح با کدام است؟
جواب: در اوّل وقت، نماز فرادا بخواند و بعد به جماعت آن را اعاده کند و اگر نخواست دو نماز بخواند، احتیاط در این امر مستحبّى، در تقدیم نماز اوّل وقت است.
سوال: آیا در نماز استیجارى مى توان براى رسیدن به جماعت، به نافله عدول کرد؟
جواب: جایز است.
سوال: چون نماز جماعت واجب نیست و با توجّه به این که جماعت در دسترس است، اگر در نماز جماعت شرکت نکنیم، در محضر خداوند متعال مواخذه مى شویم؟
جواب: استحباب شرکت در جماعت، موکّد است؛ به طورى که بین مستحبّات کم نظیر یا بى نظیر است و ترک آن به عنوان اوّلى مواخذه ندارد.
سوال: شرایط امام جماعت چیست و منظور از عدالت امام جماعت چیست؟
جواب. امام جماعت باید شیعه دوازده امامى، عاقل، عادل و حلال زاده باشد و نماز را به طور صحیح بخواند و بنابر احتیاط بالغ بوده و اگر مأموم او مرد است، امام نیز باید مرد باشد و عدالت معتبر در امام جماعت عبارت است از حسن ظاهر یعنى دورى جستن از گناهان کبیره، به طورى که ظاهر احوال شخص به طور ظنّى دلالت کند که او بناى بر ترک گناه دارد، نه آن که اتفاقا چند روزى گناه را ترک کرده باشد و مأموم باید این حسن ظاهر را احراز کند، و اصرار بر گناهان صغیره، به منزله گناه کبیره است.
