دو سه نفر به جنگ تبوک نرفتند، پیغمبر اکرم (ص) به جنگ رفتند و هنگامی که برگشتند، اینها پرروئی کرده و هر سه نفر به استقبال ایشان آمدند، هنوز به آنها نرسیده بودند که حضرت به اصحاب فرمودند: کسی با اینها صحبت نکند، آنها جلو آمده و سلام کردند، پیغمبر (ص) جوابی دادند امّا دیگر با ایشان حرف نزدند، مسلمانان نیز با آنها حرف نزدند، مسلمانان به زنانشان خبر دادند که پیغمبر (ص) دستور ترک معاشرت با اینها را داده است. زنان و فرزندان نیز با آنها ترک معاشرت کردند. و به قدری زندگی بر آنان سخت شد که دیدند در شهر نمیتوانند زندگی کنند، پس به بیابان رفتند و آنجا گریهها و زاریها کردند تا توبهشان قبول شد، پیغمبر به دنبال آنها فرستاد، وقتی آمدند آیه نازل شد که این آیه میگوید:
مبارزه منفی، بیاعتنائی با گناهکار بسیار مؤثر است میفرماید:
«وَ عَلَى الثَّلاثَهِ الَّذِینَ خُلِّفُوا حَتَّى إِذا ضاقَتْ عَلَیْهِمُ الْأَرْضُ بِما رَحُبَتْ وَ ضاقَتْ عَلَیْهِمْ أَنْفُسُهُمْ وَ ظَنُّوا أَنْ لا مَلْجَأَ مِنَ اللَّهِ إِلاَّ إِلَیْهِ».[1]
یعنی: پیامبر بگو مبارزه منفی بسیار مفید است، آن سه نفر را که تخلّف از جنگ کردند یاد کن که کارشان به اینجا رسید، و به قدری زندگی بر ایشان مشکل شد که نَفَس در سینههایشان پیچید و آنان توبه کردند و خدا توبه آنها را قبول کرد.
این آیه شریفه به ما میگوید: مبارزه منفی لازم است. لذا در روایات میخوانیم که به شراب خوار زن ندهید، و از او زن نگیرید، و یا با رباخوار و فاسد معاشرت نکنید. مثلاً یک کاسب رباخوار را اگر همه بازار با او ترک معاشرت کردند، هیچ کس از او چیزی نخرد یا به او نفروشد، طولی نمیکشد که درب مغازه او بسته میشود.
اگر مردم با انسان گنهکار رفت و آمد نکند، دست از گناهش برمیدارد. لذا خطاب شد به شعیب پیغمبر که ای شعیب! صد هزار نفر از قوم تو را هلاک میکنیم. 40 هزار نفر از آنان گنهکار هستند و شصت هزار نفر از آنان خوبند.
گفت: خدایا بدها، گناهشان دامنگیرشان است؛ امّا خوبها چه کردهاند؟
خطاب شد: به این دلیل که بدها گناه کردند، و اینها نشسته و بیتفاوت هستند.
[1] – سوره توبه: آیه 118.
