«لبّیک» به معنای پاسخ مثبت دادن، موافقت کردن و پذیرش دعوت یا قبول آن است؛ پذیرشی همراه با تکریم و تعظیم و تجلیل. این کلمه که بخش اصلی تلبیه احرام را تشکیل می دهد به عنوان یکی از واجبات حج است که با گفتن آن، شخص حج گذار وارد احرام می شود.

در این مقاله به طرح چند پرسش و پاسخ در باب مسائل حج می پردازیم:
سوال: معنای لبّیک چیست؟

«لبّیک» به معنای پاسخ مثبت دادن، موافقت کردن و پذیرش دعوت یا قبول آن است؛ پذیرشی همراه با تکریم و تعظیم و تجلیل. این واژه در اصل «لَبَّینِ لَکَ» بوده که در اثر ادغام به صورت «لَبَّیک» درآمده است.

این کلمه (که بخش اصلی تلبیه(تلبیه، به معنای گفتن لبّیک است که عبارت مخصوص آن در حج به این صورت است: لبیک اللهم لبیک لبیک لا شریک لک لبیک) احرام را تشکیل می دهد) به عنوان یکی از واجبات حج است که با گفتن آن، شخص حج گذار وارد احرام می شود. (بهجت، محمد تقی، مناسک حج و عمره، ص 90)

در مورد علت وجوب این عمل در اول مناسک حج، این مطلب در روایتی از امام کاظم (علیه السلام) آمده است که ایشان فرمودند: «هنگامی که مردم مُحرِم می شوند، خداوند آنها را صدا می زند و می فرماید: ای بندگان من! همان گونه که شما برای من احرام بستید، آتش جهنّم را بر شما حرام کردم. گفتن «لبیک اللهم لبیک» اجابت کردن خداوند در مقابل این گفته او است». (وسائل الشیعه، ج12، ص 375)

همچنین در روایات دیگری آمده است که این عبارت در پاسخ به آیه ای از قرآن است که به حضرت ابراهیم (علیه السلام) فرمود: «به مردم اعلام کن تا به حج و زیارت کعبه بیایند. مردم با گفتن این کلمه، به دعوت خداوند، جهت زیارت خانه او پاسخ مثبت می دهند».

این واژه در میان دعاهای تکبیرهای اول نماز نیز آمده است. (در اول نماز گفتن شش تکبیر مستحب که با تکبیره الاحرام واجب نماز، هفت تکبیر می شود. در بین این تکبیرها دعاهایی وارد شده که گفتن آنها مستحب است. یکی از این دعاها: «لَبَّیْکَ‏ وَ سَعْدَیْکَ‏ وَ الْخَیْرُ بَیْنَ یَدَیْکَ وَ الشَّرُّ لَیْسَ إِلَیْکَ وَ الْمَهْدِیُّ مَنْ هَدَیْت‏… ».)

در برخی از دعاهای دیگر مانند دو دعا از صحیفه سجادیه نیز وارد شده است. (صحیفه سجادیه، دعای 16 و 51) در این موارد نیز به همان معنای پذیرفتن دعوت و پاسخ مثبت دادن به فراخوانی خداوند جهت انجام نماز، دعا و… است.
سوال: اگر کسی مستطیع شود و به مکه نرود و بعد در اثر فقر هم نتواند حج خود را ادا کند چه حکمی متوجه اوست؟

اگر کسی مستطیع شود و مکه نرود و فقیر شود، باید اگر چه به زحمت باشد بعداً حج کند. (توضیح المسائل دوازده مرجع، ج2، م2046)
سوال: اگر کسی طواف نساء را درست بجا نیاورد چه اثری بر او مترتب خواهد شد؟

اگر کسی طواف نساء را درست بجا نیاورد یا فراموش کند، زن بر او حرام می‌شود. بنابراین، به هر طریقی که می‌تواند باید برگردد و طواف نساء را بجا آورد و در صورت عدم تمکن از بازگشت خودش، دیگری را برای انجام آن نائب بگیرد تا زن بر او حلال باشد. (مناسک محشی، ص468، س1186)
سوال: شخصی به اندازه رفتن به حج و مراجعت پول دارد، ولی منزل شخصی ندارد و احتیاج به منزل نیز دارد، آیا منزل خریدن مقدم است یا به مکه رفتن؟

اگر احتیاج به منزل ملکی دارد، در منزل صرف کند، و در فرض مذکور مستطیع نیست. (استفتائات امام خمینی(ره)، ج1، ص434، س2)
سوال: افرادی که مستطیع هستند و ازدواج نکرده‌اند، ‌حج را مقدم بدارند یا ازدواج را؟

اگر نیاز به ازدواج دارند در صورتی مستطیع هستند که علاوه بر مصارف حج، مخارج ازدواج را هم داشته باشد. (استفتائات امام خمینی(ره)، ج1، ص435، س4)