1. قال
رسول الله ـ صلی الله علیه و آله ـ : مَنْ باعَ و اشْتَری فَلْیَجْتَنِبْ خَمْسَ
خِصالٍ وَ الاّ فَلا یَبِیعَنَّ وَ لا یَشْتَریَنَّ : الرِّبا، وَ الْحلْفَ وَ
کِتْمانَ العیب وَ الْحَمْدَ اِذا باعَ والذَّمَّ اِذَا اشْتَری.

«بحارالانوار،
ج103، ص95»

رسول اکرم ـ صلی الله علیه و آله ـ فرمود: فروشنده و خریدار باید از پنج
خصلت دوری گزینند و الا از خرید و فروش خودداری کنند: 1. رباخواری 2. سوگند خوردن
3. نهان داشتن عیب‌ها، 4. ستایش کالا هنگام فروش 5. نکوهش کالا هنگام خرید.

2. قال رسول الله ـ صلی الله علیه و آله
ـ : منْ اَقالَ نادِماً اَقالَهُ اللهُ یَوْمَ الْقِیامَهِ.

«میزان
الحکمه، ج1، ص523»

رسول اکرم ـ صلی الله علیه و آله ـ فرمود: هر کس معامله شخص پشیمان را فسخ
کند، خداوند روز قیامت از گناهان او بگذرد.

3. قال الامام عَلی ـ علیه السلام ـ : یا
مَعْشَرَ التُّجّارِ، اَلْفِقْهُ ثُمَّ الْمَتْجَرُ، اَلْفِقْهُ ثُمَّ
الْمَتْجَرُ، اَلْفِقْهُ ثُمَّ الْمَتْجَرُ.

«میزان
الحکمه، ج1، ص520»

امام علی ـ علیه السلام ـ فرمود: ای بازرگانان، اوّل فقاهت (شناخت دین و
احکام معاملات)، سپس تجارت، اول فقاهت سپس تجارت، اول فقاهت سپس تجارت.

4. قال الامام عَلی ـ علیه السلام ـ :
اِذا طافَ فِی الْاَسْواقِ وَ وَعَظَهُمْ، یا مَعْشَرَ التُّجّار قَدِّمُوا
الْاِسْتِخارَهَ وَ تَبَرَّکُوا بِالسُّهُولَهِ وَ اقْتَرِبُوا مِنَ
الْمُتَتابِعینِ وَ تَزَیَّنُوا بِالْحِلْمِ وَ تَنازَهَوْا عَنِ الْیَمینِ وَ
جانِبُوا الْکِذْبَ وَ … .

«بحارالانوار،
ج78، ص54»

امام علی ـ علیه السلام ـ وقتی در بازار می‌گشت و موعظه می‌فرمود چنین می‌گفت:
هان ای گروه بازرگانان در آغاز از خدا خیر بخواهید و با سهل‌گیری برکت بجوئید و به
خریداران نزدیک شوید (اخلاقاً و مکاناً) و به حلم و بردباری آراسته باشید و از
سوگند باز ایستید و از دروغ دوری گزینید و از ستمگری کناره بگیرید و حق مظلومین را
بپردازید و به ربا نزدیک نشوید و پیمانه و ترازو را کامل کنید و از اموال مردم کم
نگذارید و در زمین فساد نکنید.

5. قال الامام عَلی ـ علیه السلام ـ :
تَعَرّضُوا لِلتّجاراتِ فَاِنَّ لَکُمْ فیها غِنیً عَمَّا فِی اَیْدِی النّاسِ وَ
اَنَّ اللهَ عَزَّوَجَلَّ یُحِبُّ الْمُحْتَرِفَ الْاَمِینَ.

«میزان
الحکمه، ج1، ص520»

امام علی ـ علیه السلام ـ فرمود: دست به انواع بازرگانی بزنید که تجارت‌ها
عامل بی‌نیازی شما از اموال مردم است و براستی خداوند شخص صاحب حرفه درست‌کار را
دوست دارد.

6. قال
رسول الله ـ صلی الله علیه و آله ـ : التاجر الصَّدُوقُ تَحْتَ ظِلِّ الْعَرْشِ
یَوْمَ الْقِیامَهِ.

«میزان
الحکمه، ج1، ص528»

رسول اکرم ـ صلی الله علیه و آله ـ فرمود: بازرگان راستگو روز قیامت در زیر
سایه ی عرش است.

7. قال رسول الله ـ صلی الله علیه و آله
ـ : اَلتّاجِرُ الْاَمینُ الصَّدوقُ الْمُسْلِم مَعَ الشُّهَداءِ یَوْمَ
الْقِیامَهِ.

«میزان
الحکمه، ج1، ص528»

رسول اکرم ـ صلی الله علیه و آله ـ فرمود: بازرگان امین, راستگو و مسلمان,
روز قیامت با شهیدان محشور خواهد بود.

8. قال رسول الله ـ صلی الله علیه و آله
ـ : یا وَ زّانُ، زِنْ وَ ارْجَحْ.

«میزان
الحکمه، ج1، ص523»

رسول اکرم ـ صلی الله علیه و آله ـ فرمود: ای توزین گر! وزن کن و اندکی بیافزای.

9. قال رسول الله ـ صلی الله علیه و آله
ـ : یا مَعْشَرَ التُّجّارِ، اِنَّ التُّجّارَ یُبْعَثُونَ فُجّاراً اِلّا مَنِ
اتَّقَی اللهَ وَ بَرَّ و صَدَقَ.

«میزان
الحکمه، ج1، ص527»

رسول اکرم ـ صلی الله علیه و آله ـ فرمود: هان ای بازرگان! همانا بازرگانان
در قیامت گنه کار برانگیخته می‌شوند مگر کسی که تقوای الهی پیشه کرده و نیکویی کند
و راستگو باشد.

10. عَنِ النَّبِیِّ ـ صلی الله علیه و
آله ـ : شَرُّ الْکَسْبِ کَسْبُ الرِّبا.

«بحارالانوار،
ج103، ص115»

رسول اکرم ـ صلی الله علیه و آله ـ فرمود: بدترین درآمدها، درآمدی است که
از راه ربا بدست آید.

11. قال رسول الله ـ صلی الله علیه و آله
ـ : اِنَّ اللهَ غافِرُ کُلِّ ذَنْبٍ اِلّا مَنْ جَحَدَ مَهْراً اَوِ اغْتَصَبَ
اَجِیراً اجَرَهُ اَوْ باعَ رَجُلاً حُرّاً.

«بحارالانوار،
ج103، ص129»

رسول اکرم ـ صلی الله علیه و آله ـ فرمود: خداوند تمام گناهان را می‌آمرزد،
مگر کسی که مهر زنی را انکار کند یا مزد کارگری را غصب کند و یا شخص آزادی را
بفروشد.

12. قال رسول الله ـ صلی الله علیه و آله
ـ : غَبْنُ الْمُسْتَرْسِلِ رِباً.

«بحارالانوار،
ج103، ص104»

رسول اکرم ـ صلی الله علیه و آله ـ فرمود: مغبون ساختن (متضرر کردن) کسی که
کار را به انصاف خود انسان سپرده، در حکم ربا است.

13. قال رسول الله ـ صلی الله علیه و آله
ـ : اَیُّما رَجُلٍ اشْتَری طَعاماً فَکَسَبَهُ اَرْبَعِینَ صَباحاً، یُرِیدُ بِهِ
غَلاءَ الْمُسْلِمِینَ ثُمَّ باعَهُ فَتَصَدَّقَ بِثَمَنِهِ، لَمْ یَکُنْ
کَفّارَهً لِما صَنَعَ.

«بحارالانوار،
ج103، ص98»

رسول اکرم ـ صلی الله علیه و آله ـ فرمود: هر کس طعامی (غذایی) بخرد و چهل
روز برای ایجاد گرانی نگهدارد، سپس بفروشد و قیمت آن را در راه خدا صدقه بدهد
کفّاره احتکار خود را نداده است.

14. قال رسول الله ـ صلی الله علیه و آله
ـ : اَلْجالِبُ مَرْزُوقٌ وَ الْمُحْتَکِرُ مَلْعُونٌ.

«وسائل
الشیعه، ج 12، ص313»

رسول اکرم ـ صلی الله علیه و آله ـ فرمود: تهیه کننده (نیازمندی های مردم،
از لطف و رحمت الهی) بهره‌مند می‌گردد و احتکار کننده ملعون است.

15. قال رسول الله ـ صلی الله علیه و آله
ـ : اَلبَیَّعانِ بِالخِیارِ حَتَّی یَفْتَرِقا.

«وسائل
الشیعه، ج12، ص245»

رسول اکرم ـ صلی الله علیه و آله ـ فرمود: مشتری و فروشنده تا از هم جدا
نشده‌اند اختیار فسخ (معامله را) دارند.

16. نهی رسول الله ـ صلی الله علیه و آله
ـ : اَنْ یَدْخُلَ الرَّجُلُ فِی سَوْمِ اَخِیهِ الْمُسْلِمِ.

«وسائل
الشیعه، ج12، ص338»

رسول اکرم ـ صلی الله علیه و
آله ـ نهی فرمود: از این ‌که کسی در معامله برادر مسلمان خود داخل شود.

17. عَنْ اَمِیرِالْمُؤمِنینَ ـ علیه
السلام ـ : نَهی رَسُولُ اللهِ عَنْ بَیْعِ الْمُضْطَرِّینَ.

«میزان
الحکمه، ج1، ص521»

امیرالمؤمنین ـ علیه السلام ـ فرمود: رسول اکرم ـ صلی الله علیه و آله ـ از
خرید اموال اشخاصی که ناچار به فروش شده‌اند منع فرموده است.

18. قال الامام عَلی ـ علیه السلام ـ :
اَنَّهُ دَخَلَ السُّوقَ فَقالَ: یا مَعْشَرَ اللَّحّامِینَ مَنْ نَفَخَ مِنْکُمْ
فِی اللَّحْمِ فَلَیْسَ مِنّا.

«بحارالانوار،
ج103، ص102»

امام علی ـ علیه السلام ـ (هنگامی که داخل بازار شد) فرمود: هان ای گوشت‌ فروشان
هر کدامتان که در گوشت بِدَمَد (و آن‌ را چاق نشان دهد) از ما (مسلمانان) نیست.

19. قال الامام علیٌّ ـ علیه السلام ـ :
اَلْاَحْتِکارُ شَیْمَهُ الْاَشْرارِ.

«میزان
الحکمه، ج2، ص286»

امام علی ـ علیه السلام ـ فرمود: احتکار راه و رسم اشرار است.

20. قال رسول الله ـ صلی الله علیه و آله
ـ : لَعَنَ اللهُ الْخَمْرَ وَ عاصَرِها وَ غارِسَها وَ شارِبَها وَ ساقِیَها وَ
بایِعها وَ مُشْتَریها وَ اکِلَ ثَمَنِها وَ حامِلَها وَ الْمحْمُولَ اِلَیْهِ.

«بحارالانوار،
ج103، ص44»

رسول اکرم ـ صلی الله علیه و آله ـ فرمود: خداوند لعن کرده است مشروب و
فشارنده آن و کارنده درخت آن و نوشنده و ساقی آن و فروشنده و خریدار و مصرف کننده
بهای آن و حامل آن و کسی که به سوی او می‌برند.

21. قال رسول الله ـ صلی الله علیه و آله
ـ : اَلنّاجِشُ خائِنٌ.

«بحارالانوار،
ج103، ص81»

رسول اکرم ـ صلی الله علیه و آله ـ فرمود: کسی که قیمت جنسی را بالا می‌برد
بدون آن که قصد خرید داشته باشد، خائن است.

22. قال رسول الله ـ صلی الله علیه و آله
ـ : اَلْمَغْبُونُ لا مَحْمُودٌ وَ لا مَأجُورٌ.

«‌بحارالانوار،
ج103، ص94»

رسول اکرم ـ صلی الله علیه و آله ـ فرمود: کسی که مغبون می‌شود نه نزد خلق
پسندیده است و نه نزد خدا دارای پاداش است.

23. عَنِ الامام الصّادِقِ ـ علیه السلام
ـ : اَلْمُسْلِمُونَ عِنْدَ شُرُوطِهِمْ اِلّا ما خالَفَ کتابَ اللهِ.

«بحارالانوار،
ج103، ص137»

امام صادق ـ علیه السلام ـ فرمود: مسلمانان به شروط خود وفا دارند مگر شرطی که
برخلاف کتاب خدا (قرآن) باشد.

24. قال الامام الصّادِقُ ـ علیه السلام
ـ : اِنَّ اللهَ لَیُبْغِضُ الْمُنْفِقَ سَلْعَتَهُ بِالْأیمانَ.

«بحارالانوار،
ج103، ص99»

امام صادق ـ علیه السلام ـ فرمود: همانا کسی که با کمک قسم کالای خود را
بفروشد، مورد خشم خداست.

25. قال الامام عَلی ـ علیه السلام ـ :
اِذا طُفِّفَتِ الْمَکاییلُ اَخَذَهُمُ اللهُ بِالسِّنِینَ وَ الْقَحْطِ.

«بحارالانوار،
ج103، ص107»

امام علی ـ علیه السلام ـ فرمود: وقتی پیمانه‌ها را کاهش دهند خداوند ایشان
را گرفتار قحط و کمبود سازد.

26. قال الامام الصّادِقُ ـ علیه السلام
ـ : ثَلاثَهٌ یُدْخِلُهُمُ اللهُ الْجَنَّهَ بِغَیْرِ حِسابٍ، اِمامٌ عادِلٌ وَ
تاجِرٌ صَدوقٌ و شَیْخٌ اَفْنی عُمْرَهُ فِی طاعَهِ اللهِ.

«میزان
الحکمه، ج1، ص528»

امام صادق ـ علیه السلام ـ فرمود: خداوند سه کس را بدون حساب وارد بهشت می‌نماید:
پیشوای عادل، بازرگان راستگو، پیری که عُمر خود را در اطاعت خدا گذرانیده باشد.

27. قال الامام الصّادِقُ ـ علیه السلام
ـ : التِّجارَهُ تَزِیدُ فِی الْعَقْلِ.

«میزان
الحکمه، ج1، ص518»

امام صادق ـ علیه السلام ـ فرمود: تجارت مایه افزونی خرد است.

28. قال الامام عَلی ـ علیه السلام ـ :
لا تِجارَهَ کَالْعَمَلِ الصّالِحِ وَ لا رِبْحَ کَالثَّوابِ.

«میزان
الحکمه، ج1، ص522»

امام علی ـ علیه السلام ـ فرمود: هیچ تجارتی همانند عمل صالح و هیچ سودی
مانند پاداش الهی نیست.

29. قال الامام عَلی ـ علیه السلام ـ :
التّاجِرُ الْجَبانُ مَحْرُومٌ وَ التّاجِرُ الْجَسُورُ مَرْزُوقٌ.

«وسائل
الشیعه، ج12، ص323»

امام علی ـ علیه السلام ـ فرمود: بازرگان ترسو محروم است و بازرگان شجاع
بهر‌ه‌مند.

30. قال الامام الصّادِقُ ـ علیه السلام
ـ : اَرْبَعَهٌ یَنْظُرُ اللهُ عَزَّوَجَلَّ اِلَیْهِمْ یَوْمَ الْقِیامَهِ، مَنْ
اَقالَ نادِماً اَوْ اَغاثَ لَهْفانَ اَوْ عَتَقَ نَسِمَهً اَوْ زَوَّجَ عَزَباً.

«وسائل
الشیعه، ج12، ص4»

امام صادق ـ علیه السلام ـ فرمود: در روز قیامت چهار کس مورد رحمت خداوند متعال
قرار می گیرند: کسی که معامله شخص نادمی را فسخ نماید، آن که اندوه‌ زده‌ای را
فریاد رسی کند، کسی که برده‌ای را آزاد سازد و یا کسی که زن یا مرد مجردی را همسر
دهد.

31. قال رسول الله ـ صلی الله علیه و آله
ـ : اَلْمُسْلِمُ اَخُو الْمُسْلِمِ وَ لایَحِلُّ لِمُسْلِمٍ باعَ مِنْ اَخِیهِ
بَیْعاً فِیهِ عَیْبٌ اِلّا بَیِّنَهُ.

«کنزالعمال،
ج4، ص59»

رسول اکرم ـ صلی الله علیه و آله ـ فرمود: مسلمان با مسلمان برادر است و
جایز نیست به برادرش چیز معیوبی را بفروشد مگر آن که به او اعلام نماید.

32. قال رسول الله ـ صلی الله علیه و آله
ـ : یا صَاحِبَ الطَّعامِ، اَسْفَلُ هذا مِثْلَ اَعْلاهُ؟ مَنْ غَشَّ
الْمُسْلِمینَ، فَلَیْسَ مِنْهُمْ.

«کنزالعمال،
ج4، ص60»

رسول اکرم ـ صلی الله علیه و آله ـ فرمود: ای فروشنده طعام، آیا زیر این
کالا همانند روی آن است؟ هر کس به مسلمانان خیانت کند, مسلمان نیست.

33. قال رسول الله ـ صلی الله علیه و آله
ـ : لا یَبعْ بَعْضُکُمْ عَلی بَیْعِ اَخیهِ.

«کنزالعمال،
ج4، ص69»

رسول اکرم ـ صلی الله علیه و آله ـ فرمود: هیچ یک از شما بر علیه معامله
برادر دینی اش، معامله نکند.

34. قال رسول الله ـ صلی الله علیه و آله
ـ : مَنْ تَمَنّا عَلی اُمَّتِی الْغَلآءَ لَیْلَهً واحِدَهً اَحْبَطَ اللهُ
عَمَلَهُ اَرْبَعینَ سَنَهً.

«کنزالعمال،
ج4، ص98»

رسول اکرم ـ صلی الله علیه و آله ـ فرمود: هر کس یک شب در آرزوی گرانی برای
امت من باشد خداوند اعمال چهل سال او را تباه خواهد کرد.

35. قال رسول الله ـ صلی الله علیه و آله
ـ : اِذا اشْتَرَیْتَ بَیْعاً فَلا تَبِعْهُ حَتّی تَقْبِضَهُ.

«کنزالعمال،
ج4، ص15»

رسول اکرم ـ صلی الله علیه و آله ـ فرمود: وقتی چیزی خریدی پیش از آن که او
را تحویل بگیری, نفروش.